​​​​​​​گرچه بسیاری ناشران معتقدند با هزینه‌هایی که در روند تولید کتاب وجود دارد، هنوز کتاب قیمت گزافی ندارد اما کاهش قدرت خرید مردم آن را تا حدود زیادی از فهرست اولویت‌ها خارج کرده است، حالا در کنار این، درج قیمت‌های تازه پشت جلد در کتاب‌فروشی‌ها معضل دیگری است که قدرت خرید مخاطب را محدودتر از پیش می‌کند.
محسن فرجی، مدیر انتشارات خزه درباره معضل برچسب‌زنی‌های مکرر که این روزها گریبان بسیاری از کتاب‌ها را گرفته می‌گوید: طبیعتاً مرجع قیمت‌گذاری باید اتحادیه ناشران و کتابفروشان باشد و فراتر از نهادهایی مانند وزارت ارشاد و... برای آن تصمیم بگیرند؛ چراکه نماینده رسمی صنف ناشران اطلاعات موثق و دقیقی از تعرفه‌ها و هزینه‌های چاپ، قیمت کاغذ و تمام مسائل مرتبط با نشر دارد.

تغییر خودسرانه قیمت پشت جلد در کتاب‌فروشی‌ها غیرقانونی است
وی درباره میزان اطلاع ناشران از برچسب‌هایی که مکرر و در بازه‌های زمانی کوتاه پشت جلد کتاب‌ها چسبانده می‌شود، می‌گوید: این گونه برچسب‌زنی با اطلاع ناشر نیست و اقدامی غیرقانونی است. البته بعید می‌دانم کتابفروشان مستقیماً چنین کاری بکنند، زیرا وقتی قیمت یک کتاب تغییر می‌کند برچسب روی آن باید آرم ناشر را داشته باشد. ما هم در موارد معدودی که تغییر قیمت داده‌ایم مراکز پخش، کتاب را بدون آرم نشر از ما قبول نکردند و به همین دلیل من بعید می‌دانم کتابفروشان خودسرانه دست به چنین اقدامی بزنند و اگر هم باشد غیرقانونی و قطعاً بدون اطلاع ناشر انجام شده است.
فرجی درباره افزایش قیمت کتاب به عنوان تابعی از تجدید چاپ یا تغییر قیمت کاغذ و هزینه‌های تولید، عنوان می‌کند: در واقع با هر بازنشری این اتفاق می‌افتد و از آنجایی که قیمت کاغذ مدام تغییر می‌کند می‌توان گفت هر دو این‌ها یکی است و هر روزی که می‌گذرد قیمت کاغذ بالاتر می‌رود و از آن طرف وقتی کتاب تجدید چاپ می‌شود قیمتش با چاپ قبلی متفاوت خواهد بود و نمی‌توان قیمت را ثابت نگه داشت. متأسفانه این روند نه تنها نزولی نیست که حتی در این یک سال گذشته هم ثابت نمانده و روز به روز در حال افزایش است.

برای افزایش قیمت کتاب‌های قدیمی باید به ناشر حق داد
مدیر انتشارات خزه در پاسخ به اینکه با توجه به آغاز نمایشگاه کتاب، آیا قیمت‌های پشت جلد برای فروش در نمایشگاه تغییر می‌کنند یا نه، می‌گوید: البته ما این کار را نمی‌کنیم و قیمت‌ها را تغییر نخواهیم داد، حتی کتاب‌های قدیمی را. گرچه باید تا حدودی به ناشران حق داد که قیمت کتاب‌های قدیمی  را تغییر بدهند زیرا اساساً خواب سرمایه نشر زیاد است و زمان تسویه مراکز پخش با ناشران یک سال پس از انتشار کتاب است که این در حالت عادی است، حالا تصور کنید کتابی که چند سال است از چاپ و تولیدش گذشته در واقع سرمایه ناشر طی این مدت راکد بوده و طبیعتاً با مبالغی که امروز از آن کتاب بدست می‌آورد دیگر نمی‌تواند کتاب تازه‌ای منتشر کند. بنابراین چندان بیراه نیست اگر ناشران کتاب‌های قدیمی را تغییر قیمت بدهند و با برچسب وارد نمایشگاه کنند.

ناشران هوای مردم را داشته باشند
وی در ادامه درباره واکنش مخاطب نسبت به افزایش قیمت‌ها تصریح می‌کند: به نظرم ابتدا باید فضایی ایجاد کرد تا مخاطب متوجه این موضوع بشود که کتاب هم یک کالاست و باید مطابق روز به فروش برسد و همین طور که همه چیز افزایش قیمت داشته کتاب هم از این قاعده مستثنا نیست و نباید فکر کنیم کتاب صرفاً یک کالای فرهنگی است و دچار مشکلات ناشی از افزایش قیمت نمی‌شود. از سویی دیگر باید تیغ انتقاد را به سمت ناشر هم بگیریم که در این شرایط دشوار هوای مخاطب را داشته باشد و اگر می‌تواند با ثابت نگاه داشتن قیمت، کتاب بیشتری به دست مخاطب برساند. به هر حال همه چیز مادیات نیست و فروش کتاب یک کار فرهنگی تأثیرگذار است و در این روزهایی که وضعیت مالی مردم خوب نیست رسالت اخلاقی و فرهنگی ماست تا جایی که امکان دارد قیمت کتاب‌ها را افزایش ندهیم و کاری کنیم که مخاطبان بتوانند کتاب‌های بیشتری از نمایشگاه تهیه کنند.

