در نشست بررسی رمان «پیامبر بیمعجزه» مطرح شد
رمان دینی؛ داعیهدار بیان امر غیبی
در نشستی که به مناسبت هفته وحدت با عنوان «رمان امروز، آموزهها و زندگی پیامبر اکرم(ص)» به همت خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد، رمان «پیامبر بیمعجزه» به قلم محمدعلی رکنی با حضور محمدرضا شرفیخبوشان، منتقد ادبی نقد و بررسی شد.
به گزارش خبرگزاری دانشجو، محمدرضا شرفیخبوشان درباره رمانهایی که با محوریت حضرت محمد(ص) و زندگی و سیره آن حضرت نوشته میشوند، گفت: در درجه اول ما با نویسندهای روبهرو هستیم که معتقد است ادبیات تعلیمی هنوز وجود دارد. ادبیات تعلیمی مقولهای است که در نگاه رمان امروز محل بحث است؛ اینکه آیا رمان میتواند هنوز رسالت تعلیمی داشته باشد؟ نویسنده امروز طبیعتاً به دستاوردهای رمان امروز هم میاندیشد؛ زیرا با مخاطب روبهرو است، کسی که رمان امروز را خوانده است و ادبیات داستانی را میشناسد. درست است که در درجه اول بر اساس اعتقادش به سراغ رمانی میرود که درباره پیامبر است ولی در کنار آن، انتظاراتی هم از جنبه ادبیات داستانی اثر دارد.
وی افزود: میخواهم بگویم برخلاف چیزی که گاهی وقتها مطرح میشود، مقوله تعلیم با رمان امروز بیگانه نیست. رمان هنوز میتواند وجه آگاهیدهنده داشته باشد، بهخصوص ادبیات دینی؛ زیرا رمان دینی متعلق به مرز خاصی نیست و هر کسی در هر جایی میتواند چنین اثری بنویسد و میتوانیم از منظر نقادانه بپذیریم رمان دینی است؛ اما رمان دینی چیست؟
این منتقد ادبی تعریف خود از رمان دینی را اینطور ارائه داد: رمان دینی رمانی است که داعیهدار بیان امر غیبی است. این نوع رمان با رمان واقعگرا متفاوت است؛ یعنی وجه برجسته و ویژه رمان دینی پرداختن به امر غیبی است. اینکه جهان پس از مرگی وجود دارد، نویددهندگانی از طرف خداوند آمدهاند و به ما میآموزند چگونه رفتار کنیم تا در جهان اخروی سرنوشت نیکی داشته باشیم.
وی به ماهیت داستانی زندگی و رسالت پیامبران اشاره و بیان کرد: عمل به رسالت هر پیامبری در کنار خود، داستانی پدید میآورد. شخصیت پیامبر در ادیان مختلف ایفای نقشی است در یک روایت. مقابلهای که پیامبران با کفر و جهل دارند همان شروع داستان است. پیامبران تلاش کردند موانع را از پیش رو بردارند و اینها همه روایت است و سراسر قرآن نیز پر از این روایتهاست که ما را به تلاشهایی که پیش از پیامبر اسلام انجام شده ارجاع میدهد. بشر در یک زمینه داستانی قرار دارد و هر کس روایت خود را میسازد. پس نوشتن درباره پیامبران در یک رمان دینی جذابیت بالایی دارد؛ بهخصوص پیامبر عظیمالشأن اسلام که جنبههای غنی و رنگارنگ جذابی در زندگیشان وجود دارد که هر کدام مفصلاً یک رمان خواندنی است. وجود مبارک پیامبر و شیوه زندگیشان بیمانند است؛ چه از نظر بیرونی و چه عملکرد شخصیتی قابل تأمل است؛ اما آنچه میتواند برای داستاننویس جذاب باشد عملکرد بیرونی است که منجر به یک رهنمود و پیام میشود.
