به همین بهانه و با نگاهی به دفتر دوم از مجموعه «ادب حضور» اثر محمدتقی فیاض‌بخش که «اسرار ماه شعبان و مراقبات و مناسک آن» نام دارد، به صلوات‌های مهم ماه شعبان پرداخته‌ایم. این کتاب علاوه بر اسرار این ماه مبارک، شرحی درباره‌ صلوات را دربردارد.

آثار صلوات
با توجه به آنکه صلوات از مهم‌ترین اذکار و روح ذکر است همه وظایفی که سالک درباره ذکر بر عهده دارد برای صلوات نیز به مراتب بیشتر وارد است و همه آثاری که ذکر در توفیقات سلوکی در پی دارد برای صلوات نیز به طریق اولی وارد است.
در فرهنگ سالکان، پنج دستور محوری به عنوان اصول و مبانی سایر دستورات برشمرده می‌شود که رعایت آن‌ها در همه حال برای سالک ضروری است.
صمت و جوع و سهر و عزلت و ذکری به دوام
ناتمامان جهان را کند این پنج تمام
همه دستورات چهارگانه اول، مقدمه و بستری برای به بار نشستن نتایج «ذکر» است و اگر همه آن‌ها حد و مرزی دارد، ذکر، به معنای مطلق یاد حق، حدی ندارد و سالک دائم باید ذاکر محبوب خود باشد.
بنابراین اگر صلوات به معنای ابراز ارادت به آستان ولایت و طریق اتصال و تولی به ولایت الهی است، جایگاه صلوات در میان سایر اذکار روشن می‌شود و اگر نور توحید بر قلب سالک تنها از مشکات ولایت منعکس می‌شود، بنابراین صلوات نه در عرض سایر اذکار، بلکه روح و معنادهنده به هر ذکری است و در میان انبیا و اولیای الهی(ع) هر که به جایی رسید، به برکت صلوات بود. 
از عبدالعظیم بن عبدالله الحسنی نقل شده: از حضرت علی بن محمد العسکری(ع) شنیدم که می‌فرمودند: خداوند عزوجل حضرت ابراهیم(ع) را به این خاطر که زیاد بر حضرت محمد(ص) و اهل بیتش(ع) درود و صلوات می‌فرستاد، خلیل و دوست خود قرار داد.
 اگر در روز واپسین، میزان خفت و ثقل انسان‌ها و وزانت آنان در پیشگاه خداوند با کلمه توحید سنجیده می‌شود، مظهر آن با ذکر صلوات است.
«از امام صادق(ع) یا امام باقر(ع) روایت شده سنگین‌ترین چیزی که روز قیامت در ترازوی اعمال قرار داده می‌شود، صلوات بر حضرت محمد(ص) و اهل بیت ایشان است.
بنابراین، اصلی‌ترین نتایج و آثار ذکر صلوات برای سالک را می‌توان در سه محور معین کرد:
۱-  اگر اصلی‌ترین مانع در سیر قربی سالک، گناه و آثار آن است و او با سایر اذکار، موفق به ترک آنان و یا دفع شیاطین جنی و انسی نشد، صلوات بهترین رافع و قوی‌ترین دافع گناهان است؛ چنان که امام هشتم(ع) می‌فرمایند: «هر که توانا بر کفاره گناهانش نیست، بسیار صلوات بر حضرت محمد(ص) و آل ایشان بفرستد که گناهان را ویران کند».
 ۲- صلوات به معنای ابراز ارادت و تحیت بر آستان ولایت، شکر به‌خاطر رسول خدا(ص) و اهل بیت عصمت و طهارت(ع) است و اگر شکر بالاترین ذکر در برابر غفلت کفر به مولاست، چنان‌که فرمود: «فَاذکرونی اذکرکم و اشکر والی وَلا تَكْفُرُونِ» بنابراین، صلوات، یاد و ذکر رسول خدا(ص) است و درود و سلام حضرتش به مصلّین؛ آرامش و سکون توحیدی را برای سالکان به ارمغان می‌آورد و طمأنینه، اصلی‌ترین بضاعت در سلوک است.
«از اموال آن‌ها صدقه‌ای (به عنوان زکات) بگیر تا به وسیله آن، آن‌ها را پاک‌ سازی و پرورش دهی! و(به هنگام گرفتن زکات) به آن‌ها دعا کن که دعای تو مایه آرامش آن‌هاست و خداوند شنوا و داناست». 
3- راز و نیاز و دعا و مناجات به درگاه مولا، شیرین‌ترین ذکر برای سالک است. صلوات، دعای مقبولی است که باید در آغاز و فرجام هر دعا و روح هر ذکری واقع شود تا مقبول محبوب قرار گیرد. 
امام علی(ع) فرمود: هر دعایی تا در آن بر محمد(ص) و آل‌محمد(ع) صلوات فرستاده نشود محجوب است (و مستجاب نمی‌شود).
