پیش از این هم بارها ایشان تأکید کرده‌اند که باید آقایی دلار شکسته شود. دیروز دکتر خاندوزی سخنگوی اقتصادی دولت از کاهش سهم دلار در تسویه‌های تجاری به 10درصد خبر داد. همچنین اتصال شبکه شتاب پرداخت بانک‌های کشور به کشورهای دیگر، اقدامات مبادلات پایاپای و توسعه پیمان‌های پولی از دیگر فعالیت‌های دولت در دو سال گذشته بوده است که بنا بر پیش‌بینی‌های خاندوزی تلاش می‌شود به تدریج سهم دلار از کل مبادلات خارجی کشور به زیر 10درصد برسد. به‌طور کلی کشورهای جهان از روش‌های مختلفی برای پایان دادن به‌سلطه دلار بهره برده‌اند که پیمان‌های منطقه‌ای، پیمان‌های پولی دوجانبه یا چندجانبه، استفاده از ظرفیت سازمان‌های بین‌المللی و تاحدودی بهره‌گیری از رمزارزها ازجمله این روش‌هاست. به‌نظر می‌رسد ایران هم از این قاعده مستثنا نیست.

یوآن در برابر دلار
میلاد ترابی‌فرد، کارشناس مرکز پژوهش‌های مجلس درخصوص الزامات دلارزدایی از اقتصاد و اینکه آیا اساساً این امر شدنی است به قدس گفت: زمانی که از دلارزدایی در سطح جهانی صحبت می‌کنیم درواقع باید بدانیم به‌دلیل قابلیت قدرتمندی که این ارز جهانی دارد، فعلاً حذف آن امکان‌پذیر نیست، هرچند نشانه‌هایی وجود دارد و حدود 30 درصد از تجارت جهانی با«یوان» تسویه می‌شود که تهدیدی بزرگ برای دلار است.وی تأکید کرد: این نکته را باید در نظر داشته باشیم که وقتی درباره نقش ارز در اقتصاد جهان صحبت می‌کنیم درواقع باید کارکردهای پولی را هم درنظر بگیریم که یکی از این کارکردها «ذخیره ارزش» است؛ درست است «یوان» حدود 30 درصد تجارت جهانی را پوشش می‌دهد، اما همچنان 60 تا 70 درصد تجارت جهانی در دستان دلار است.ترابی‌فرد ضمن بیان اینکه در عرصه بین‌المللی یک نزاع جدی وجود دارد برای اینکه دلار از قابلیت هژمونیک خودش فاصله گیرد و تنزل درجه داشته باشد، اضافه کرد: به نسبتی که دلار در جهان تضعیف شود اهرم‌های جهانی سیاست‌گذاری آمریکا که یکی از این اهرم‌ها تحریم است، در جهان تضعیف می‌شود. وی در ادامه سخنان خود به راهبردهایی که می‌تواند اقتصاد ایران را از سلطه دلار خارج کند، اشاره و خاطرنشان کرد: باتوجه به‌اینکه ایران در یک شبکه تجاری قرار دارد و این شبکه تسویه‌های خودش را با درهم امارات که یک ارز میخکوب شده بر دلار است، انجام می‌دهد؛ این امر نشان می‌دهد درصد اثرگذاری از تجارت ایران به‌وسیله دلار انجام می‌شود و باید به‌این سمت برود که تسویه تجارت خودش را به‌وسیله ارزهایی غیر از دلار انجام دهد که البته اقدامی مشکل، اما شدنی است.

