​​​​​​​اگرچه سبک و سیره امام حسن عسکری(ع) در بسیاری از موارد مشابهت‌های فراوانی با سایر ائمه اطهار(ع) دارد اما به نظر می‌رسد شرایط سخت دوران زندگی امام یازدهم(ع) که همراه با اجرای نقشه‌های شوم دشمنان بوده، سبب شده سیره آن حضرت در برخی موارد دارای ویژگی‌ها و نکات خاص و برجسته‌ای باشد. در گفت‌وگو با حجت‌الاسلام دکتر محمدرضا نصوری، معاون مرکز تخصصی مهدویت درباره موضوعاتی همچون سیره امام حسن عسکری(ع)، اهمیت نهم ربیع‌الاول و دوران غیبت و ظهور امام زمان(عج) گفت‌وگویی انجام دادیم که در ادامه مشروح آن را می‌خوانید.

ویژگی‌های شاخص سیره امام حسن عسکری(ع) چه بوده است؟
پیش از اینکه به ویژگی‌های سیره این حضرت اشاره کنم، باید بگویم به این ویژگی‌ها باید نگاه ویژه‌ای کرد، زیرا با وجود اینکه ایشان مانند پدرانشان سیره ائمه اطهار(ع) را به‌طور تمام و کمال اجرا کردند، احیاگر هدف اهل‌بیت(ع) که مهندسی رفتار انسان‌ها بود، هستند و برنامه‌های لازم را در این خصوص عملیاتی می‌کردند. دوران زندگی امام حسن عسکری(ع) بسیار سخت و ویژه بود، زیرا ایشان از زمان تولد تا شهادت در سامرا حبس و زندانی بودند و در این دوران خفقان زیادی توسط حکومت بنی‌عباس در جامعه ایجاد شده بود، بنابراین بدیهی است منش و سیره این حضرت با دیگر ائمه اطهار(ع) به دلیل شرایط، کمی متفاوت بوده باشد. با این حال، سخاوت و بخشندگی، وقار، بزرگ‌منشی و... از جمله ویژگی‌های شاخص امام حسن عسکری(ع) بود.

به مصداق‌های عینی از دشواری‌هایی که امام با آن‌ها روبه‌رو بودند اشاره می‌کنید؟ 
امام حسن عسکری(ع) باید یک روز در هفته خود را به دارالخلافه آن زمان معرفی می‌کردند. در بین مسیری که طی می‌کردند خلفای بنی‌عباس به صورت آشکارا ایشان را زیرنظر داشتند و اگر در مسیر، افرادی از مردم و عاشقان این حضرت برای عرض ارادت به ایشان نزدیک می‌شدند، مأموران این افراد را مورد آزار و اذیت قرار می‌دادند و این موضوع امام را ناراحت می‌کرد. امام حسن عسکری(ع) برای اینکه مردم اذیت نشوند به روش‌های مختلف سعی می‌کردند در خفا با آن‌ها در ارتباط باشند.
امام عسکری(ع) در دوران زندگی خویش هم باید از امام زمان(عج) مراقبت و محافظت و هم ایشان را به مردم معرفی می‌کردند و در این میان نیز در شرایطی قرار می‌گرفتند که نمی‌بایست امام زمان(عج) را به مردم معرفی کنند، بی‌تردید این تناقض، زندگی و سیره امام حسن عسکری(ع) را سخت و مشکل می‌کرد.
موضوعاتی همچون شناخت امام حسن عسکری(ع)، معرفی جایگاه ایشان در جامعه و کسب روحیه اطاعت‌پذیری از اهل بیت(ع) از جمله مهم‌ترین مواردی است که در جامعه امروز باید به آن توجه کنیم. در دوران زندگی امام صادق(ع) به دلیل اجرای نقشه‌های دشمنان برای از بین بردن شیعیان، این حضرت سازمان وکالتی را تشکیل دادند.
این سازمان به این صورت بود که در هر کدام از شهرها وکلای امام صادق(ع) به عنوان نمایندگان ایشان حضور داشتند تا مباحث اسلام را به مردم یادآوری کنند و در جامعه گسترش دهند و مسلمان را به مسیر درست اسلام و اهل بیت(ع) راهنمایی کنند. این سازمان در دوران زندگی امام حسن عسکری(ع) از نظر جغرافیایی، گسترش بیشتری پیدا کرد. در جامعه امروز نیز برای اینکه بتوانیم به روحیه اطاعت‌پذیری ائمه اطهار(ع) برسیم، باید از وکلای امام زمان(عج) که علمای عصر حاضر هستند کمک گرفته و راهنمایی بخواهیم.

چالش‌های جدی که شیعیان در عصر غیبت با آن‌ها روبه‌رو هستند چیست؟
شاید بتوان گفت چون دوران غیبت طولانی شده در نتیجه فاصله با امام زیاد شده و این، مهم‌ترین چالش شیعیان در عصر غیبت است. مردم در جامعه امروز دچار حیرت و سرگردانی شده‌اند و بحران بی‌هویتی در جامعه ایجاد شده است.
یکی دیگر از مهم‌ترین چالش‌های شیعیان این است که جامعه شیعه دچار فتنه‌انگیزی شده و اگر مدت زمان غیبت امام زمان(عج) طولانی‌تر شود با مشکلات و چالش‌های جدی‌تری روبه‌رو می‌شویم. 

روایات متعددی از این موضوع خبر می‌دهند که پس از ظهور امام زمان(عج) جهان تغییر می‌کند و زندگی انسان‌ها متفاوت از اکنون می‌شود؛ درباره این تغییرات بگویید؟
بله این تغییرات وجود دارد. در حال حاضر مشکلات بسیار ایجاد شده که به دلیل جهل بشریت است، وقتی امام زمان(عج) ظهور کنند ایشان اتوبان زندگی را که سرشار از دانستنی‌هاست افتتاح کرده و مشکلات فعلی جهان را حل می‌کنند، در آن زمان علم و فناوری فراگیر شده و در خدمت امام عصر(عج) قرار می‌گیرد. این علم توأم با اخلاق الهی است و مدل مدیریتی امام زمان (عج) نیز پس از ظهورشان مدل خاص و ویژه‌ای خواهد بود که نشان از بلوغ فکری این حضرت دارد.

به عنوان پرسش آخر بفرمایید آیا از امام رضا(ع) درباره ظهور روایتی به ما رسیده است؟
امام رضا(ع) جزو امامانی است که روایات زیادی درباره دوران غیبت و ظهور امام زمان(عج) به عنوان نقشه راه انسان‌های منتظر دارند. ایشان براساس روایاتی که موجود است در نامه‌ای که به عبدالعظیم حسنی می‌فرستند نکاتی درباره اخلاقی که انسان‌ها باید در این دوران رعایت کنند می‌فرمایند.
حتی روایتی داریم که امام رضا(ع) می‌فرمایند دوران ظهور حتماً شکل می‌گیرد؛ اگر دنیا یک روز باقی بماند خدا آن را طولانی می‌کند تا امام زمان(عج) ظهور کند.

خبرنگار: مهدیه قمری