​​​​​​​میلاد امام حسن عسکری(ع) فرصتی برای معرفت بیشتر درباره یکی از جوان‌ترین ائمه اهل بیت(ع) است که 28سال عمر شریف او یکی از مهم‌ترین مراحل تاریخ تشیع را رقم زد.
امام حسن عسکری(ع) به مدت 6سال امامت جوامع اسلامی پیرو اهل بیت(ع) را بر عهده داشت و در این مدت اندک توانست ضمن حفظ ارتباطات شیعی در جهان اسلام آن روز، فرهنگ اصیل اسلامی را در مرکز خلافت عباسی متبلور کرده و زمینه را برای انتقال امت اسلامی به دوران غیبت امام دوازدهم(عج) فراهم آورند.
نگاه تحلیلی به حیات ائمه اطهار(ع) همواره یکی از جذاب‌ترین و کاربردی‌ترین روش‌های برداشت از معارف و تاریخ اسلام بوده و می‌تواند درک بهتری از رهاوردهای سیره اهل بیت(ع) برای جامعه و نیازهای دنیای امروز عرضه کند.
امام خمینی(ره) در عبارتی کلیدی در تبیین سیره امام عسکری(ع) می‌گوید: «حضرت عسکری را در سامرا چندین سال نگه می‌دارد و تحت فشار و در نظام، در‏‎ ‎‏عَسْکر... در جُند ایشان را نگه می‌دارد و محبوس است امام(ع) در آنجا. این از‏‎ ‎‏باب این ‏‏[‏‏بود‏‏]‏‏ که نماز می‌خواست بخواند؟ خوب ...، خود آن‌ها هم نماز می‌خواندند، به‏‎ ‎‏نماز چکار داشتند؟ اگر پسر پیغمبر سر جای خودش می‌نشست و کار نداشت به مردم،‏‎ ‎‏چیزی نبود...». (صحیفه امام، ج۴، ص۲۱ و ۲۲)
فشارهای متعدد به امام عسکری(ع) و الزام آن حضرت به حضور در شهرک نظامی پایتخت عباسی در سامرا یا همان عسکر نشان از جایگاه تأثیرگذار امام جوان شیعه داشت.
بنا بر آنچه از تاریخ و به‌خصوص متن احادیث رسیده از امام عسکری(ع) بدست می‌آید می‌توان در یک تقسیم‌بندی، حیات و دوران امامت آن حضرت را در هشت زمینه بررسی و تبیین کرد.
1. تلاش علمی و معارفی 2. نشر فضائل بی‌همتای اخلاقی برای عموم مسلمین 3. گسترش شبکه ارتباطی با شیعیان در مناطق 4. فعالیت‌های پنهان سیاسی با وجود مراقبت‌ها 5. حمایت مالی از پیروان و یاران خاص و عموم مسلمانان 6. آگاه‌سازی خواص شیعه و تقویت آنان 7. ابراز بهره‌مندی از علم غیب برای جلب منکران و اطمینان به شیعیان 8. آماده‌سازی پیروان برای غیبت فرزند خود امام دوازدهم.
این ابعاد هشت‌گانه گستره تکاپوی امام عسکری(ع) را آشکار می‌کند.
آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر فرزانه انقلاب به عنوان یکی از صاحبنظران سیره اهل بیت(ع) در این زمینه تحلیل ویژه‌ای ارائه و در آن به نقش امام رضا(ع) در حرکت عظیم امام عسکری(ع) اشاره می‌کنند.
ایشان می‌گویند: «زمان حضرت رضا و حضرت جواد و حضرت هادی و حضرت عسکری، ارتباطات شیعه از همیشه گسترده‌تر بوده است. در هیچ زمانی ارتباط شیعه و گسترش تشکیلاتی شیعه در سرتاسر دنیای اسلام، مثل زمان حضرت جواد و حضرت هادی و حضرت عسکری نبوده است. وجود وکلا و نواب و همین داستان‌هایی که از حضرت هادی و حضرت عسکری نقل می‌کنند - که مثلاً کسی پول آورد و امام معین کردند چه کاری صورت بگیرد - نشان‌دهنده‌ این معناست. یعنی علی‌رغم محکوم بودن این دو امام بزرگوار در سامرا و قبل از آن‌ها هم حضرت جواد به نحوی و حضرت رضا (سلام‌الله‌علیه) به نحوی، ارتباطات با مردم همین‌طور گسترش پیدا کرد. این ارتباطات، قبل از زمان حضرت رضا هم بوده؛ منتها آمدنِ حضرت به خراسان، تأثیر خیلی زیادی در این امر داشته است». 18/5/1384
یکی از القاب امام عسکری(ع)، «ابن‌الرضا» است که نشان از جریان نهضت فکری و سیاسی امام رضا(ع) تا آغاز عصر غیبت دارد.