​​​​​​​با اینکه بسیاری از ناشران مطرح در این دوره حاضر نیستند و جای خالیشان حس می‌شود اما تکثر غرفه‌ها و بازدید مردم از نمایشگاه همچنان قابل توجه است. برپایی همزمان نمایشگاه مجازی هم این فرصت را در اختیار کسانی که امکان بازدید حضوری از نمایشگاه کتاب تهران ندارند، قرار داده است. اما در سالن‌های نمایشگاه، برخی غرفه‌ها خالی است و مردم نیم‌نگاهی به آن‌ها می‌اندازند و برخی دیگر پیوسته از حضور خریداران پر و خالی می‌شود. غرفه‌داران هم نظرات متفاوتی دارند؛ از ناشرانی که این روزها حسابی سرشان شلوغ شده و برای ارسال سفارش‌ها وقت سر خاراندن ندارند تا ناشرانی که فروش کمتری را تجربه می‌کنند و در حسرت روزهای خوب گذشته نمایشگاه کتاب هستند. آنچه در ادامه می‌خوانید گفت‌وگو با تنی چند از مدیران انتشارات و غرفه‌های نشر درباره روزهای اخیر است. 

شاهد افت محسوسی نسبت به دوره‌های پیشین بودیم
یکی از این غرفه‌ها متعلق به نشر «هرمس» است که با سلیقه خاصی کتاب‌ها را چیده و چهره ادیبان و نویسندگان معاصر را در آن جانمایی کرده است. مرتضی کاردر، مدیر نشر هرمس که یکی از غرفه‌های شلوغ را در نمایشگاه کتاب امسال دارد، درباره حضور مردم در این دوره می‌گوید: بازدید مخاطبان در مقایسه با سال گذشته کمتر شده است البته سال گذشته هم شاهد افت محسوسی نسبت به دوره‌های پیشین بودیم اما اگر امسال را با سال گذشته هم مقایسه کنیم با افت روبه‌رو بوده که به نظرم باید فکری برای آن کرد.

ضرورت راستی‌آزمایی آمار روزانه
کاردر درباره آماری که روزانه از فروش کتاب‌ها اعلام می‌شود، می‌گوید: اگر واقع‌بین باشیم عملاً نباید این آمار را با آمار سال گذشته مقایسه کنیم و حتماً باید تورم را هم در آن در نظر بگیریم. این روزها بیشتر با عدد و ارقام حرف می‌زنند در حالی که ما باید آمار تحلیلی روزانه را بررسی کنیم و ببینیم اولاً چقدر آماری که ارائه می‌شود واقعی است و شاخصه‌های دیگر چقدر در افزایش آن تأثیرگذارند و چه کتاب‌ها و مؤلفانی بالا می‌روند و چه کتابفروش‌هایی فروش بیشتری دارند.

همه سلایق را در نظر بگیریم
وی درباره نیامدن برخی ناشران و تأثیر آن روی میزان حضور مخاطبان نمایشگاه تأکید می‌کند: البته عده‌ای از ناشران به نمایشگاه نیامدند و برخی دیگر فقط در نمایشگاه مجازی حضور دارند. طبیعتاً این اتفاق بی‌تأثیر نبوده، اما باید دید مخاطبان نمایشگاه چه کسانی هستند و برای خرید چه کتاب‌هایی آمده‌اند؛ از سوی دیگر برگزارکنندگان نمایشگاه باید به گونه‌ای سیاست‌گذاری کنند که همه مخاطبان نمایشگاه منتفع شوند و دست خالی بازنگردند و این طور نباشد که فقط طیف‌های خاص کتاب‌های مورد نظرشان را پیدا کنند و باقی افراد بی‌نصیب بمانند.
کاردر درباره حضور کتابفروشان در نمایشگاه امسال با تأکید بر اینکه می‌توانند در این محفل مکمل ناشران باشند، تصریح می‌کند این مسئله اتفاق خوبی است اما فراموش نکنیم حضور کتابفروشان و نمایشگاه مجازی نباید به این دلیل باشد که خلوتی نمایشگاه را پوشش بدهد؛ هر کدام از این‌ها سازوکار خاص خودشان را دارند و باید مکمل هم باشند.
مدیر نشر هرمس در ادامه با اشاره به کارهای خلاقانه‌ای که بازدیدکنندگان بیشتری را به حضور در غرفه‌اش ترغیب می‌کند، می‌گوید: سعی کردیم با حداقل امکاناتی که داریم غرفه مرتبی فراهم کنیم و عکس‌های نویسندگان را در غرفه جای‌گذاری کردیم، همچنین آثار تازه را در صفحات مجازی معرفی و هر روز یک کتاب تازه رونمایی کنیم، دو قفسه «از نمایشگاه تا نمایشگاه» هم داریم که کتاب‌های یک سال اخیر را به نمایش گذاشته‌ایم.

