کشورمان در سال گذشته با ۱۵هزار مگاوات کمبود برق مواجه بود و ساخت ۶هزار نیروگاه برای سال ۱۴۰۱ نتوانست کمک چندانی به برداشتن بار از دوش شبکه برق کشور کند؛ چراکه با افزایش دست‌کم 3هزار مگاوات مشترکان جدید در بخش خانگی و صنعتی باز هم به دامنه ناترازی در شبکه افزوده شد.

عبور از اوج بار با اتصال برق کشور به روسیه
وزارت نیرو برای عبور از اوج بار مصرف تابستان با حداقل خاموشی ابتدا دست به مدیریت تقاضا زد که با خاموشی دادن به صنایع و ادارات در داخل کشور و همچنین اصلاح الگوی مصرف مشترکان اجرایی شد؛ اما مذاکرات برای اتصال شبکه برق ایران به روسیه از طریق آذربایجان دیگر اقدامی است که برای ساماندهی وضعیت موجود در دستور کار قرار دارد.
اما کارشناسان می‌گویند سنکرون کردن شبکه برق کشورمان به دیگر کشورها از یک ‌طرف نیاز به فراهم کردن برخی ملزومات فنی در کشورمان دارد و از طرف دیگر باید پیامدهای اتصال شبکه‌ای بسیار بزرگ روسیه را با شبکه متوسط ایران سنجید. کارشناسان در گفت‌وگو با قدس از مزایا و چالش‌ها در این مسیر گفتند.

ایران در اسناد بالادستی هاب انرژی منطقه
پیام باقری، دبیر سندیکای برق ایران در گفت‌وگو با قدس می‌گوید: بحث اتصال الکتریکی ایران به کشورهای همسایه، موضوعی است که ریشه در اسناد بالادستی و برنامه‌های توسعه کشور دارد و به این موضوع اشاره ‌شده که کشور باید تبدیل به قطب برق یا هاب انرژی منطقه بشود. برای دستیابی به این مهم شبکه برق کشور باید با شبکه برق کشورهای دیگر سنکرون شود که یکی از این کشورها که شبکه پایدار و توانمندی دارد روسیه است.
باقری با اشاره به اینکه با اتصال دو شبکه برق ایران و روسیه مازاد ظرفیت در هر کدام از طرفین می‌تواند به‌ طرف مقابل صادر شود می‌افزاید: در ایام پیک مصرف تابستان که ما با ناترازی برق مواجه هستیم، اگر شبکه برقمان به روسیه وصل باشد، طبیعتاً می‌توانیم به جای صرف هزینه‌های گزاف ساخت نیروگاه‌های جدید، مازاد برقی که در کشور روسیه هست را به کشور وارد کنیم.
وی می‌افزاید: اکنون هم در ایام گرم سال از کشورهایی مثل آذربایجان و ترکمنستان برق وارد می‌کنیم ولی با این اتصال واردات برق می‌تواند با ظرفیت بالاتر از یک شبکه پایدارتری انجام شود.

مزایای ترانزیت برق از ارزآوری تا اشتغال
دبیر سندیکای برق ایران یادآوری می‌کند: وصل شدن شبکه برق دو کشور می‌تواند در عین‌ حال تعریف پروژه‌های جدید را هم با خودش به دنبال بیاورد چون برای اینکه این شبکه برق به هم وصل بشود باید خطوط انتقال و پست تدارک دیده شود و تجهیزات و خدمات فنی مهندسی نیاز دارد، یعنی غیر از مزیت نخست، فرصت‌های کسب‌وکار خوبی هم برای شرکت ایرانی به وجود می‌آورد.
باقری توضیح می‌دهد: اگر این مسئله را تعمیم بدهیم همان مفهوم قطب برق اتفاق می‌افتد که ایران به‌عنوان مرکز شبکه برقی در منطقه می‌تواند در بحث تبادل انرژی، نقش کلیدی ایفا کند و حتی می‌تواند صرفاً نقش ترانزیت برق را داشته باشد و از یک کشوری برق را به کشور دیگر منتقل کند که این موارد عواید اقتصادی و ارزآوری برای کشور به دنبال دارد و در عین‌ حال توان و قدرت چانه‌زنی ایران را در منطقه بالا می‌برد.

