چهارمحال و بختیاری سرزمین شیرهای سنگی
چهارمحال و بختیاری
«برد شیرها» تندیسهایی از جنس سنگاند که در گذشته توسط سنگتراشهای ایل بختیاری در ایران به شکل شیر تراشیده میشدند و به نشانه شجاعت، دلاوری و ویژگیهایی چون هنرمندی در شکار و تیراندازی در جنگ و مهارت در سوارکاری، بر آرامگاهِ بزرگانِ قوم خود قرار میدادند.
در فرهنگ قوم کهن ماندگار زاگرس میانی (لر بزرگ) قوم بختیاری شیر را یک نماد سمبولیک قلمداد کرده و این نماد در فرهنگ قوم از دیرباز عجین شده است. چنانکه شیر سنگی یا مجسمه شیر به وفور در حجاریهای باستانی ایران زمین و در بیشتر نقاط از جمله همدان (هگمتانه) اصفهان، کرمانشاه و... مشاهده شده است. معمولاً اندازه شیرهای سنگی قرار گرفته روی قبور بستگی به جایگاه متوفی نزد بازماندگانش دارد و ساختار شیرهای سنگی به گونهای است که انتهای دست و پای شیر معمولاً روی سطحی سنگی گذاشته میشود تا برای سر پا ماندن شیر در دل خاک دفن گردد و دستها به شکل حراست به جلو کشیده شدهاند که البته شیوه تراش شیرهای سنگی نزد قبایل مختلف بختیاری تفاوتهای جزئی با یکدیگر دارد و شمشیر، خنجر یا گرز از جمله نقشهایی است که روی آنها حک میگردد.
نماد قدرت
شیر سنگی و قدمت این نماد در قوم بختیاری از ابتدا تا عصر حاضر در فرهنگ این قوم نوعی وابستگی، هم سویی و خویشاوندی فرهنگی برقرار کرده و از دوران ایران باستان تاکنون استمرار یافته است. وجود این شیرهای سنگی در سرزمینهای بختیاری که نشأت گرفته از باور دیرینه آنهاست خود سندی محکم در اثبات ایرانی بودن این قوم در تاریخ باستان ایران زمین به شمار میآید.
اهالی این قوم، شیر سنگی را که نشانه شجاعت، دلاوری و ویژگیهایی چون هنرمندی در شکار و تیراندازی در جنگ و مهارت در سوارکاری است، بر آرامگاه این گروه قرار میدهند.
در واقع شیرهای سنگی مجسمههاییاند که درگذشته توسط سنگتراشها تراشیده میشدند و آنها را روی قبر افراد شجاع و دلیر ایل بختیاری قرار میدادند.
در گویش بختیاری به این مجسمهها «برد شیر» میگویند. منطقه بختیاری، سرزمین شیرهای سنگی است. این مجسمههای شیری هنوز در قبرستانهای قدیمی بختیاری دیده میشوند.
شهر هفشجان در گذشته یکی از مراکز مهم شیر تراشی بوده است. شیرهایی که در قبرستانهای هفشجان باقیمانده، از زیباترین و خوش نقشترین شیرهای سنگی محسوب میشوند.
شیر سنگی برای قوم بختیاری تنها نماد غیرتمندی، بیباکی و زورمندی نبوده، بلکه این قوم چون شیعه و پیرو علی بن ابیطالب(ع) بودند، از اینرو ارزش و مفهوم ولایتمداری و پایبندی به مرام و مسلک آن امام هُمام و آیین سرافراز تشیع را نیز در نظر گرفتند و این ارزشها را در قالب تسبیح که نماد و مظهر پارسایی و نماز و نظر پاکی است، روی پیکره شیرسنگی حک کردند و به آن تجلی بخشیدند.
نمادهای در معرض تخریب
درگذر از چهارمحال و بختیاری، لرستان و خوزستان، آنجا که پیچ و خم جادهها مسافران را میهمان روستاها و مسکن مردم ایل بختیاری میکند، شیرهای سنگی کوچک و بزرگ با غرور و عظمت بیبدیلی که نشان از دلاوری و قهرمانی در میان این مردمان دارند، یکییکی رخنمایی میکنند.
شیرهای سنگی در هیچ کجای ایران به اندازهای که در استانهای خوزستان، چهارمحال و بختیاری و لرستان خانه گزیدهاند، به چشم نمیآیند؛ اما گویا همین فراوانی و پراکندگی، از بین رفتنشان را امری عادی جلوه داده و در نظر مردم و مسئولان از ارزش و اهمیت آنها کم کرده است.
شیرهای سنگی قابل جابهجایی و در معرض تخریب هستند. بسیاری از این شیرها به سرقت رفته و شماری هم شکسته شده و در لابهلای جرزهای دیوار و ساختمانها به کار میروند.
برچسب ها :
ارسال دیدگاه
تیتر خبرها
-
درآمد روزانه یک میلیونی کودکان کار در اصفهان
-
آبشیرینکن بوشهر وارد مدار میشود
-
سال آینده تورم کاهش مییابد
-
چهارمحال و بختیاری سرزمین شیرهای سنگی
-
صنایع دستی میتواند کلید گشایش اقتصاد ایران باشد
-
طرح ویژه دولت برای ساماندهی کولبری
-
جدول ۸۴۱۶
-
نمایشگاه تخصصی هنر چوب در کرج برپا شد
-
هدف نمایشگاه «اقوام ایرانی» تقویت پیوند نسلهاست
-
هدفگذاری برای اشتغال ۲ هزار زندانی در قزوین