درس اخلاقی امام رضاj به «بَزَنطی»

درباره زندگی و زمانه احمد بن ابی‌نصر، شاگرد مورد علاقه ثامن‌الحجج(ع)

درس اخلاقی امام رضاj به «بَزَنطی»

با شهادت امام کاظم(ع)، برخی از افراد و جریان‌ها با اهداف گوناگون کوشیدند در مسیر فکری شیعه، اختلافاتی ایجاد کنند. واقفیه یا «مَمْطوره» یکی از این جریان‌ها بود. آن‌ها با شبهه‌افکنی در اذهان شیعیان، درصدد بودند درباره امامت ثامن‌الحجج(ع) تردید ایجاد کنند. حجم شبهات به قدری بود که حتی گروهی از اهل فضل شیعه هم دچار تردیدهای ذهنی شدند.


احمد بن محمد بن ابى‌نصر مشهور به احمد بن ابی‌نصر بزنطی یکی از بزرگان و نامداران شیعه بود که گسترش شبهات، پرسش‌هایی را در ذهن وی ایجاد کرد. در یکی از روزها، هنگامی که در خانه‌اش مشغول مطالعه و تحقیق بود، پیکی از مدینه رسید و نامه‌ای از امام رضا(ع) به دست احمد داد. وی پس از گشودن نامه، با کمال تعجب دید امام(ع)، پاسخ پرسش‌هایی را که وی در ذهن داشته، ارائه کرده‌اند! 

شاگرد برجسته مکتب اهل بیت(ع)
ابن ابی‌نصر در میان علمای حدیث شیعه، از «اصحاب اجماع» بود؛ گروهی حدوداً 18نفره از یاران و شاگردان ائمه(ع)، از امام محمدباقر(ع) تا امام رضا(ع) که در وثاقت و درستی روایت‌های نقل شده از سوی آن‌ها، تردیدی وجود ندارد. او ابتدا از یاران امام کاظم(ع) بود و بعدها این افتخار را یافت که از محضر ثامن‌الحجج(ع) و جوادالائمه(ع) نیز بهره‌مند شود و این بهره‌مندی سبب شد نام وی در سلسله سند 790 روایت در کتاب‌های حدیثی شیعه وجود داشته‌ باشد. احمد بن ابی‌نصر بزنطی احتمالاً در حدود سال 153قمری در کوفه به دنیا آمد اما بعدها در قادسیه ساکن شد. مورخان خاندان احمد را غیرعرب دانسته‌اند؛ برخی معتقدند ریشه و تبار وی ایرانی است و این مسئله با توجه به مکان زندگی وی، دور از ذهن به نظر نمی‌رسد. احمد بن ابی‌نصر بزنطی به دلیل تسلط بر علوم اهل‌بیت(ع)، به تدریس نیز اشتغال داشت و گروهی از برجسته‌ترین علمای شیعه و یاران ائمه هدی(ع) مانند ابراهیم‌ بن‌ هاشم‌ قمی‌، حسین‌ بن‌ سعید اهوازی‌، احمد بن‌ محمد برقی‌، حسن‌ بن‌ محبوب‌ و علی‌ بن‌ مهزیار، نزد بزنطی شاگردی کرده و علم آموخته‌اند. از بزنطی آثار مکتوبی هم به یادگار مانده‌ است که از جمله آن‌ها می‌توان «الجامع»، «النوادر» و «المسائل» را نام برد. این عالم نامدار و شاگرد برجسته ثامن‌الحجج(ع) در سال 221قمری در مدینه درگذشت و در قبرستان بقیع به خاک سپرده شد.

روایت دیدار خاص با ثامن‌الائمه(ع)
یکی از روایت‌های شنیدنی زندگی احمد بن ابی‌نصر بزنطی، گزارش یکی از جلسات علمی وی با امام رضا(ع) در مدینه است که تا پاسی از شب طول کشید. البته آنچه این گزارش را جذاب می‌کند، صرفاً بحث فراگیری علم و دیدار خصوصی با امام(ع) نیست و به درس اخلاقی آن ‌حضرت به شاگردش مربوط می‌شود. امام رضا(ع) ابن ابی‌نصر را به دلیل فضل، دانش و مراتب دیانت و تقوا، بسیار دوست می‌داشت و تکریم می‌کرد.
قاضی نورالله شوشتری در کتاب «مجالس المؤمنین» ضمن اشاره به این موضوع، روایت گفت‌وگوی امام(ع) با بزنطی را به نقل از خودِ او چنین آورده‌ است: «روزى به اتفاق صفوان بن يحيى و محمد بن سنان و عبدالله بن جندب، نزد حضرت امام رضا(ع) رفتيم و چون ساعتى نشستيم، برخاستيم [تا منزل ایشان را ترک کنیم]. آن حضرت از آن ميان، مرا فرمودند كه اى احمد، تو بنشين. پس نشستم و آن حضرت با من به سخن درآمدند و من نيز از آن حضرت سؤال‌ها مى‌نمودم و جواب مى‌شنيدم؛ تا اینکه بيشتر شب گذشت و چون خواستم به منزل خود بروم، مرا فرمودند: مى‌روى يا همين جا می‌خوابی؟ گفتم: جان من فداى تو باد! اگر فرمايى كه بروم مى‌روم و اگر مى‌فرمايى كه باش، در خدمت مى‌مانم. فرمودند: همین ‌جا بمان که دیر وقت است. آن ‌گاه دستور دادند رختخواب و بالش مخصوص خودشان را برای من بیاورند و سپس از اتاق خارج شدند. من به سجده افتادم و در آن سجده گفتم: سپاس خداى را كه حجت خود و وارث علوم انبيا(ع) را از جميع برادران و اصحاب من، با من در مقام انس و عنايت درآورد [و از این مسئله در باطن خود بسیار خشنود و مسرور بودم]. هنوز در سجده بودم كه آن حضرت بازگشتند. من برخاستم و آن حضرت دست مرا گرفتند و فرمودند: اى احمد! بدان كه امیرالمؤمنین(ع) به عيادت صعصعه بن صوحان رفت و چون از بالين او برخاست به وی گفت: اى صعصعه! زنهار كه افتخار نكنى بر برادران خود به عيادتى كه من تو را نموده‌ام و از خداى بر حذر باش؛ [پس تو نیز با این توجه، مغرور نشو و خودت را از برادرات بالاتر و برتر فرض نکن]. آن ‌گاه دوباره اتاق را ترک فرمودند».

خبرنگار: محمدحسین نیکبخت

برچسب ها :
ارسال دیدگاه