از بی‌تدبیری برگزارکنندگان تا ناشران
رضا حاجی‌آبادی، مدیر مسئول نشر «هزاره ققنوس» هم معتقد است: استقبال مردم نسبت به سال‌های گذشته بسیار کم است و گران شدن کتاب‌ها و بی‌تدبیری برگزارکنندگان نمایشگاه و ناشران را از دلایل اصلی کمرنگ شدن حضور مردم می‌داند. 
به گفته این ناشر؛ اگر هدف نمایشگاه این باشد که کار فرهنگی صورت بگیرد و کتاب‌ها فروش برود، طبیعتاً هر کاری که از ورود مردم جلوگیری کند به رونق نمایشگاه ضربه می‌زند. 
وی ادامه می‌دهد: از سویی دیگر برخی همکاران ما به نمایشگاه نمی‌آیند، در حالی که با این کار به خودشان و خواه ناخواه به فرهنگ مکتوب ضربه می‌زنند. واقعیت این است که کتاب نخواندن مردم از کتاب‌سوزی هم بدتر است و این بی‌تفاوتی عواقب بدی دارد.
حاجی‌آبادی می‌افزاید: شاید ناشرانی هم که به نمایشگاه امسال نیامدند، حق داشته باشند اما اینجا من به عنوان ناشر میزبان هستم نه وزارت ارشاد! و کسی که کتاب می‌خرد میهمان من است، بنابراین من به عنوان ناشر باید آداب میزبانی را رعایت کنم و متولیان وزارت ارشاد و حراست هم باید با احترام با میهمانان برخورد کنند. اما اینکه ناشری قهر کند و نیاید توجیه‌‌پذیر نیست؛ اگر هدف منِ ناشر از راه‌اندازی انتشارات این است که دانایی و آگاهی را انتقال بدهم باید از هر روشی برای ترویج آن استفاده کنم.
به گفته این ناشر؛ اساساً بحث فرهنگ مکتوب ربطی به سیاست ندارد و آنچه می‌ماند فرهنگ، کتاب و ترویج دانش و آگاهی است. در نتیجه کسانی که نمایشگاه را تحریم کردند اساساً راهبردشان اشتباه است، در حالی که می‌توانستند بیایند و احترام میهمانانشان را نگه دارند و با نیامدنشان موجب شدند عده دیگری بیایند؛ کسانی که اصلاً نمی‌دانند کتاب چیست. وقتی این دودستگی ایجاد می‌شود نه به صنعت نشر و فرهنگ این کشور کمک شده و نه به آگاهی مردم و فقط این نوع نگاه از هر دو سو به آن ضربه می‌زند.