ضرورت مذاکرات جدی در سطح بین‌المللی
وی ضمن تأکید بر اینکه این راهبرد یک مذاکره جدی در سطح بین‌المللی می‌طلبد؛ سیاستی که در حال حاضر در کشور ما نه اراده‌ای برای آن وجود دارد و نه ایده‌ای، اظهار کرد: تا زمانی که همچنان به‌دنبال گسترش روابط با امارات هستیم این زنجیره ادامه‌دار خواهد بود و از آن بدتر اینکه چون شبکه دور زننده تحریم ذی‌نفع این چرخه است، اوضاع بدتر است. ترابی‌فرد چین را یکی از ضلع‌های جدی در مذاکرات جهانی دانست و ابراز کرد: ما نفت خود را در چین می‌فروشیم و آن را در اروپا به یورو تبدیل می‌کنیم و به‌برزیل می‌بریم و از طریق شرکت‌های آمریکایی اقلام اساسی خود را تهیه می‌کنیم؛ یک جایی باید این اراده پیدا شود و حتی چنانچه می‌خواهیم از برزیل خرید کنیم این خرید به‌واسطه یورو و دلار انجام نشود، بلکه «یوان» مورد استفاده قرار گیرد. به‌صورت کلی منطق حکم می‌کند تمام تخم‌مرغ‌های ارزی خود را در یک سبد قرار ندهیم، زیرا شکننده‌تر خواهیم شد.این کارشناس مرکز پژوهش‌های مجلس راهبرد دیگر این مسئله را پیگیری یک برنامه پیشرفت جدی برای کشور دانست که برای تحقق آن باید اقتصاد خارجی و داخلی باهم هارمونی پیدا کنند و افزود: در ادبیات رسمی بسیار درمورد ایجاد کمربند اقتصادی شنیده‌ایم که البته به‌معنی ایجاد پل و جاده نیست، بلکه در این مسئله از یک ذخیره ارزش صحبت می‌کنیم که بر تجارت با کشورهای ثالث تأکید دارد. وی از آسیای میانه و روسیه به‌عنوان کشورهایی یاد کرد که امکان ایجاد یک زنجیره ارزش با آنان وجود دارد و در بخش دیگری از سخنان خود تصریح کرد: البته در کنار این مسائل سیاست‌های اقتصادی و تجاری متفاوتی نیاز است و چنانچه بخواهیم کمربند اقتصادی داشته باشیم، باید سازوکار تنظیم بازار، شورای رقابت و نهادهای حمایت از مصرف‌کننده تغییر ماهیت دهند و ضمن عدم ارائه یارانه، به‌سمت افزایش درآمدهای مردم حرکت کنند.ترابی‌فرد یادآور شد: روس‌ها تا حد بسیار زیادی پس از بحران کریمه در سال 2014؛ به‌جای اینکه همانند ایران پایبند به مسیرهای گذشته باشند و یا اینکه تحریم‌ها را دور بزنند، به‌دنبال خلق مسیرهای تجاری جدید برآمدند که یکی از این مسیرها فروش گاز به چین بود.این کارشناس اقتصادی تأکید کرد: نکته‌ای که در مسیر دلارزدایی باید مد نظر قرار دهیم این است که یکی از عوامل  که سبب شده امارات نقطه تسویه ما باشد این است که این کشور بهشت پولشویی است و تمامی فعالان اقتصادی در جهان قادرند در امارات هر نوع پولشویی را انجام دهند، بنابراین حتی چنانچه نمی‌خواهیم در کشور خودمان قوانین پولشویی را سهل‌تر کنیم، می‌توانیم یک نقطه تسویه ارزی به‌وجود بیاوریم که هم‌پیمان خودمان باشد، نه امارات که تحت ائتلاف امنیتی و نظامی آمریکا و اسرائیل است و در این زمینه می‌توان به کشورهایی همچون ارمنستان و حتی پاکستان و افغانستان هم فکر کرد. وی افزود: در این خصوص حتی کشورهای غربی و دارای اقتصاد بزرگ این نقاط را برای خود به‌وجود می‌آورند به‌طور مثال آمریکا در جزایر کیمن، انگلستان در جبل‌الطارق و چینی‌ها در جزایر جنوب شرقی آسیا.ترابی‌فرد در بخش دیگری از سخنان خود درباره امکان استفاده از ارزهای دیجیتال برای دلارزدایی، ضمن بیان اینکه حجم بازار رمزارزها به‌قدری نیست که بتواند کل تجارت ایران را پوشش دهد، اظهار کرد: هرچند یک‌سری ابتکارات همچون استیبل کوین‌های مبتنی بر طلا، برای انجام تسویه‌های تجاری بین ایران و روسیه در حال پیگیری هستند، اما باید گفت این‌ها ابزار هستند که البته مثبت است و باید دقت کرد یک ابزار وقتی معنادار است که یک جریانی از واقعیت اقتصادی پشت آن قرار گیرد. این کارشناس اقتصادی با تأکید بر اینکه تا زمانی که یک مسیر تجاری جدید راه‌اندازی نکنیم درواقع این ابزار معنادار نیستند، گفت: بنابراین بسیاری از ابزارها مانند بانکداری فراساحل و پیما‌ن‌های پولی تا زمانی که جریان واقعی اقتصادی ما شکل نگیرد، عملاً معنادار نخواهند بود.

خبرنگار: فرزانه زراعتی