سرانجام چند روز پیش، عطاالله کاویان، مدیر کل حفاظت محیط زیست مازندران با اشاره به تعطیلی محل اصلی و بازار فروش پرندگان در شهرستان فریدونکنار از برچیده شدن بساط دستفروشی فروشندگان این بازار در حاشیه محل قبلی فروش این پرندگان با حکم دادستانی این شهرستان خبر داد.با این‌حال پیش از این وی در گفت‌وگویی با خانه ملت از نقش تخریبی تالاب‌های خصوصی در حیات‌وحش شمال کشور و صید بسیاری از پرندگان مهاجر در این تالاب‌ها گفته بود.عنوانی که رئیس سازمان حفاظت محیط زیست آن را رد و به‌صراحت در گفت‌وگو با ما اظهار می‌کند: چیزی به نام تالاب خصوصی در کشور وجود ندارد.گفت‌وگوی ما را با علی سلاجقه بخوانید.

آیا آماری از تالاب‌های خصوصی دارید و اساساً تالاب‌ها با چه انگیزه‌ای خصوصی می‌شوند؟
به هیچ وجه در کشور چیزی به نام تالاب خصوصی نداریم. فقط یک تالاب در استان فارس وجود دارد که خوشبختانه یک گروه از جوان‌ها و بچه‌های دلسوز محیط زیست خودشان امور آن را مدیریت می‌کنند و بر اساس مشارکت مردم محلی، استفاده و بهره‌برداری می‌شود و شاخص‌های آن‌ هم نسبت به تالاب‌های دیگر منطقه بهتر است ولی چیزی با عنوان تالاب خصوصی در کشور نداریم.

یعنی هیچ مجوز بهره‌برداری از تالاب‌ها هم به بخش خصوصی داده نشده است؟
مجوز بهره‌برداری متفاوت است؛ برای مثال در یک تالاب مجوز برداشت یک کانسار داده‌شده، مثل تالاب میقان در اراک که در آن، نمک قابل استحصال و برداشت وجود دارد. آن‌هم به لحاظ علمی محاسبه و بررسی می‌شود چه حجمی و به چه روشی برداشت شود تا تالاب با مشکل روبه‌رو نشود.

اما چندی پیش، مدیر کل حفاظت محیط‌زیست استان مازندران از مشکلات تالاب‌های خصوصی یا تالاب‌های درون املاک خصوصی صحبت کرده و گفته بود تخلفات در آن‌ها قابل مستندسازی نیست.
ببینید، تالاب‌ها حریم دارند و املاک خصوصی نیستند. ممکن است در فصل بارندگی یا خشکسالی حریم و محدوده تالاب‌ها گسترش پیدا کند و به درون املاک خصوصی بروند. تالاب‌ها جزو انفال و اموال عمومی و دولت هستند.
در بحث مدیریت مشارکتی تالاب‌ها در حال بررسی و تحقیق هستیم و این موضوع یکی از برنامه‌های مهم ماست زیرا می‌خواهیم یک معیشت پایدار برای حاشیه‌نشینان تالاب ایجاد کنیم به‌نحوی‌که به حفظ تالاب‌ها هم کمک شود.

مگر سند تالاب انزلی به نام وزارت نیرو زده نشده است؛ این موضوع خصوصی شدن تالاب‌ها نیست؟
این اتفاق در دولت قبل افتاده بود اما برگشت داده شد.

آیا با خصوصی شدن شرکت‌های آب منطقه‌ای، حریم و بستر رودخانه‌های ایران هم تحت مالکیت هیئت‌مدیره شرکت‌های خصوصی قرار می‌گیرد؟
به‌هیچ‌وجه. حریم و بستر تالاب‌ها و رودخانه‌ها جزو منابع ملی است و اگر مجوزهای بهره‌برداری هم توسط وزارت نیرو داده می‌شود باید با شاخص‌های معینی باشد. چون حریم رودخانه‌ها بر عهده وزارت نیرو است. باز هم تأکید می‌کنم این حریم جزو انفال است.

در گذشته موضوعاتی در خصوص شکار غیرمجاز در تالاب عشق‌آباد به استناد یافتن تعدادی پوکه در حاشیه دریاچه مطرح‌شده بود، به‌تازگی هم مدیرکل حفاظت محیط‌زیست مازندران از شکار غیرمجاز پرندگان در تالاب‌های خصوصی گفته است. علاوه بر این، در شکایت از دامگاه‌داران هم به دلیل اینکه تالاب‌ها در ملک خصوصی افراد قرار دارد، کسی نمی‌تواند مدرکی محکمه‌پسند مبنی بر صید در این تالاب‌ها ارائه دهد. این مشکل یعنی نقش تخریبی تالاب‌های خصوصی در محیط‌زیست چگونه قابل‌حل است؟
گمان می‌کنم چیزی که در مورد تالاب‌های خصوصی مطرح‌شده منظور همین دامگاه‌های خصوصی است که این مسائل در آن‌ها اتفاق افتاده است. دامگاه‌های خصوصی از قبل وجود داشته و بیشتر در اختیار مردم بومی است که از دیرباز در آن مناطق زندگی می‌کرده‌اند و در فصل مهاجرت پرندگان از این دامگاه‌ها برای شکار استفاده می‌شده است.
امسال شورای تأمین استان با همکاری استاندار و خود مردم برنامه جامعی را با مشارکت نیروی انتظامی، دستگاه‌های مسئول منطقه‌ای و مردمی که در منطقه زندگی خود از آن بهره‌مند می‌شوند تدوین کردند تا به این وسیله از حقوق و منافع خودشان دفاع کنند و اجازه ندهند بیش‌ از حد مجاز شکار صورت گیرد.
بنابراین برای دامگاه‌داران حد شکار مجاز تعریف‌ شده و تمام دامگاه‌های غیرمجاز امسال برچیده خواهند شد؛ چرا که بقای آن‌ها خلاف است.

موضوع شکار غیرمجاز در تالاب‌ها و یا موضوعاتی مثل آتش‌سوزی و خشک شدن تالاب‌ها مثل آنچه در خصوص خشک شدن و آتش‌سوزی سال ۱۴۰۰ تالاب هشیان مطرح شده بود، چقدر متأثر از سپردن مدیریت این تالاب‌ها به بخش خصوصی است؟
عرض کردم مدیریت خصوصی نداریم، ما مدیریت مشارکتی را دنبال می‌کنیم. با این‌حال، برخی شکارچیان متخلف برای اینکه به لانه پرندگان برسند تالاب‌ها را آتش می‌زنند که امسال با همکاری استاندار و شورای تأمین استان مازندران و تدابیری که اتخاذ شده امیدواریم این مسئله به حداقل برسد.

خبرنگار: آرش خلیل‌خانه