​​​​​​​بعضی‌ها دخترها را بیشتر ترجیح می‌دهند، بعضی دیگر پسرها را، عده‌ای هم ترجیح می‌دهند کودکان زیر دو سال را انتخاب کنند. برای گروهی دیگر هم داشتن فرزندی با چشم‌های رنگی و موهای فر مهم است.
اما آنچه برای گروهی دیگر اهمیت دارد، داشتن فرزندی معلول یا نیازمند درمان است.
سعید بابایی، مدیرکل کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی در گفت‌وگو با ما ضمن بررسی شرایط سازمان بهزیستی برای فرزندخواندگی کودکان بی‌سرپرست، به موضوع فرزندپذیری کودکان بی‌سرپرست دارای معلولیت اشاره کرده است. 

پیش از ورود به موضوع «فرزندپذیری کودکان دارای معلولیت» برایمان بگویید سالانه چند خانواده درخواست فرزندخواندگی می‌دهند، فرزندان مورد نظر این خانواده‌ها دارای چه ویژگی‌هایی هستند و هر سال چند کودک از طریق سازمان به فرزندخواندگی داده می‌شود؟
در سال‌های اخیر هر سال بیش از 10هزار خانواده درخواست خود را درزمینه فرزندخواندگی به بهزیستی ارائه داده‌اند، اما با توجه به اینکه سامانه ثبت تقاضای فرزندخواندگی از سال1399 راه‌اندازی شده و آمار پیش از آن به شیوه دستی ثبت شده، آمارها در این خصوص قطعی نیست. 
بنابراین براساس آمار موجود در سامانه ثبت تقاضای فرزندخواندگی کشور در سال 1399، تعداد 11هزار و 581 خانواده، سال گذشته 12هزار و 162 خانواده و از ابتدای سال جاری تاکنون 7هزار و 339 خانواده تقاضای فرزندخواندگی داده‌اند که البته بیشتر آن‌ها علاقه‌مند به پذیرش کودکان سالم و زیر دو سال هستند تا بتوانند ضمن محرومیت‌زدایی کودک، او را از خردسالی تحت آموزش خود قرار دهند. اما آنچه مسلم است اینکه این قبیل کودکان محدودند و آمار آن‌ها سالانه از 2هزار کودک فراتر نمی‌رود زیرا ما فقط می‌توانیم کودکان بی‌سرپرست یا بدسرپرست سلب حضانت شده والدین زیستی‌شان را به فرزندخواندگی واگذار کنیم و از بین خانواده‌های متقاضی، آماده‌ترین خانواده‌ها برای این مهم انتخاب می‌شوند. این خانواده‌ها به دلیل شرایطی که در نظر دارند ممکن است زمان بیشتری در انتظار باشند، در حالی که اگر متقاضی کودکان سنین بالاتر و یا کودکان نیازمند مراقبت‌های درمانی باشند، از صف انتظار خارج می‌شوند و در اولویت قرار می‌گیرند.

شرط فرزندخواندگی در کودکان عادی چیست و چه تفاوتی با شرایط فرزندخواندگی در کودکان دارای معلولیت دارد؟
فرزندپذیری برای کودکان دارای سلامت و کودکان نیازمند درمان تفاوتی با هم ندارد چون به هر حال برای ما آمادگی خانواده متقاضی برای فرزندپذیری ملاک است. تفاوت اندکی که وجود دارد این است خانواده‌های متقاضی کودکان نیازمند درمان و همچنین خانواده‌های متقاضی کودکان 6سال به بالا دیگر نیاز نیست در صف انتظار بمانند و پرونده آنان خارج از نوبت رسیدگی می‌شود.

اقبال خانواده‌ها در فرزندپذیری کودکان دارای معلولیت و یا مبتلا به بیماری‌هایی مثل اوتیسم چگونه است؟ 
تا چند سال پیش خانواده‌های متقاضی فرزندپذیری کودکان دارای معلولیت و یا نیازمند درمان به تعداد انگشتان دو دست هم نمی‌رسید اما خوشبختانه در سال‌های اخیر میزان متقاضیان کودکان نیازمند درمان به دلیل آشنایی بیشتر جامعه با مقوله فرزندخواندگی و نیازهای این کودکان افزایش یافته و در حال حاضر در 30استان کشور برای فرزندخواندگی این کودکان متقاضی داریم، به‌طوری که اکنون در خراسان رضوی 31پرونده درخواست فرزندپذیری این قبیل کودکان، در تهران 30، کرمان 22، اصفهان16، مازندران13، البرز12، فارس و خوزستان هر یک11، هرمزگان 9، آذربایجان غربی8، مرکزی، گیلان، همدان و خراسان شمالی هر یک 6، قزوین 5، گلستان، خراسان جنوبی و زنجان هر یک4، لرستان، قم و آذربایجان شرقی هر یک 3، اردبیل 2 و در هر یک از استان‌های بوشهر، چهارمحال‌وبختیاری، ایلام، کردستان، کرمانشاه، یزد، کهگیلویه و بویراحمد و سیستان و بلوچستان یک پرونده درخواست فرزندپذیری کودک دارای معلولیت در دست بررسی است.
البته حدود هزار کودک زیر 16سال دارای معلولیت یا نیازمند درمان بی‌سرپرست یا بدون سرپرست مؤثر در مراکز بهزیستی به‌ سرمی‌برند که در صورت درخواست خانواده‌ها و فراهم بودن شرایط آن‌ها این کودکان خارج از نوبت در اولویت قرار می‌گیرند و از نعمت داشتن خانواده برخوردار می‌شوند، از این رو، هنوز با وضعیت ایده‌آل فاصله زیادی داریم. بعضی از این کودکان علاوه بر نیاز مالی برای درمان، نیاز به توجه ویژه والدین نیز دارند و به‌طور حتم روند درمانی آن‌ها در آغوش گرم یک خانواده با سهولت و سرعت بیشتری صورت می‌پذیرد و معمولاً خانواده‌هایی متقاضی فرزندپذیری این کودکان هستند که آمادگی بیشتری نسبت به سایر خانواده‌ها دارند.