کنار گذاشتن رهنمودهای پیامبر میتواند یک جامعه را از درون پوچ کند
شرفی خبوشان با اشاره به انواع داستانی که میتوان درباره پیامبر(ص) نوشت، رمان پیامبر بیمعجزه را تلاشی برای گنجاندن پیامها و رهنمودهای پیامبر در زندگی و زیست انسان امروزی در قالب داستان معرفی و عنوان کرد: این رمان و امثال آن که تعدادشان کم است نشان میدهند شأن پیامبر و آموزههای ایشان بیش از پیش در زندگی بشر حس میشود و کمبود آنها جامعه را به وضعیت بغرنجی میکشاند. کنار گذاشتن رهنمودهای پیامبر است که میتواند یک جامعه اسلامی را از درون پوچ کند. «پیامبر بیمعجزه» تذکری بر این مسئله است؛ اینکه چگونه میتوان از سخن به عمل رسید و باید حرفها در عرصه عمل نمود پیدا کند. گفتن از معرفت و پیامهای پیامبر آسان است، چنانکه نویسنده کتاب در افکار سیدحمید هم به آن میپردازد. سیدحمید شخصیت اصلی داستان، خودش یک روحانی است و ماجراهایی که گرفتارش میکند سبب میشود به عمل فکر کند. واقع شدن در یک رخداد است که شما را مجبور میکند بسنجید آیا واقعاً به این حکمت اسلامی مقید هستید و به آن عمل کردهاید؟ بحران است که سبب میشود خودت را بررسی کنی. شخصیت اصلی ابتدا آدمی در مقام نقلکننده بوده نه عملکننده؛ اینکه مثلاً فلان حدیث را در کجا نقل کند؛ ولی وقتی بحران رخ میدهد ایمان او به محک گذاشته میشود و با خودش فکر میکند آیا من مثل آن قاچاقی نیستم که جنس را فقط از جایی به جایی دیگر حمل میکند؟
وی افزود: گفتن از پیامبر با شبیه شدن به ایشان آن هم در دنیای امروز متفاوت است؛ چون امروزه انسان با اشکالی از زندگی که او را به همین حیات موقت و لذتهای غیردائم ارجاع میدهد مواجه شده است. تلاش بشر پس از صنعتی شدن اینطور بوده است؛ تا جایی که اگر میخواهد شورش و طغیان کند در جهت همین امیال مادی است، نه خواستهای ایمانی. این چیرگی فضایی است که بر نقل استوار است و همه میخواهیم فقط نقل کنیم، مثل همین شبکههای اجتماعی. درنتیجه گوش شنوا و عمل به آموزهها از ما گرفته شده است.
ما نیز میتوانیم پیامآوران پیام پیامبر باشیم
شرفی خبوشان درونمایه رمان «پیامبر بیمعجزه» را تأکید بر شروع تغییر از خود دانست و اظهار کرد: این داستان میگوید تغییری را که اشاره کردم کسی باید آغاز کند که خودش مبلّغ دین است. «پیامبر بیمعجزه» رمانی نیست که بهطور کلیشهای و تکراری از آموزههای پیامبر حرف بزند. سؤال اصلی این رمان اتفاقاً متوجه مبلّغ دین است؛ کسی که در کسوت پیامبر است. برایند این رمان امیدبخش است؛ زیرا سؤالی طرح میشود و به نتیجهای روشن میرسد. کتاب به ما راهکار میدهد؛ همان راهکاری که پیامبر میدهد. خلاصه و چکیده حرف پیامبر این است که برای نزدیکی و قرب الهی ابتدا باید به جامعه و مردمت کمک کنی. اسم کتاب هم بر این اساس است؛ اینکه هر کدام از ما میتوانیم پیامآوران پیام پیامبر باشیم و به ما نیز وحی شود، نه آن وحی الهی، بلکه یک کشف درونی.
وی افزود: هربار که کتاب را میخوانم بخشی از اشارات آن را کشف میکنم. خود نویسنده تحصیلکرده علوم دینی است و او بیشتر از منِ خواننده بر این موضوعات اشراف دارد و بر زندگی پیامبر مسلط است؛ یعنی پیش از نوشتن کتاب، آقای رکنی جهانبینی دینی خود را ساخته و در نهایت قصهای که میشنود ناخودآگاه بر آن جهانبینی سوار و چنین اثری خلق میشود. اگر در نوشتن چنین کتابهایی ضعف داریم به خود نویسندگان برمیگردد؛ زیرا نویسندگانی که جهانبینی دینی مشخصی داشته باشند کم داریم. نویسنده در وجه ابتدایی و زیرین باید این جهانبینی را کشف کند و بعد میتواند داستانهای امروزی مطابق با آموزههای پیامبر بنویسد.
این نویسنده و منتقد ادبی علاقهمندان را به مطالعه این رمان بهخصوص در هفته وحدت دعوت کرد و گفت: خوب است این رمان خوانده شود؛ زیرا به واسطه ماجرایی که دارد هم ما را سرگرم و هم غیرمستقیم با رسالت پیامبر آشنا میکند و به ما برای خیلی از آموزههای پیامبر نمونه و مَثل میدهد.
برچسب ها :
ارسال دیدگاه
تیتر خبرها
-
جمهوری اسلامی را به خاطر استکبارستیزیاش دوست دارند
-
آداب مجاور بودن
-
قدس رواق
-
ویژهبرنامههای حرم مطهر رضوی در هفته وحدت
-
از موقوفات «عتیق» تا وقفهای دانشبنیان
-
«اتحاد و برادری»؛ فضیلت فراموش شده
-
در جستوجوی تقریب پایدار میان مذاهب
-
رمان دینی؛ داعیهدار بیان امر غیبی
-
زیرساخت وب قرآنی برای پژوهشگران
-
عاشقِ هم باشید تا بهشت را ببینید