رجال سیاسی و مذهبی شهر مشهد در روزگار قاجار چگونه مراسم سنتی حرم مطهر رضوی را بجا میآوردهاند
آیین سلام در آینه تاریخ
مهدی حسامی، کارشناس اسناد تصویری مرکز اسناد آستان قدس رضوی
در دوره قاجاریه و به مناسبتهای خاص ازجمله آغاز به كار والیان خراسان، متولیان آستان قدس رضوی، ولادت پیامبر اكرم(ص)، ائمهاطهار و... در فضای داخلی صحن عتیق (انقلاب فعلی) و ایوان طلای حرم امام رضا(ع) جشنها و مجالس رسمی سلام با حضور شاه، رجال سیاسی و مذهبی شهر مشهد و آستان قدس رضوی برگزار میشده که از آن جمله میتوان به برگزاری مراسم سلام هفدهم ربیعالاول سال 1284ق که با حضور ناصرالدین شاه در حرم امام رضا(ع) برگزار شده، اشاره کرد.
مراسم سلام
باشکوهترین مراسم در تاریخ سیاسی و مذهبی آستان قدس رضوی مراسم سلام است که به مناسبتهای مختلف در فضای صحن عتیق و ایوان طلای نادری برگزار میشده است. در دوره قاجار این مراسم با حضور عالیترین طبقات سیاسی یعنی شاه، رجال سیاسی و مذهبی آستان قدس و شهر مشهد و... برگزار میشد.
مراسم سلام هفدهم ربیعالاول سال 1284ق بنا بر یادداشتهای علی نقی میرزا حکیمالممالک به شرح ذیل بیان شده است.
«در این روز که روز عید سعید مولود حضرت خاتمالانبیاء و سید اصفیاء علیه آلاف التحیه و الثناء بود اعلیحضرت شاهنشاه اسلامیان پناه و خسرو صافی طینت شریعت دستگاه پاس حرمت و رعایت شأن و عظمت حضرت امامت علیهالسلام چنان مقرر داشتند که سلام این عید را در حرم مطهر بر پای دارند و خود سرکار پادشاهی با تمام اعیان و اشراف در مقابل امام علیهالسلام تهنیت گویند. پس به موجب فرموده ایشیک آقاسیباشی تمام علما و وزرا و شاهزادگان و اعیان و سرکردگان هراتی و افغان و سیستانی و اهالی خراسان و آنچه از بزرگان ایران که شرف ملازمت رکاب همایون داشتند همه را اخبار نموده ببار عام حاضر ساخت و مجلس سلام در دارالحفاظ منعقد گشته شاهنشاه جمجاه به هنگام ظهر بدان جا تشریف فرما شدند و در این مجلس که فی الحقیقه محضر امام و مرجع انام بود و به شکوه و رونقی بیرون از حد قیاس آراسته جلوس فرموده علما را نیز اذن جلوس داده، سلام منعقد گشت. نقارهخانه سرکار فیض آثار بشرافت این عید نواخته گشته و از ابتدای ورود وجود مسعود به صحن مقدس تا اختتام مجلس توپچیان شلیک توپ اشتغال داشتند. امینالدوله به مخاطبات سلام که مبنی بر ذکر عظمت و شرافت عید مولود حضرت سیدالامام و اظهار عقاید نیک و مقصود ذات خیر حضرت شاهنشاهی در تنظیم صفحان خراسان و آبادی مملکت و رعیت بود مخاطب و مفتخر گشت خطیب خاصه همایونی خطبه فصیح و بلیغ معروض داشت و میرزا مینای ملکالشعرا قصیده غرا بعرض رسانده سلام اختتام یافت. شاهنشاه دین پناه نیز آستان عرش نشان امام همام علیهالسلام را وداع نموده و بآحاد و افراد خدام و چاکران آستانه هر یک علی قد مراتبهم اعطاء خلاع کشمیری و کرمانی و بذل و انعام و احسان بیپایان فرموده در کمال ملال از فراقت چنین آستان فیض بنیان مبارکه رجعت نمودند. (حکیم الممالک،1356، ص298-296)
مراسم خطبهخوانی
مراسم خطبهخوانی سابقهای بسیار طولانی در تاریخ سیاسی آستان قدس دارد که با آداب و رسوم و نظم خاصی برگزار میشده است. در این مراسم باتوجه به اهمیت آن، متولیان، رجال سیاسی و خادمان آستان قدس حضور داشته و بنا به موقعیتهای پیش آمده و حضور شاه در شهر مشهد، این مراسم با حضور خود شاه انجام میشده است.
علینقی میرزا حکیمالممالک و قهرمان میرزا مراسم خطبهخوانی حرم امام رضا(ع) را که با حضور خود ناصرالدین شاه در سال 1283ق صورت گرفته به شرح ذیل توصیف کردهاند.
«با میرزای ناظر و ظهیرالدوله و مجدالملک مشغول صحبت بودند تا وقت شام و زمان خدمت خدام و گذاشتن چراغ و مانند سایر خدام در جرک ایشان داخل صف شده بایستادند بعضی از مقربان حضرت و اعیان دولت چون معیرالمالک و آجودان مخصوص و آقا و عکاسباشی و میرزا صادق خان سرتیپ و دیگران که جزء خدام سرکار فیض آثار بخدمت حاضر شدند همینکه خادمباشی چراغها را روشن نموده یک یک برداشته چنانکه رسم معموله خدمه است، دست بدست گرفته به مکان خود مینهادند و سرکار همایونی نیز در گرفتن چراغ از خادمی و رسانیدن به خادم دیگر در نهایت خضوع و خشوع بدانها تأسی داشتند تا تمام چراغها را بگذارند. هر یک شمعی روشن در دست گرفته ردیف یکدیگر ایستادند. خطیبباشی خطبه غرابا مهابت و شوکت تمام بهاسم مبارک حضرت امام و شاهنشاه اسلام تقریر نمود و بعد از ادای خطبه بهیکبار تماماً بسجده افتادند و سرکار پادشاهی نیز در عین نیاز شکر وصول باین سعادت عظمی را در حضرت معبود بینیاز بگزاردند و نماز مغرب و عشا را خوانده از راه بازار مراجعت فرمودند.(حکیمالممالک،1356، ص232-231)
برچسب ها :
ارسال دیدگاه
تیتر خبرها
-
هدفگذاری برای نشر بینالمللی فرهنگ رضوی در رسانهها و فضای مجازی
-
ارتقای روابط ایران و عمان از تجارت به سرمایهگذاری
-
8 خرداد
-
نباید جام را به پرسپولیس بدهیم
-
پیش از شروع فیلمهایم به زیارت امام رضا(ع) میروم
-
امر به معروف و نهی از منكر در كلام امام رضا(ع)
-
نـــذر نـــور
-
روزیِ میهمانها را خود حضرت میرساند
-
آیین سلام در آینه تاریخ
-
جشن تکلیف 200 دختر در پویش «دختر ماه»
-
برد ناپلئونی در ماراتن نفسگیر
-
مسئله فقط تسهیلات نیست!
-
دست مجلس در لایحه عفاف و حجاب باز است
-
برگهای جدا شده از فصل محیط زیست
-
ساده و بیتکلف مثل امام رضا(ع)