مدیر بنیاد مطالعات اسلامی روسیه:
دولت روسیه ارتباط خوبی با مسلمانان دارد
«بنیاد مطالعات اسلامی روسیه» که فعالیت خود را از سال ۲۰۰۷ آغاز نموده، همکاری مستمر علمی با مؤسسات آموزشی-پژوهشی روسی و غیرروس، دانشگاه‌ها و مراکز علمی داشته و در حال حاضر به طور فعالانه‌ای در حال توسعه و تقویت همکاری‌های خود با مراکز پژوهشی، حمایت از پروژه‌های علمی، انتشار کتاب به طور مشترک، تألیف، ترجمه و انتشار آثار در موضوعات مختلفی همچون تاریخ، فلسفه، هنر، تاریخ تمدن اسلامی، قرآن‌شناسی، ایران‌شناسی، حقوق و اقتصاد اسلامی، کتاب کودک و … است. به مناسبت سفر رئیس جمهور به روسیه، خبرگزاری مهر گفت‌وگویی با حمید هادوی، مدیر بنیاد مطالعات اسلامی روسیه داشته که بخش‌هایی از آن را می‌خوانیم.
اسلام چندمین دین رسمی روسیه محسوب می‌شود؟
اسلام دومین دین رسمی در روسیه است. چهار دین رسمی در روسیه وجود دارد که به ترتیب مسیحیت، اسلام، یهودیت و بودیسم است؛ بودیسم در شرق روسیه رواج دارد. مقامات روسیه در صحبت‌هایشان چندین بار عدد ۲۰ تا ۲۵میلیون را گفته‌اند؛ در صورتی که در گذشته مقامات روسیه از بیان این عدد بالا امتناع می‌کردند چون در روسیه مشکلاتی پس از فروپاشی پیش آمد و بخشی از این درگیری‌ها مربوط به مسلمانان در چچن بود و نمی‌خواستند آمار مسلمانان را بالا اعلام کنند. اما حالا دولت ارتباط خوبی با مسلمانان دارد. در مبحث مذاهب مختلف آمار دقیقی وجود ندارد؛ در برخی اسناد، شیعیان ۶۰۰هزار نفر بیان شده است اما خود شیعیان حدود ۲.۵میلیون نفر را اعلام کرده‌اند. البته این ۲.۵ میلیون شامل دو دسته هستند که یک دسته تابعیت روسیه را دارند و یک دسته مهاجرند.
در مسکو چقدر مسجد وجود دارد؟
در حال حاضر پنج مسجد در مسکو داریم؛ یکی مسجد خاتم‌الانبیا در محوطه دیپلماتیک ایران است و چهار مسجد در مناطق مختلف مسکو داریم که بعضی مثل مسجد یادبود در جوار پارک پیروزی، جدیدساخت هستند و بعضی مثل مسجد تاریخی در منطقه تریتی کوفسکایا قدیمی هستند. تاریخ ساختمان اولیه مسجد جامع مسکو به حدود 120 سال پیش برمی‌گردد اما به درخواست مسلمانان و همکاری دولت روسیه ساختمان بزرگ و زیبایی ساخته و در سال ۲۰۱۵ با حضور رئیس جمهور روسیه و بعضی مقامات بین‌المللی افتتاح شد.