خانواده‌هایی که کودکان دارای معلولیت را به فرزندخواندگی می‌پذیرند باید چه ویژگی‌هایی داشته باشند؟
خانواده‌هایی که متقاضی فرزندپذیری کودکان نیازمند درمان هستند تفاوت خاصی با سایر خانواده‌ها ندارند. اما با توجه به اینکه این کودکان نیازمند مراقبت بیشتری هستند، بیش از آمادگی مالی، لازم است خانواده آمادگی روحی و روانی پذیرش این کودکان را که نیازمند گذراندن دوره درمانی خود در کانون خانواده آن‌ها هستند، داشته باشند. باید این حقیقت را بپذیریم که ممکن است کودکان زیستی ما نیز با یک اتفاق یا حادثه کوچک در زمره کودکانی قرار گیرند که تا پایان عمر نیازمند دریافت خدمات توانبخشی یا درمانی شوند، آیا آنان را رها می‌کنیم یا تمام تلاشمان را به کار می‌گیریم تا امکانات لازم را برای درمان و رفاه و آسایش آنان فراهم کنیم؟ 

آیا سازمان بهزیستی تمهیدات خاصی برای فرزندخواندگی کودکان دارای معلولیت اندیشیده است؟ به عنوان نمونه تسهیلاتی مثل بیمه مکمل درمان برای این کودکان در نظر بگیرد؟
از شروط پایه برای خانواده‌های متقاضی، داشتن شرایط تأمین مالی کودکان است؛ با این حال اگر بررسی شود خانواده سایر شایستگی‌ها را دارد، کمک هزینه‌ای برای این کودکان برقرار می‌شود. البته نیاز این کودکان به بیمه‌های تکمیلی درمانی از جمله شروط بیشتر خانواده‌هاست و سازمان این مهم را پیگیری می‌کند تا از طریق بیمه‌های کشور این کودکان زیر پوشش بیمه تکمیلی طلایی قرار گیرند و زمینه ورود آن‌ها به خانواده جایگزین فراهم شود و وضعیت رسیدگی به درمان آن‌ها ارتقا یابد. 

کودکان دارای چه معلولیت‌هایی و در چه گروه‌های سنی به فرزندخواندگی داده می‌شوند؟
بیشتر این کودکان مبتلا به اختلالاتی مثل اوتیسم و یا دارای معلولیت‌هایی چون فلج مغزی هستند که همه آن‌ها می‌توانند از ابتدای تولد تا 16سالگی اگر شرایط فرزندخواندگی را داشته باشند با ورود به خانواده جایگزین، از نعمت پدر و مادر برخوردار شوند. 

معمولاً چه خانواده‌هایی از فرزندپذیری کودکان دارای معلولیت استقبال می‌کنند؟
بیشتر خانواده‌های متقاضی فرزندپذیری که کودکان دارای معلولیت و یا بیمار را به فرزندخواندگی می‌پذیرند، از طبقه متوسط جامعه و جزو اقشار دهک‌های میانی هستند. البته خانواده‌ها و اقشار دهک‌های بالاتر جامعه نیز تأمین مالی کودکان را در مراکز بهزیستی می‌پذیرند. 

تا کنون چند کودک دارای معلولیت یا مبتلا به بیماری‌های مزمن به فرزندخواندگی گرفته شده‌اند؟
در یکی دو سال اخیر روند رو به رشدی را در این زمینه داشته‌ایم. در سال1400 حدود 200کودک با این شرایط وارد خانواده جایگزین شده‌اند و این آمار در 6ماه نخست سال1401 حدود 100کودک بوده است. باید ببینیم با اهتمام ویژه رسانه‌ها به این موضوع و توجه جامعه به اهمیت فرزندپذیری این کودکان تا پایان سال چه اتفاقی خواهد افتاد.

خبرنگار: اعظم طیرانی