مهم‌ترین حادثه در زندگی امام حسن(ع) جریان صلح ایشان با معاویه است. تحلیل این حادثه ضروری به نظر می‌رسد زیرا خود امام، صلحش را حجتی بر آیندگان می‌داند؛ یعنی بر اساس عملکرد حضرت، وظیفه انسان نیز در شرایط مشابه با آن، صلح و مصالحه است. صلح آن حضرت در حقیقت انقلاب سبزی بود که زمینه انقلاب سرخ حسینی را فراهم کرد و این نرمش قهرمانانه در کنار آن جنبش ظلم‌ستیزانه، پایه‌ریز انقلاب علمی امام باقر(ع) و امام صادق(ع) در عصر طلایی خلأ ناشی از انتقال قدرت از بنی‌امیه به بنی‌عباس شد و به این ترتیب، اسلام ناب محمدی که در تشیع جلوه‌گر بود، نهال خود را آبیاری و به درخت تنومندی تبدیل کرد.
بنیان‌گذار جمهوری اسلامی نیز در سخنانشان به علل و پیامدهای صلح امام حسن(ع) اشاره کرده‌اند که در ذیل نمونه‌های آن آمده است.
معاویه یک سلطان بود در آن وقت؛ حضرت امام حسن(ع) بر خلافش قیام کرد در صورتی که آن وقت همه با آن مردک بیعت کرده بودند و سلطان حسابش می‏‌کردند. حضرت امام حسن تا آن وقتی که می‏توانست قیام کرد. وقتی یک دسته علاف نگذاشتند کار را انجام بدهد، با آن شرایط صلح کرد که معاویه را مفتضح کرد. آن قدری که حضرت امام حسن، معاویه را مفتضح کرد به همان قدر بود که سیدالشهدا یزید را مفتضح کرد. (صحیفه امام، ج‏2، ص371)
امام حسن(ع) آن قدر گرفتاری که از این دوستان و اصحابش داشت از دیگران نداشت. اصحابی که توجه نداشتند امام زمانشان روی چه نقشه‌ای دارد عمل می‏کند، با خیال‌های کوچکشان، با افکار ناقصشان در مقابلش می‏ایستادند و غارت و اذیتش کردند و- عرض می‏کنم که- شکستش دادند، معاهده با دشمنش کردند و هزار جور بساط درست کردند. (صحیفه امام، ج‏9، ص30)
 بعد از اینکه صلح کردند، به حسب روایت، به حسب نقل، معاویه به منبر رفت و گفت تمام حرف‌هایی که گفتم، من قرار دادم زیر پایم؛ مثل پاره کردن این مردیکه[اشاره به عمل صدام و پاره کردن قرارداد الجزایر] آن قراردادها را. 
آن صلح تحمیلی که در عصر امام حسن واقع شد، آن حکمیت تحمیلی که در زمان امیرالمؤمنین واقع شد و هر دویش به دست اشخاص حیله ‌گر درست شد. (صحیفه امام، ج‏20، ص: 119)