حضور کتابفروشان ما را غافلگیر کرد
امیرعباس بلادی، مسئول بازرگانی انتشارات امیرکبیر که همراه تیمش روزهای شلوغی را در نمایشگاه می‌گذراند با ابراز خرسندی از استقبال مردم از غرفه این انتشارات تصریح می‌کند: امیرکبیر همیشه غرفه شلوغی بوده و جنس کتاب، مؤلف و مترجمان ما به گونه‌ای است که همیشه خواهان دارد. 
خوشبختانه ما در نمایشگاه حضوری و مجازی فروش بسیار خوبی داریم اما حضور کتابفروشان هم ما را حسابی غافلگیر کرد و درخواست‌هایمان بسیار زیاد شده است.
بلادی با بیان اینکه خروجی یک سال و عملکرد انتشاراتی‌ها در نمایشگاه کتاب نمود پیدا می‌کند، می‌افزاید: قطعاً اصحاب نشر از مؤلف و مترجم تا خریدار در نمایشگاه حضور پیدا می‌کنند و این فرصت مناسبی برای تعامل است.

متناسب‌سازی قیمت‌ها با قدرت خرید خانواده‌ها
وی درباره گلایه بسیاری از بازدیدکنندگان از افزایش قیمت کتاب‌ها، تأکید می‌کند: قیمت کتاب متأثر از هزینه‌های بالای کاغذ است و 80 درصد بهای تمام شده کتاب، در واقع قیمت کاغذ است که با توجه به گرانی‌ها، پشت جلدها هم متناسب با قیمت کاغذ در نظر گرفته می‌شود اما سعی کردیم بازار و قدرت خرید اقتصادی خانواده را هم در نظر بگیریم و براساس آن متناسب‌سازی کنیم.
وی در پایان به فعالیت‌های تبلیغاتی در غرفه اشاره می‌کند و می‌گوید: از کارهایی که امسال در غرفه انجام دادیم علاوه بر حضور نویسندگان، چاپ کتاب‌های جیبی و عناوین قدیمی است که خواهان دارند تا رضایتمندی همه مخاطبانمان را داشته باشیم.

حذف کتاب‌فروشی‌ها یعنی حذف پایگاه‌های فرهنگی
علی غنی، مدیر غرفه شهرستان ادب نیز درباره عناوین جدید انتشارات شهرستان ادب می‌گوید: امسال بین 10 تا 15 عنوان جدید و تجدید چاپ داریم و به دلیل افزایش قیمت کاغذ، بهای کتاب‌ها هم افزایش داشتند با این حال توجه داشتیم که مخاطب به زحمت زیادی نیفتد و افزایش قیمت‌ها معقول باشد و به نظرم تخفیف‌ها می‌تواند به مخاطبان کمک کند که کتاب بیشتری بخرند. 
وی یادآور می‌شود: بیشتر مخاطبان ما سراغ کتاب‌های شعر و رمان می‌آیند و استقبال بسیار خوب است، ضمن اینکه حضور نویسنده‌ها در غرفه هم سبب می‌شود مخاطبان مستقیماً با خالقان کتاب‌ها ارتباط بگیرند و همین مسئله موجب می‌شود کتاب‌ها را بهتر بشناسند.
غنی یکی از مهم‌ترین امتیازات این دوره از نمایشگاه را حضور کتابفروشان می‌داند و معتقد است: کتابفروشان یک رسته مهم فرهنگی هستند و نباید حس کنند که فراموش شدند بنابراین حضور آن‌ها در نمایشگاه به عنوان فضایی که ظرفیت فروش خوبی دارد، سبب می‌شود از این موقعیت بهره‌برداری 
کنند. 
اما حذف کتابفروشان از این چرخه بسیار آسیب‌رسان است زیرا اگر کتاب‌فروشی‌ها در شهرهای مختلف حذف شوند و فقط ناشران و مخاطبان در این فرایند قرار بگیرند و ناشر کارهای خودش را عرضه کند در واقع با حذف کتاب‌فروشی‌ها، پایگاه‌های فرهنگی هر شهری را که می‌تواند بستر تولید فکر و فرهنگ باشند از بین می‌بریم.