در گفت‌وگو با حجت‌‌الاسلام دکتر عبدالهادی مسعودی، رئیس دانشگاه قرآن و حدیث، جنبه‌های مختلف این زیارت را بررسی می‌کنیم.

معرفت به حق اهل بیت(ع)، راه رسیدن به خدا
حجت‌الاسلام مسعودی با بیان اینکه ماه رجب، ماه ریزش رحمت الهی است، می‌گوید: به رجب ماه أصبّ هم گفته می‌شود، یعنی ماهی که رحمت خداوند همچون سیل بر سر بندگان فرومی‌ریزد. به همین دلیل انجام هر کار نیک در ماه رجب، غنیمتی برای مؤمن بوده و از جمله این کارها زیارت مشاهد مشرفه اهل بیت(ع) است.
او با اشاره به قدیمی‌ترین منابع زیارت رجبیه، بیان می‌کند: در کتاب مصباح المتهجد شیخ طوسی که از اولین و معتبرترین کتاب‌های دعا و مناجات و زیارات شیعه است، شیخ طوسی به نقل از ابن‌عیاش از خیر بن عبدالله و او از حسین بن روح نایب خاص امام زمان(عج) این زیارت را روایت کرده است. ایشان اگر چه این زیارت را به امام زمان(عج) منسوب نکرده ولی به دلیل نیابت خاص نمی‌توانیم ادعا داشته باشیم این زیارت بدون رضایت حضرت(عج) باشد. ایشان می‌فرماید «در ماه رجب در هر زيارتگاهی از زيارتگاه‌های شريف كه باشی با اين زيارت، صاحبِ ‌مزار را زيارت كن»؛ زیارتی که با حمد خداوند شروع می‌شود.
این پژوهشگر دینی ادامه می‌دهد: ابتدای این زیارت می‌خوانیم «الحَمدُ لِلّهِ الَّذي أشهَدَنا مَشهَدَ أوليائِهِ في رَجَب» یعنی ستایش خدای را که توفیق حضور در زیارتگاه اولیایش را در ماه رجب به ما داد. این حمد اشاره به حقوقی از اهل بیت(ع) دارد که بر انسان واجب بوده و اولین آن معرفت و محبت آنان است. در این شکرانه حضور، از خداوند درخواست می‌کنیم آن وعده‌ای که به زائران ذوات پاک داده‌ای، به ما هم عطا کن و در آن دنیا و آن بخش از هستی، ما را از دوزخ برهان.

رابطه توحید و ولایت در زیارت رجبیه
دکتر مسعودی تشریح می‌کند: بسیاری اوقات می‌شود که حتی کسی به دوزخ راه پیدا نمی‌کند اما مراتب بودن در بهشت هم با هم متفاوت است. در این دعا از خدای بزرگ درخواست می‌کنیم علاوه بر اینکه من را از آتش دوزخ نجات می‌دهی، کاری کن با این ذوات پاک در دارالقرار همراه شوم. همدم و انیس بودن با شیعیان نیکوکار و افراد خوب، خود نعمت بزرگ دیگری است غیر از در بهشت بودن. همان‌گونه که در دعاهای بعد از نماز داریم «اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَجِرْنِی‏ مِنَ‏ النَّارِ وَ أَدْخِلْنِی الْجَنَّةَ.
او بیان اینکه زیارت رجبیه حاوی نکته توحیدی و ولایی است، خاطرنشان می‌کند: در این زیارت از اهل بیت(ع) درخواست می‌کنیم در آن قسمت از هستی که اختیار دارند نیکی را برای ما رقم بزنند. این هم پاسداشت توحید است و هم پاسداشت امامت و ولایت. یعنی خداوند تمام هستی را به کسی واگذار نکرده و خودش کنار ننشسته و دیگر اینکه تدبیر بخشی از جریان‌های هستی را به اهل بیت(ع) سپرده است. در این دایره و محدوده اختیارداری ائمه(ع) بهترین چیزها را از آنان می‌خواهیم.
رئیس دانشگاه قرآن و حدیث ادامه می‌دهد: علاوه بر مواردی که درخواست داشتیم، اگر قضا و قدر این بود که از مشاهد مشرفه به منزل برگردیم، به جایی سرسبز، پر از رزق و روزی و پر از آسایش و راحتی تا زمان مرگمان برگردیم. در این زیارت هم آخرت را می‌خواهیم و هم دنیا را. بخش قابل اعتنایی از زیارات ما دعا و درخواست و سلام به آن امام و امامزاده و درخواست از خداوند است. در این زیارت از خداوند می‌خواهیم هیچ‌گاه ما را گرسنه و تشنه نگذارد، ما را ملول، افسرده و فسرده نسازد و نیز دوباره ما را به مشهد مشرفه بزرگان بازگرداند و بتوانیم بارها و بارها به زیارت ذوات مقدس نائل شویم و آن دنیا در زمره نیکانی که همه آن‌ها ائمه(ع) هستند محشور شویم.

زیارت امام رضا(ع)،افضل اعمال در ماه رجب
این کارشناس دینی با اشاره به فرمایش امام جواد(ع) عنوان می‌کند: زیارت امام رضا(ع) در ماه پرفضیلت رجب مورد تأکید است و افضل اعمال محسوب می‌شود. امام رضا(ع) را به خاطر دوری از وطن و اهل و عیال و نداشتن یار و یاور در دوران تبعیدشان به خراسان و همچنین شهادت مظلومانه و غریبانه‌شان، امام غریب می‌دانیم. اگر چه امام رضا(ع) امروز دیگر غریب نیست و بیش از بسیاری امامان دیگر زائر شیعی از تمام کشورهای عربی دارد اما زائران آن حضرت باید زمان، هزینه و فرصت بیشتری برای حضور در حرم حضرت صرف کنند. به همین دلیل در روایات متعددی به زیارت امام رضا(ع) توصیه شده و یکی از مصادیق مشاهد مشرفه‌ای که در ماه رجب به‌طور ویژه به آن سفارش شده، زیارت امام رضا(ع) است. حضرت رضا(ع) با شیعیان ایرانی رابطه‌ای دارد که این رابطه منحصر به‌فرد است و از این رو باید حتماً امام رضا(ع) را مانند میهمان غریب جدا افتاده از خاندان خودشان پاس بداریم که الحمدلله تا به امروز این کار به بهترین شکل انجام شده است.
حجت‌الاسلام مسعودی در پایان با بیان اینکه ماه رجب و شعبان مقدمه‌ای برای ورود به ماه میهمانی خدا هستند، می‌گوید: باید در این ماه آماده شویم از سفره معنوی ضیافت الهی بهره‌ ببریم. دروازه ورود به رحمت گسترده خداوند از این سه ماه پیاپی رجب، شعبان و رمضان عبور می‌کند. امسال که ایام پربرکت ماه رجب با ایام‌الله دهه فجر و سرور مردم ایران همراه شده، به فال نیک گرفته و آن را دریچه‌ای برای ورود به آستان رحمت خداوند می‌دانیم.

خبرنگار: مریم احمدی شیروان