شیعیان مسجد خاص و اختصاصی ندارند؟
در شهرهای مختلف روسیه مساجد اختصاصی شیعیان وجود دارد اما تعدادش بسیار کم است. البته در بعضی مناطق مساجد بین شیعیان و اهل سنت مشترک است و حتی در بعضی شهرها شیعیان در مساجد اهل سنت برنامه‌های خود را دارند. در مسکو در حال حاضر شیعیان در هیچ مسجدی برنامه ندارند، البته در گذشته شبستانی در یکی از مساجد تازه‌ساز مسکو به نام آترادنایا مختص شیعیان بود اما به‌دلیل اختلافاتی با مالک ملک مورد نظر فعلاً در این شبستان برنامه‌ای برگزار نمی‌شود. اختلافات چندین سال است که وجود دارد و تقریباً بیش از یک سال است که کلاً بسته شده و برنامه‌ای در آنجا برگزار نمی‌شود. البته شیعیان که متوقف نماندند و برای خود حسینیه دارند و یا در رستوران‌ها به مناسبت‌های مختلف جمع می‌شوند و برنامه اجرا می‌کنند. با حمایت‌هایی که برای ساماندهی شیعیان از طریق دفتر مقام معظم رهبری انجام شد و به درخواست خود شیعیان، جمعیت‌ها و تجمعات در سطح روسیه رو به گسترش است. البته دفاتر برخی مراجع به خصوص آیت الله سیستانی و مرحوم آیت‌الله فاضل لنکرانی برنامه‌های حمایتی داشته یا دارند. در حال حاضر عمدتاً فعالیت‌ها از طریق مرکز اسلامی مسکو به مدیریت حاج آقای اکبری جدی ساماندهی می‌شود.
رایزن‌های فرهنگی ایران در این حوزه‌ها چکار می‌کنند؟
در قدیم یک بخش رایزنی فرهنگی بود و کل مباحث شیعیان از طریق رایزن‌های فرهنگی انجام می‌شد. حجت الاسلام ایمانی‌پور که هم اکنون رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی است حدود ۱۰ سال پیش رایزن فرهنگی ایران در روسیه بود و همه امور مربوط به شیعیان را پیگیری می‌کرد. یکی از فعالیت‌های مؤثر و پیگیر که در دوره ایشان وجود داشت، حوزه امور مربوط به شیعیان بود که از طریق دفتر مقام معظم رهبری و از مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) پیگیری می‌شد. حدود هشت سال است مرکز فرهنگی اسلامی روسیه تأسیس شده و دارای نماینده و رئیس مرکز است. مرکز فرهنگی اسلامی روسیه این قبیل کارها را انجام می‌دهد و رایزن‌ها مستقیماً در این مسائل ورود نمی‌کنند البته در هر برنامه‌ای که لازم باشد، کمک می‌کنند ولی خود مرکز اسلامی مستقیماً فعالیت‌ها را سامان می‌دهد.
کارنامه ایران در نشر معارف اسلامی در روسیه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
یکی از رسالت‌های فرهنگی که ایران برای خود در همه‌جا قائل شده، تبیین مباحث و معارف اسلامی از دیدگاه صحیح اسلامی است، چون در حال حاضر جریان‌های تندرو و تکفیری وجود دارد که چهره بدی از اسلام به نمایش می‌گذارند. روسیه از قدیم به دلیل سابقه و جامعه مسلمانان مورد توجه بوده و پیش از این، رایزن‌های فرهنگی در این مسائل به صورت مستقیم فعالیت داشتند؛ البته مراکز اسلامی هم یکسری رفت‌وآمدهای فرهنگی داشتند. رایزن‌های فرهنگی در دوران خودشان فعال بودند ولی الان به دلیل وجود مراکز اسلامی و تقسیم کار، این موضوع عمدتاً از طریق مراکز اسلامی پیگیری می‌شود. البته رایزن‌ها هم کارهایی انجام می‌دهند. یکی از مراکزی که سال‌هاست در روسیه فعالیت می‌کند، بنیاد مطالعات اسلامی ابن‌سیناست که از سال ۲۰۰۸ به‌طور رسمی در این بنیاد مشغول به کار هستیم. کار بنیاد ما عمدتاً علمی، پژوهشی و آموزشی است و فعالیت تبلیغی نداریم.
