بر اساس آمارها استان خراسان رضوی تا قبل از شیوع ویروس کووید ۱۹، سالانه بیش از 30میلیون زائر و گردشگر داخلی و حدود 3.5میلیون گردشگر خارجی را میزبانی می‌کرد و به‌عنوان قطب نخست کشور در حوزه گردشگری به‌ حساب می‌آمد. 
با شیوع بیماری کرونا این آمار و رقم‌ها به‌ شدت روند کاهشی پیدا کرد تا مقطعی که به صفر رسید. از این رو سهم کشور از بابت درآمدهای ناشی از این صنعت به حداقل خود رسید.
تخمین زده می‌شود ایران توانایی کسب 10 میلیارد دلار درآمد را از محل گردشگری سلامت دارد؛ اما با وجود ظرفیت و زیرساخت‌های پزشکی موجود به دلایل مختلف کمتر از یک‌پنجم این درآمد را موفق به جذب نشده است که اگر بخواهیم شرایط کرونا طی دو سال گذشته را با آن جمع بزنیم، درآمد ناشی از گردشگری سلامت به یک ‌میلیون دلار هم نخواهد رسید.
امکانات کیفی پزشکی ایران و ارزان بودن خدمات ایران برای گردشگران سلامت، مهم‌ترین دلیل روی‌ آوری گردشگران سلامت است.
به ‌منظور بررسی وضعیت این صنعت در دوران پساکرونا با حسین نیکونام؛ رئیس جامعه حرفه‌ای گردشگران سلامت کشور به بحث و گفت‌وگو نشستیم.

مشهد چه جذابیت‌هایی برای گردشگران سلامت دارد؟
در خراسان رضوی افزون بر 6 هزار پزشک در قالب ۶۵ بیمارستان و مرکز درمانی مجهز  آماده ارائه خدمات به گردشگران سلامت‌اند.
همچنین در مشهد مقدس به‌ عنوان کانون مراجعه متقاضیان، ۳۰ مرکز درمانی، بیمارستان و مرکز جراحی محدود و کلینیک‌های تخصصی به‌ خصوص کلینیک پوست، مو و زیبایی مجوز فعالیت دارند.
جدا از همه این امکانات برای دریافت خدمات پزشکی آن‌ هم با تعرفه‌های مقرون ‌به ‌صرفه برای توریست‌ها این شهر مقدس دارای جاذبه‌های زیارتی و سیاحتی است که جذب گردشگر به خود را دوچندان می‌کند.

سال گذشته ظاهراً با وجود کرونا شاهد حضور برخی از گردشگران در این استان بودیم؟
بله! سال گذشته ۲۰۰ هزار گردشگر سلامت به ایران سفر داشته و از خدمات درمانی استفاده کردند.

این گردشگران بیشتر از چه کشورهای بودند؟
عمدتاً از کشورهای عراق و افغانستان بودند. معمولاً بیش از ۸۵ درصد گردشگران سلامت خراسان رضوی از دو کشور عراق و افغانستان هستند. ۱۵ درصد دیگر گردشگران سلامت ما در استان از ۵۰ ملیت‌اند که عمدتاً از کشورهای همسایه در خلیج ‌فارس و آسیایِ میانه به این خطه سفر می‌کنند.

این گردشگران معمولاً از چه خدمات درمانی بیشتر استفاده می‌کنند؟
 ازجمله خدمات ارائه ‌شده می‌توان به حوزه زنان و درمان ناباروری، ارتوپدی و جراحی مفاصل، بیماری‌های قلب و عروق، جراحی مغز و اعصاب، آنکولوژی و درمان سرطان، چشم‌پزشکی و اعمال پیوند مرتبط با چشم، دندانپزشکی، جراحی‌های عمومی، ارولوژی و کلیه، زیبایی و کاشت مو و جدیداً بخش پیوند کلیه که عامل تحرک و پویایی بخش خصوصی و جذب گردشگران سلامت خواهد بود، اشاره کرد که عمده خدمات مورد تقاضای گردشگران نیز در این بخش است.

هزینه‌های درمانی در ایران در مقایسه با سایر کشورهای خارجی چقدر ارزان‌تر تمام می‌شود؟
به عنوان مثال؛ هم اینک عمل پیوند کبد در انگلستان حدود ۴۰۰ هزار پوند و در آمریکا حدود ۳۰۰ هزار دلار هزینه دارد که در ایران کمتر از ۵۰ هزار دلار است که این تفاوت با مدیریت و نگاه ملی می‌تواند ارزآوری چشمگیری برای کشور و شهر مقدس مشهد داشته باشد.

هر گردشگر چقدر برای کشور ارزآوری به همراه دارد؟
درآمد ارزی هر گردشگر در آمارهای قبلی بیش از ۳ هزار دلار بود؛ ولی با توجه به افت قیمت ریال ایران و عدم افزایش متناسب نرخ خدمات گردشگری سلامت در ایران، این رقم تغییر کرده است.
هم اکنون به صورت متوسط هر گردشگر سلامت خارجی حدود هزار دلار ارزآوری دارد که در صورت عمل به بیانات رهبر معظم انقلاب و تأکید ایشان در ایجاد ارزش افزوده بیشتر و تسهیل در انجام اعمال پیوندی، به خصوص پیوند کلیه و کبد می‌توان به میانگین هزار و 500 دلاری و بالاتر نیز دست یافت.

در حال حاضر صنعت گردشگری سلامت با چه مشکلاتی دست و پنجه نرم می‌کند؟
بخش دولتی و خصولتی کشور با بیش از ۵۰درصد سهم در چالش‌های موجود، بیشترین سهم را دارند.
تحریم‌های غرب و سیستم بانکی بین‌المللی، نبود همکاری مؤثر بخش دولتی و همچنین فعالیت بخش خصوصی غیرحرفه‌ای از مهم‌ترین مشکلات و موانع این صنعت است.
متأسفانه این صنعت از آموزش کم و ضعیف رنج برده و دلالی‌های سازمان یافته و کوچک در بخش دولتی و خصوصی روی آن تأثیر منفی داشته است.
در این راستا باید اذعان کرد نبود حمایت مؤثر و توجه و نگاه صحیح به بخش خصوصی مجاز و شرایط سیاسی و اقتصادی شکننده ایران و برخی از کشورهای بازار هدف ایران از جمله چالش‌های این حوزه است.
متأسفانه در این بخش هنوز هم شاهد موازی‌کاری و انجام ندادن صحیح وظایف در برخی از وزارتخانه‌ها هستیم به طوری که یک وزارتخانه کمتر از ۳۰ درصد وظایف قانونی و نظارتی خود را اجرا می‌کند.

انتظار شما از دولت در این راستا چیست؟
ورود شخص رئیس جمهوری، نظارت و برخورد جهادی با متخلفان و نجات صنعت ۱۰ میلیارد دلاری گردشگری سلامت کشور، مهم‌ترین درخواست‌های بخش خصوصی است.
به صورت کلی، صنعت گردشگری سلامت بنا به تعریف، صنعتی بسیار لطیف و حساس است که با کوچک‌ترین چالشی، آسیب فراوانی می‌بیند. بنابراین یکی از دلایل اصلی جذب پایین گردشگران سلامت از کشورهای فرامنطقه‌ای نیز همین امر است.