به این ترتیب اگر دق‌الباب خانه مولا می‌باید به اذن و شفاعت شفیع محبوب مولا باشد تا باب گشوده شود، ذکر نام محبوب‌ترین‌ها نزد مولا در ابتدا و انتهای سخن موجب عنایت ویژه مولا به عباد سالک است. 
امام علی(ع) فرمود: کسی که حاجتی به درگاه الهی دارد پیش از آن صلوات بر محمد و آلش(ع) بفرستد، آنگاه حاجتش را بخواهد، بعد دعایش را با صلوات بر محمد و آلش(ع) به پایان ببرد، چون خداوند عزیز و جلیل، کریم‌تر از آن است که دو طرف دعا را قبول و وسطش را رها کند که صلوات بر حضرت محمد(ص) و آل‌محمد(ع) از او تحت حجاب نمی‌ماند (و مستجاب می‌شود).
 خلاصه آنکه اگر گذر از عقبات قیامت، تنها به مدد نور توحید و ولایت میسر است، تنها ذکر صلوات بر رسول‌خدا(ص) و اهل بیت او است که نور بندگان در عبور از کوره‌راه‌های صراط الهی در یوم‌الدین است. چنان‌که پیامبر اکرم(ص) فرمود: «صلوات بر من نوری بر راه است و هر که بر راهش نوری باشد، از اهل آتش نیست».

صلوات‌های مهم در ماه شعبان
در ادامه، برخی از صلوات‌های مهم که اولیای الهی در ماه شعبان اهتمام ویژه به آن‌ها داشتند را مرور می‌کنیم.
1- صلوات هنگام زوال ماه شعبان 
این صلوات، سراسر ذکر مراتب ولایت رسول خدا(ص) و اهل بیت(ع) است و این‌گونه آغاز می‌شود:
«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمد؛ شَجَرَةِ النبوة وَمَوضِعَ الرِسَالَةِ وَمُخْتَلَفِ الْمَلَائِكَةِ وَ...».
این دعای ارجمند از امام سجاد(ع) نقل شده، آن حضرت در توصیف آل رسول‌خدا(ع) می‌فرماید: «شَجَرَةِ النبوة» و در فرازهای بعد دعا، به تشریح صفات آن پرداخته‌اند.
وقت فضیلت این صلوات هنگام زوال خورشید است که هنگام فضیلت نماز ظهر و یکی از بهترین اوقات مناجات محسوب می‌شود. متن کامل این صلوات در مفاتیح آمده است.
2-صلوات بر حجج طاهره(ع)، به‌خصوص حضرت فاطمه زهرا(س)
در این صلوات اسراری است که مورد توجه قاطبه علما بوده است:
«اللهُم صَلِّ عَلَی الصِّدِّيقَة، فَاطِمَةَ الزكية حَبيبَة حَبيبك...».
مرحوم شیخ عباس قمی این صلوات را نیز در مفاتیح‌الجنان و در ذیل عنوان صلوات بر حجج طاهره(ع) ذکر کرده است. 
3- صلوات عصر جمعه معروف به صلوات ابوالحسن ضراب
عصر جمعه یکی از بهترین اوقات هفته و هنگام استغفار، دعا و نیایش به درگاه الهی است. از بهترین اعمال در این وقت، صلوات بوده و در این میان، صلوات ابوالحسن ضراب به نقل از امام عصر(عج) بیش از سایر صلوات‌ها مورد توجه بوده است:
«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمد سَيدِ المُرْسَلِينَ وَخَاتَم النّبيين وَحُجَةِ رَبِّ الْعَالَمِينَ...».
این صلوات نیز در مفاتیح درج شده است. 
4- صلوات روز عرفه
از جمله بهترین صلوات‌ها صلواتی است که در روز عرفه وارد شده؛ امام صادق(ع) فرمودند هر کس می‌خواهد رسول خدا(ص) و امامان از اهل بیتش(ع) را شاد کند، این صلوات را بخواند:
«اللهم يا أجوَدَ مَنْ أعْطَی وَ يا خَيْرَ مَن سُئِلَ وَ يَا أَرْحَمَ مَنِ اسْتَرحِم...».
بنا به فرموده امام کاظم(ع) این صلوات از اسرار آل رسول اکرم(ع) است. ایشان همچنین فرمودند: «هر کس با این صلوات‌ها بر پیامبر(ص) درود فرستد گناهانش در هم فرو می‌ریزد، خطاهایش پاک شده، شادمانی‌اش ماندنی می‌شود، دعایش مستجاب و آرزویش برآورده می‌شود، در روزی‌اش گشایش داده شده و در برابر دشمنش کمک می‌شود، اسباب هر گونه خیر و خوبی برایش فراهم و در بهشت‌های برین از همدمان پیامبرش(ص) قرار داده می‌شود. این صلوات‌ها را سه بار در صبح و سه بار هنگام شب می‌گوید».