فعالیت‌های بنیاد مطالعات اسلامی ابن‌سینا تا کنون چه اثری داشته است؟
وظیفه این بنیاد حمایت از تولید منابع پژوهشی و متون درسی در رشته‌های مختلف اسلام‌شناسی، علوم و معارف اسلامی و همین‌طور بعضی از مباحث ایران‌شناسی بوده و هست. البته واضح است وظیفه بنیاد کار تبلیغی نیست و تلاش بر این است تاریخ، علوم و هنر حوزه تمدنی اسلام به صورتی علمی و پژوهشی معرفی و تبیین شود. این فعالیت‌ها توسط اساتید و پژوهشگران روس مورد استقبال قرار گرفته و آثار تولیدی بنیاد که با همکاری این اساتید تولید شده به عنوان منبع پژوهشی و آموزشی در دانشگاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اسلام دومین دین رسمی در روسیه است. چهار دین رسمی در روسیه وجود دارد که به ترتیب مسیحیت، اسلام، یهودیت و بودیسم است؛ بودیسم در شرق روسیه رواج دارد. مقامات روسیه در صحبت‌هایشان چندین بار عدد ۲۰ تا ۲۵میلیون را گفته‌اند؛ در صورتی که در گذشته مقامات روسیه از بیان این عدد بالا امتناع می‌کردند چون در روسیه مشکلاتی پس از فروپاشی پیش آمد و بخشی از این درگیری‌ها مربوط به مسلمانان در چچن بود و نمی‌خواستند آمار مسلمانان را بالا اعلام کنند. اما حالا دولت ارتباط خوبی با مسلمانان دارد. در مبحث مذاهب مختلف آمار دقیقی وجود ندارد؛ در برخی اسناد، شیعیان ۶۰۰هزار نفر بیان شده است اما خود شیعیان حدود ۲.۵میلیون نفر را اعلام کرده‌اند. البته این ۲.۵ میلیون شامل دو دسته هستند که یک دسته تابعیت روسیه را دارند و یک دسته مهاجرند.
در مسکو چقدر مسجد وجود دارد؟
در حال حاضر پنج مسجد در مسکو داریم؛ یکی مسجد خاتم‌الانبیا در محوطه دیپلماتیک ایران است و چهار مسجد در مناطق مختلف مسکو داریم که بعضی مثل مسجد یادبود در جوار پارک پیروزی، جدیدساخت هستند و بعضی مثل مسجد تاریخی در منطقه تریتی کوفسکایا قدیمی هستند. تاریخ ساختمان اولیه مسجد جامع مسکو به حدود 120 سال پیش برمی‌گردد اما به درخواست مسلمانان و همکاری دولت روسیه ساختمان بزرگ و زیبایی ساخته و در سال ۲۰۱۵ با حضور رئیس جمهور روسیه و بعضی مقامات بین‌المللی افتتاح شد.
شیعیان مسجد خاص و اختصاصی ندارند؟
در شهرهای مختلف روسیه مساجد اختصاصی شیعیان وجود دارد اما تعدادش بسیار کم است. البته در بعضی مناطق مساجد بین شیعیان و اهل سنت مشترک است و حتی در بعضی شهرها شیعیان در مساجد اهل سنت برنامه‌های خود را دارند. در مسکو در حال حاضر شیعیان در هیچ مسجدی برنامه ندارند، البته در گذشته شبستانی در یکی از مساجد تازه‌ساز مسکو به نام آترادنایا مختص شیعیان بود اما به‌دلیل اختلافاتی با مالک ملک مورد نظر فعلاً در این شبستان برنامه‌ای برگزار نمی‌شود. اختلافات چندین سال است که وجود دارد و تقریباً بیش از یک سال است که کلاً بسته شده و برنامه‌ای در آنجا برگزار نمی‌شود. البته شیعیان که متوقف نماندند و برای خود حسینیه دارند و یا در رستوران‌ها به مناسبت‌های مختلف جمع می‌شوند و برنامه اجرا می‌کنند. با حمایت‌هایی که برای ساماندهی شیعیان از طریق دفتر مقام معظم رهبری انجام شد و به درخواست خود شیعیان، جمعیت‌ها و تجمعات در سطح روسیه رو به گسترش است. البته دفاتر برخی مراجع به خصوص آیت الله سیستانی و مرحوم آیت‌الله فاضل لنکرانی برنامه‌های حمایتی داشته یا دارند. در حال حاضر عمدتاً فعالیت‌ها از طریق مرکز اسلامی مسکو به مدیریت حاج آقای اکبری جدی ساماندهی می‌شود.
