​​​​​​​اگر در بعضی اوقات، محدودیتی برای استفاده از این تسهیلات وجود دارد باید شامل همه افراد جامعه باشد در غیر این‌صورت اگر شخص یا سازمانی فقط برای نابینایان در استفاده از تسهیلات همگانی، محدودیت ایجاد کند یا حقوق نابینایان عاقل و بالغ را نادیده بگیرد، مجرم شناخته می‌شود.
اما آیا آن‌گونه که این قانون می‌گوید زیرساخت‌ها در کشور برای زندگی اجتماعی نابینایان فراهم است؟ 

این قانون باید اصلاح شود
مدیرعامل انجمن نابینایان ایران در پاسخ به این پرسش قدس می‌گوید: نابینایان در حال حاضر مشکلات مختلفی درزمینه اشتغال، بیمه تأمین اجتماعی، استفاده از اماکن عمومی و مراکز تفریحی دارند. برای مثال مناسب‌سازی معابر و ساختمان‌ها و اماکن عمومی برای معلولان به کُندی پیش می‌رود و این موضوع یکی از مشکلات جدی معلولان و نابینایان است. 
علی‌اکبر جمالی، بیکاری را یکی دیگر از مشکلات جدی جامعه نابینایان می‌خواند و می‌گوید: باوجود اینکه در قانون حمایت قید شده است سازمان فنی‌وحرفه‌ای باید مراکز آموزشی و مهارت‌آموزی ویژه معلولان ایجاد کند، اما متأسفانه هیچ اقدامی درخصوص آموزش نابینایان که بتواند منجر به اشتغال آن‌ها شود، صورت نگرفته است. 
وی درباره دسترسی نابینایان به تجهیزات آموزشی و کمک‌آموزشی می‌گوید: به دلیل کمبود بودجه، تجهیزات آموزشی و کمک آموزشی خیلی اندکی در اختیار دانشجویان و دانش‌آموزان نابینا قرار می‌گیرد.
برخی از وسایل آموزشی ویژه  نابینایان خیلی گران است برای مثال تبلت ویژه روشندلان حدود 50 میلیون تومان است. ازاین‌رو پیشنهاد داده‌ایم تا بخشی از هزینه‌ها را دولت و بخش دیگری را هم خود نابینایان پرداخت کنند که این پیشنهاد هم رد شده است.  
مدیرعامل انجمن نابینایان ایران اضافه می‌کند: اگرچه بخشی از مطالبات جامعه نابینایان در قانون حمایت از معلولان دیده نشده، اما آن‌هایی هم که در این قانون آمده است، به‌درستی اجرا نمی‌شوند. برای مثال، در قانون یاد شده آمده است باید به افراد معلول ازجمله نابینایان به میزان حداقل حقوقی که شورای عالی کار به عنوان دستمزد ماهیانه کارگران تعیین می‌کند، مستمری پرداخت شود اما این ماده قانونی اصلاً اجرا نمی‌شود. 
جمالی سپس به موضوع بیمه تأمین اجتماعی برای معلولان اشاره می‌کند و می‌گوید: نابینایان بیکار باید زیرپوشش بیمه تأمین اجتماعی  قرار گیرند تا از مزایای این بیمه ازجمله حقوق بازنشستگی برخوردار شوند. البته این موضوع در قانون حمایت از افراد دارای معلولیت نیامده، اما یکی از مطالبات جدی این قشر و انجمن نابینایان ایران است. 
وی با اشاره به اینکه قانون حمایت از افراد دارای معلولیت برای پوشش بیمه‌ای نابینایان دچار خلأ است، می‌گوید: برای رفع مشکل بارها این موضوع را با مسئولان و نمایندگان مجلس مطرح کرده‌ایم اما فایده‌ای نداشته و هیچ اقدامی برای اصلاح این قانون نکرده‌اند. 

ضرورت مناسب‌سازی فضای دیجیتال برای نابینایان
امید هاشمی، کنشگر حوزه دسترس‌پذیری فضای دیجیتال، با اشاره به مشکلات فراوان نابینایان در استفاده از فضای مجازی می‌گوید: در زمان و جهانی که ما زیست می‌کنیم، ساحت مناسب‌سازی را نمی‌توان فقط به خیابان‌ها محدود دانست. این روز‌ها رتق و فتق بسیاری از امور روزمره شهروندان به فضای مجازی و وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌های گوناگون وابسته است. برای افراد با آسیب بینایی هم به طریق اولی گریزی از این فضا نیست و هر فرد نابینا، به فراخور موقعیت شغلی یا اجتماعی خود همه روزه از این ابزار‌های نو‌ظهور استفاده می‌کند. این در حالی است که درست مثل معابر عمومی که انواع و اقسام موانع را سر راه عابران نابینا می‌گذارند و آمد و شد را برایشان دشوار می‌کند، فضای دیجیتال هم پر است از انواع ناملایمات و دشواری‌هایی که استفاده افراد نابینا را با چالش‌هایی مواجه می‌کند.
وی ریشه موانع یاد شده بر سر راه استفاده نابینایان از فضای مجازی را نبود آگاهی کافی در بین افراد فعال در جامعه طراحان و برنامه‌نویس‌ها می‌داند و می‌گوید: کاربران نابینا و کم‌بینا، بدون نیاز به سخت‌افزار‌های ویژه و فقط با همان رایانه‌ها و دستگاه‌های هوشمند معمولی که در اختیار همه کاربران قرار دارد کار می‌کنند؛ البته به شرط آنکه استاندارد‌های طراحی دسترسی‌پذیر در هنگام ساخت وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها لحاظ شده باشد. استاندارد‌هایی که همگی از سوی مجامع بین‌المللی ذی‌صلاح در حوزه برنامه‌نویسی تدوین و منتشر شده‌اند اما نداشتن آگاهی طراحان ایرانی در این خصوص موجب می‌شود محصولی که طراحی می‌شود، شرایط لازم برای استفاده نابینایان را نداشته باشد. این مشکل به یکی، دو اپلیکیشن و وب‌سایت خلاصه نمی‌شود و حتی در بعض موارد، بزرگ‌ترین و پرمخاطب‌ترین بستر‌ها را هم دربر می‌گیرد. از آن جمله می‌توان به بسترهای مجازی خدمات‌رسان عمومی اشاره کرد که بیشترشان از منظر استاندارد‌های دسترسی‌پذیری در وضعیت اسفباری قرار دارند. جالب اینکه در اسناد بالا‌دستی مثل قانون جامع حمایت از حقوق معلولان بر ضرورت رعایت دسترسی‌پذیری فضای دیجیتال تأکید شده و حتی دستگاه‌های دولتی و بستر‌های خدمات‌رسان عمومی را ملزم به رعایت این استاندارد‌ها کرده است، اما حتی همین دستگاه‌ها هم تبعیت تام و تمام را از این مفاد الزام‌آور به عمل نیاورده‌اند.
وی در همین زمینه می‌افزاید: رعایت استاندارد‌های دسترس‌پذیری، نه هزینه قابل‌توجهی را به صاحبان کسب‌و‌کار‌های اینترنتی و دستگاه‌های دولتی و عمومی تحمیل می‌کند و نه حتی اشکالی را از نظر بصری متوجه محصول نهایی می‌کند. فقط کافی است در هنگام طراحی، مجموعه مشخصی از قوانین و بایدونباید‌ها در نظر گرفته شود تا نابینایان هم بتوانند با ابزار‌هایی که در اختیار دارند، با خیالی آسوده از محصولات دیجیتال استفاده کنند.

خبرنگار: محمود مصدق