عضو هیئت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی با اشاره به وضعیت محلات حاشیه‌ای شهر مشهد، آن را حاصل دهه‌ها و حتی یک قرن اخیر عنوان کرد و گفت: ورود رضاخان با تفکر توسعه‌ای غیربومی و تحمیلی همراه بوده و به لحاظ تاریخی، ایران را دستخوش تحولات کرده است.
محمدرضا قائمی‌نیک ادامه داد: علامه حکیمی جمله معروفی درباره انقلاب دارد که «انقلاب اسلامی، طاغوت سیاسی را از بین برد اما طاغوت‌های اقتصادی و فرهنگی پا برجاست و انقلاب زمانی به اوج خود می‌رسد که همه طاغوت‌ها را نابود کند».
وی به برنامه‌های توسعه رضاخان در دهه ۴۰شمسی اشاره کرد و ضمن بیان نکاتی درباره سیر تاریخی این تفکر گفت: ساخت شهری ما مبتنی بر بازار شهری است و شهر را به مثابه یک قلمرو اقتصادی مورد توجه قرار می‌دهد، در اروپا هم از ساخت شهری مبتنی بر کلیسا به سمت شهر با محوریت بازار رفتند و تفکر بورژوازی رواج پیدا کرد و کم کم طی سه چهار سده کلیسا و اماکن مذهبی از زندگی مردم جدا شد.
این استاد جامعه‌شناسی تشریح کرد: در زمان پهلوی هم این اتفاق افتاد و تلاش شد بافت مذهبی از بدنه شهر جدا شود. جدا کردن فلکه حضرتی از بافت شهر و غلبه منطق اقتصادی و جایگزینی بازارگردی به جای زیارت ادامه همین تفکر بود.
قائمی‌نیک افزود: در طول نیم قرن گذشته
در غرب مشهد نهادهای مهم زندگی مثل پارک، دانشگاه و مراکز مهم تشکیل می‌شود و به تدریج در یک فاصله ۴۰ تا ۶۰ ساله شاهد هستیم این موضوع پررنگ تر می‌شود و جالب اینکه بیشتر حاشیه‌نشینی‌ها در شهرهای مذهبی اطراف اماکن مذهبی شکل می‌گیرد علت هم این است که براساس الگوی توسعه پهلوی شهرهایی شکل بگیرد که نیروی کارگری و انقلابی در حاشیه باشند.
وی با اشاره به اینکه هر چه تفکر اقتصادی پررنگ‌تر شد، حاشیه‌نشینی بیشتر شکل گرفت، اظهار کرد: در تفکر توسعه غربی، نیروی کار و کارگری و نیروی انقلابی باید در حاشیه ساکن شوند، غربی‌ها پس از جنگ جهانی دوم افراد حاشیه‌نشینشان را به کشورهای مستعمره منتقل کردند.
این پژوهشگر عنوان کرد: ساخت مشهد از یک بافت متوازن پیرامون حرم به یک بافت نامتوازن به سمت غرب کشیده شده است؛ در بولوار وکیل‌آباد مشهد دانشگاه و پارک که جزو برنامه توسعه‌ای زمان شاه بوده در سال‌های اخیر هم ادامه پیدا می‌کند و اکنون می‌بینید در بولوار سجاد کلینیک حیوانات داریم، اما اینجا در قلعه خیابان، بیمارستان برای انسان‌ها وجود ندارد.
وی با اشاره به اینکه ذات ایجاد شهری مثل مشهد پیرامون مکان زیارتی شکل گرفته و با الگوی توسعه غربی همخوانی ندارد و دچار تناقض می‌شود، افزود: آوردن امکانات به مناطقی مثل قلعه‌خیابان از بدیهیات است، اما توسعه این مناطق مباحثی فراتر از این موضوع است، به نظر می‌رسد سابقه تاریخی این منطقه مانند همین موضوع که قلعه‌خیابان محل ورود امام رضا(ع) به مشهد است، ظرفیت طرح ایده‌هایی برای الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت داشته باشد.

​​​​​​​خبرنگار: معصومه مؤمنیان