رایزن‌های فرهنگی ایران در این حوزه‌ها چکار می‌کنند؟
در قدیم یک بخش رایزنی فرهنگی بود و کل مباحث شیعیان از طریق رایزن‌های فرهنگی انجام می‌شد. حجت الاسلام ایمانی‌پور که هم اکنون رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی است حدود ۱۰ سال پیش رایزن فرهنگی ایران در روسیه بود و همه امور مربوط به شیعیان را پیگیری می‌کرد. یکی از فعالیت‌های مؤثر و پیگیر که در دوره ایشان وجود داشت، حوزه امور مربوط به شیعیان بود که از طریق دفتر مقام معظم رهبری و از مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) پیگیری می‌شد. حدود هشت سال است مرکز فرهنگی اسلامی روسیه تأسیس شده و دارای نماینده و رئیس مرکز است. مرکز فرهنگی اسلامی روسیه این قبیل کارها را انجام می‌دهد و رایزن‌ها مستقیماً در این مسائل ورود نمی‌کنند البته در هر برنامه‌ای که لازم باشد، کمک می‌کنند ولی خود مرکز اسلامی مستقیماً فعالیت‌ها را سامان می‌دهد.
کارنامه ایران در نشر معارف اسلامی در روسیه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
یکی از رسالت‌های فرهنگی که ایران برای خود در همه‌جا قائل شده، تبیین مباحث و معارف اسلامی از دیدگاه صحیح اسلامی است، چون در حال حاضر جریان‌های تندرو و تکفیری وجود دارد که چهره بدی از اسلام به نمایش می‌گذارند. روسیه از قدیم به دلیل سابقه و جامعه مسلمانان مورد توجه بوده و پیش از این، رایزن‌های فرهنگی در این مسائل به صورت مستقیم فعالیت داشتند؛ البته مراکز اسلامی هم یکسری رفت‌وآمدهای فرهنگی داشتند. رایزن‌های فرهنگی در دوران خودشان فعال بودند ولی الان به دلیل وجود مراکز اسلامی و تقسیم کار، این موضوع عمدتاً از طریق مراکز اسلامی پیگیری می‌شود. البته رایزن‌ها هم کارهایی انجام می‌دهند. یکی از مراکزی که سال‌هاست در روسیه فعالیت می‌کند، بنیاد مطالعات اسلامی ابن‌سیناست که از سال ۲۰۰۸ به‌طور رسمی در این بنیاد مشغول به کار هستیم. کار بنیاد ما عمدتاً علمی، پژوهشی و آموزشی است و فعالیت تبلیغی نداریم.
فعالیت‌های بنیاد مطالعات اسلامی ابن‌سینا تا کنون چه اثری داشته است؟
وظیفه این بنیاد حمایت از تولید منابع پژوهشی و متون درسی در رشته‌های مختلف اسلام‌شناسی، علوم و معارف اسلامی و همین‌طور بعضی از مباحث ایران‌شناسی بوده و هست. البته واضح است وظیفه بنیاد کار تبلیغی نیست و تلاش بر این است تاریخ، علوم و هنر حوزه تمدنی اسلام به صورتی علمی و پژوهشی معرفی و تبیین شود. این فعالیت‌ها توسط اساتید و پژوهشگران روس مورد استقبال قرار گرفته و آثار تولیدی بنیاد که با همکاری این اساتید تولید شده به عنوان منبع پژوهشی و آموزشی در دانشگاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
برچسب ها :
ارسال دیدگاه