امکان ایجاد شبکه یکپارچه برق در آسیا
مهدی گودرزی، کارشناس حوزه برق در گفت‌وگو با خبرنگار قدس با تأکید بر اینکه کل آسیا می‌توانند با هم یک شبکه یکپارچه مثل اروپا داشته باشند و به هم وصل باشند، می‌گوید: در خیلی از کشورهای اروپایی شبکه برق را یکپارچه کردند و در پیک‌های مختلف مصرفی از این سنکرون شدن با یکدیگر استفاده و کمبود برق خود را در صورت ضرورت تأمین می‌کنند. البته آن‌ها یک بازار برق خیلی شفاف و مشخصی دارند که در این بازار برق خیلی از مراودات انرژی و هزینه‌هایش و ترانزیت برقی که اتفاق می‌افتد را کامل مشخص کردند.
گودرزی می‌گوید: وصل شدن ما به روسیه اقدام مثبتی است ولی مشخص نیست ایران نگاهش به اتصال شبکه‌اش به روسیه صرفاً برای واردات است یا برای بحث‌های بهبود مسائل فنی و بالا بردن قابلیت اطمینان و افزایش پایداری شبکه، چون هر چقدر برق شبکه کشور بتواند به کشورهای دیگر سنکرون بشود شبکه پایدارتری خواهیم داشت و قابلیت اطمینان شبکه هم افزایش پیدا می‌کند.

برق باکیفیت با اتصال دو شبکه به یکدیگر
این تحلیلگر حوزه انرژی با یادآوری اینکه در بازار برق واقعی معادلات مهمی به خصوص در بحث کیفیت توان و در حد استاندارد بودن فرکانس و ولتاژ اهمیت دارد که در ایران اصلاً به آن پرداخته نمی‌شود می‌افزاید: الان توانیر دارد قیمت برق واقعی را از پرمصرف‌ها می‌گیرد ولی برق کم‌کیفیت در اختیار مشترکان قرار می‌دهد. حالا اتصال به برق روسیه کمک می‌کند یکسری از این مفاهیم فنی و کیفی 
جبران شود.
وی با بیان اینکه کریدور انتقال انرژی که قرار است برق را منتقل کند زیرساخت‌هایش تقریباً فراهم است می‌گوید: افغانستان، پاکستان، تاجیکستان و دیگر کشورها در این منطقه همه شبکه‌ دارند و اتصال آن‌ها اتفاق پیچیده‌ای نیست ولی آیا ظرفیت انتقال در آن کشورها وجود دارد یا خیر؟ و دوم اینکه آیا وزارت نیرو با وجود بدهکاری 80 تا 90 هزار میلیاردی خود، چنین پولی را می‌تواند برای خرید برق تأمین بکند. ممکن است وزارت نیرو ترجیح دهد برای حل مسئله کمبود برق به صنایع خاموشی بدهد تا بخواهد هزینه واردات برق از کشورهای همسایه را بپردازد. چون وزارت نیرو برخلاف کشورهای دیگر پولی بابت خاموشی و جبران خسارت به بخش صنعت نمی‌دهد.

جابه‌جایی چاله به‌ جای سرمایه‌گذاری
این تحلیلگر حوزه انرژی با اشاره به اینکه هزینه‌های خاموشی در کشورهای دیگر بالاست می‌گوید: شرکت‌های تأمین‌کننده برق در این کشورها ترجیح می‌دهند خاموشی ندهند و تلاش می‌کنند آن ‌قدر نیروگاه احداث و ظرفیت شبکه را افزایش بدهند که هیچ موقع دچار خاموشی نشوند به‌ طوری ‌که همیشه توان شبکه 20 درصد بالاتر از نیاز است تا در صورت اضافه‌بار بتوانند آن را جبران کنند ولی ما در ایران همیشه در این بخش منفی هستیم.
گودرزی می‌گوید: حاضریم از خرداد تا شهریور روزی سه ساعت بخش دولتی را تعطیل و اندازه یک نیروگاه هزار مگاواتی به کشور هزینه وارد کنیم یا پول برای واردات برق بدهیم ولی حاضر نیستیم به سرمایه‌گذاری در این حوزه بپردازیم و متأسفانه به‌ صورت مداوم چاله را جابه‌جا می‌کنیم و دنبال پر 
کردنش نیستیم.

خبرنگار: زهرا طوسی