مرجع قیمت‌گذاری تنها ناشر است
اما محمد حقی، مدیر انتشارات کتابستان معرفت درباره مرجعیت قیمت‌گذاری کتاب می‌گوید: مرجع باید آخرین قیمتی باشد که ناشر در نظر گرفته است. به طور مثال اگر کتابی توسط ناشرش 10 هزار تومان گران‌تر شده، کتابفروش هم می‌تواند متناسب با افزایشی که ناشر لحاظ کرده افزایش قیمت بدهد اما اینکه خودسرانه قیمت‌ها را تغییر بدهند درست نیست.
حقی درج قیمت از طریق بارکد را راه حل مناسبی برای به‌روز کردن قیمت کتاب نمی‌داند و تأکید می‌کند: مخاطب وقتی کتاب را باز می‌کند، قیمتی که پشت جلد می‌بیند در تصمیمش برای خرید آن کتاب تأثیرگذار است، اما اگر بخواهیم قیمت را روی بارکد ببریم در انتخاب و خرید کالا مسئله‌ساز می‌شود و اصولی نیست.

تناسبی میان درآمد مردم و افزایش قیمت کتاب نیست
مدیر انتشارات کتابستان در ادامه با اشاره به گرانی کاغذ و قیمت کتاب در نمایشگاه پیش رو، تأکید می‌کند: حتماً با افزایش قیمت روبه‌رو خواهیم بود امسال افزایش حقوق نیروی انسانی 27 درصد بوده، حالا این مقدار را با افزایش 40-30 درصدی قیمت کاغذ جمع بزنید، به علاوه هزینه‌های چاپ، صحافی، زینک و طبیعتاً همه این موارد سبب افزایش قیمت کتاب خواهد شد.
حقی در ادامه به قدرت خرید مردم در نتیجه وضع اقتصادی موجود اشاره می‌کند و آن را صرفاً معضل امسال و سال‌های گذشته نمی‌داند. او متذکر می‌شود: متأسفانه هر سال این مشکل را داریم و افزایش قیمت کتاب با توان خرید مردم به صورت یکسان بالا نمی‌رود و تناسبی با حقوق‌ها ندارد. نگاهی بیندازید به پنج سال پیش که قیمت کتاب چهار یا پنج برابر شده اما حقوق‌ و دریافتی‌ها نهایتاً دو برابر شده؛ البته این عدم تناسب در همه کالاها وجود دارد و قدرت خرید را به شدت پایین آورده است.

تیراژ ، مهم‌ترین قربانی افزایش قیمت‌هاست 
وی تأکید می‌کند: به نظرم در کلیت این ماجرا آسیب جدی به تیراژ وارد می‌شود؛ واقعیت این است جامعه کتابخوان، جامعه محدود و مشخصی است که 10 درصد درآمدش را برای خرید کتاب اختصاص داده و پیشتر با این 10 درصد می‌توانست پنج جلد کتاب بخرد اما اکنون با همین رقم می‌تواند نهایت یک یا دو جلد کتاب بخرد و این موجب می‌شود تیراژ کتاب‌ها کاهش پیدا کند چون قدرت خرید جامعه کتابخوان مدام در حال کاهش و ضعیف شدن است.

یک پیشنهاد؛ ضرورت طرح‌های تخفیفی در کتاب‌فروشی‌ها
وی درباره راه‌اندازی طرح‌های تخفیفی برای جبران کاهش قدرت خرید مردم تصریح می‌کند: همین حالا هم طرح‌های تخفیفی توسط بسیاری از ناشران به صورت مستقیم و غیرمستقیم اجرا می‌شود و به مناسبت‌های مختلف در سایت‌هایشان تخفیف می‌گذارند و عملاً این نوع تخفیف در حال اشباع است، اما من بیشتر موافق این هستم که طرح‌هایی توسط ارشاد در کتاب‌فروشی‌ها راه‌اندازی شود زیرا طرح‌های تخفیفی غالباً در کتاب فروشی‌ها به دلیل هزینه‌های جاری اجرا نمی‌شود و به همین دلیل باید برای تخفیف‌های فصلی یا در سامانه خرید کتاب اعتبارات بیشتری در نظر گرفته شود و حتی تخفیف‌های ثابتی را لحاظ کنند که تحریک تقاضا اتفاق بیفتد، در حالی که این درصدهای تخفیف فعلی مردم را به خرید مجاب نمی‌کند.

خبرنگار: ص��ا کریمی