معرفی یکی از تابلوهای نفیس نقاشی موزه ملی ملک
روایتی متفاوت از میدان مشق تهران
تابلو نقاشی «میدان مشق» یکی از منحصر به فردترین اشیای تاریخی و هنری گنجینه ملک است که در تالار «آثار اهدایی بانو عزتمَلک ملک» در کتابخانه و موزه ملی ملک، بزرگترین موقوفه فرهنگی آستان قدس رضوی در تهران در معرض دید عموم علاقهمندان قرار دارد؛ اثری که روزگار تاریخی محوطه کنونی باغ ملی پایتخت را با حضور ناصرالدین شاه قاجار در کنار قشون حکومتی نشان میدهد.
تاریخچه میدان مشق
میدان مشق یکی از قدیمیترین مناطق شهر تهران است که قدمت آن به دوره حکومت قاجار برمیگردد و اکنون در محدوده خیابان امام خمینی(ره) و 30تیر واقع شده است. این میدان در زمان حکومت فتحعلی شاه قاجار به دلیل نزدیکی به میدان توپخانه و عمارت ارگ به عنوان محل مشق و تمرین نظامی سربازان ساخته شد. البته اگرچه این محل را میدان مشق نامیدهاند، اما دایرهای شکل نیست و منطقهای چهار ضلعی است که امروزه به دلیل گسترش ساختمانهای آن و پیادهراه بزرگش به شکل حرف تی لاتین درآمده است. ورودی اصلی میدان نیز سردر باغ ملی است که در زمان سلطنت ناصرالدین شاه قاجار ساخته شد. بعدها در دوران پهلوی، سردر امروزی جایگزین دروازه قدیمی باغ شد. از گذشته تا به امروز میدان مشق محل استقرار ساختمانهای مهم دولتی و فرهنگی به ویژه ساختمانهای تاریخی وزارت امور خارجه بوده و از مجموعه عمارت «قزاقخانه» میتوان به عنوان تاریخیترین بنای این میدان نام برد که اکنون پردیس باغ ملی دانشگاه هنر تهران شده است. محدوده میدان مشق امروزه یکی از بافتهای تاریخی پایتخت است که در سال 1377 در آثار ملی ایران ثبت شده است.
تالار آثار اهدایی عزتملک
بانو عزتملک فرزند ارشد حاجحسین آقا ملک و نوابه قدسیه (دختر حاج سید عبدالله، متولی مسجد گوهرشاد) بود که در تیرماه 1393 در 100سالگی به دیار باقی شتافت. این بانوی فرهیخته همچون پدرش از دوستداران فرهنگ و هنر این مرز و بوم بود و مجموعهای از آثار نفیس تاریخی و هنری را گردآوری و در دو مرحله در سالهای 1387 و 1391 به کتابخانه و موزه ملی ملک اهدا کرد. این آثار برگزیده که اغلب از خارج کشور خریداری و به زادگاه اصلی خود بازگردانده شده است، از تنوع چشمگیری برخوردار است. در حال حاضر این آثار ارزشمند؛ از قرآنهای خطی، قطعات و مرقعات خوشنویسی و نگارگری تا اسناد تاریخی، قلمدانها و تابلوهای نقاشی در تالار آثار اهدایی بانو عزتملک ملک این موقوفه در معرض نمایش قرار دارد. در این میان، تابلو نقاشی میدان مشق، یکی از چشمگیرترین آثار این تالار به شمار میآید که هر بازدیدکنندهای را به محض ورود به تالار مجذوب خود میکند.
اثر نقاشباشی دربار قاجار
تابلو میدان مشق اثر محمدحسن خان افشار؛ نقاش و مُذهب و قلمداننگار ایرانی سده سیزدهم هجری، روایتگر بازدید ناصرالدین شاه به همراه ولیعهدش مظفرالدین میرزا و صدراعظم سپهسالار از قشون است که با تکنیک رنگ روغن روی بوم در ابعاد 4متر و 50 سانتیمتر در 2متر و 20 سانتیمتر خلق شده است.
محمدحسن خان در دوران فتحعلیشاه، محمدشاه و ناصرالدینشاه قاجار زندگی میکرد تا جایی که از دربار قاجار، لقب «نقاشباشی» را گرفت. ریشه خانوادگیاش نیز به طایفه پرآوازه افشار در ارومیه برمیگردد. این هنرمند، لال بود و آن طور که برخی منابع نوشتهاند به «لالباشی» نیز مشهور بود با این حال آثارش را با نام «نقاشباشی افشار» امضا میکرد.
در نخستین نگاه به تابلو بزرگ میدان مشق، متوجه تفاوت ابعاد تصویر شخصیتهای ناصرالدین شاه، ولیعهد و سپهسالار با دیگر افراد حاضر در تابلو یعنی گروههای پیادهنظام، توپچیها و دستههای مارش میشوید. در واقع در این تکنیک که به آن «پرسپکتیو مقامی» گفته میشود، شخصیتهای اصلی با ابعادی بزرگتر نسبت به دیگر افراد با درجههای اجتماعی و موقعیت پایینتر ترسیم میشوند. همچنین در پرداخت چهره، بدن و لباسهای آنها، ریزهکاریها و پرداختهای کاملی انجام میشود.
در این تابلو، ناصرالدین شاه و مظفرالدین میرزا در یک طرف نزدیک به یکدیگر قرار گرفتهاند و در طرف دیگر سپهسالار به چشم میخورد. هر سه شخصیت اصلی اثر، لباسهای نظامی و شمشیرهای مرصعنشان با مدالهای نظامی دربردارند. همچنین در میدان مشق نیروهای نظامی به همراه دستههای موزیک در حال تمرین و رژه دیده میشوند. نقاشباشی تلاش کرده تمامی تمرینات قشون را در تابلو بگنجاند. نظم و تمرین را به خوبی میتوان در آن مشاهده کرد، به خصوص شلیک توپها به تحرک تابلو افزوده است. این هنرمند دوره قاجار با ترسیم کوههای اطراف تهران و ابرهایی پراکنده در پسزمینه تابلو نیز فضایی ایجاد کرده که عمق میدان بیشتری به اثر بخشیده است.
برچسب ها :
ارسال دیدگاه
تیتر خبرها
-
اقلیتها، حافظ هویت فرهنگی ایران هستند
-
قدس رواق
-
جای معنویت و حیات طیبه در جهان رمان خالی است
-
با زبان طنز فاخر پاسخ دشمن را میدهیم
-
راوی امانتدار ۲هزار حدیث
-
خانه زردرنگ با دودکش آبی
-
درخشش حافظ و قاری حرم مطهر رضوی
-
با انجام این دو تمرین در رجب، آماده ماه رمضان شوید
-
راهکارهای تعامل با اتحادیه بانوان جهان اسلام
-
روایتی متفاوت از میدان مشق تهران
-
نگاه غربی زن را بدون خانواده میخواهد