خشم شب پهپادی

رمزگشایی از انفجار شامگاه شنبه در نزدیکی سایت هسته‌ای نطنز

خشم شب پهپادی

علوی

بار دیگر نطنز و بار دیگر انتشار خبری مبنی بر تحرکات ضد امنیتی در این منطقه. این بار اما منابع خبری رسمی به نقل از مقامات نظامی اعلام کردند اتفاق شامگاه شنبه در شهر بادرود حومه شرقی سایت هسته‌ای نطنز، تست سامانه‌های پدافندی در این منطقه بوده است. اما آیا این ادعا صحیح است؟ آیا می‌توان با استفاده از داده‌های موجود، این موضع را صحت‌سنجی کرد؟ موضوع این یادداشت در این باره است. اگر بنا بر ادعای مقامات رسمی، ماجرای شنبه شب نطنز یک تمرین پدافندی بوده باشد، نشانه‌های آن در حوزه‌های داده‌ای مختلفی یافت می‌شود. پیش از هر چیز، این گونه تمرین‌ها به طور معمول برای آزمایش نیروها به‌خصوص رزمندگان پدافند هوایی – به عنوان نخستین نیروی درگیر شونده با دشمن متخاصم - چه در نیروی پدافند هوایی ارتش و چه در نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با محوریت قرارگاه یکپارچه پدافند هوایی کشور انجام می‌شود و مسئله جدیدی نیست.

کریدور هوایی در حریم ممنوعه نطنز
اما مهم‌ترین برگ استناد تمرینی بودن اتفاق شامگاه شنبه نطنز را می‌توان بررسی حرکت ترافیک هوایی بین‌المللی و داخلی در محدوده نطنز دانست. به طور کلی، هر کشوری برای عبور هواپیماهای داخلی و بین‌المللی، اقدام به ایجاد برخی کریدورهای هوایی به عنوان مسیر مصوب عبوری می‌کند و همه هواپیماها باید مسیر خود را صرفاً از همان کریدورها که نقش جاده‌های نامرئی هوایی را دارند، دنبال کنند. در همین راستا، در هر کشوری مناطقی وجود دارد که به دلیل حساسیت و اهمیت آن‌ها، عبور هواگردها از فراز آن یا به طور کلی محدود و یا در ارتفاع و یا ساعت خاصی ممنوع شده است. این امر در کشورمان در اطلاعیه سازمان هواپیمایی کشوری به طور سالانه برای استفاده ایرلاین‌ها منتشر می‌شود.

داده‌های جالب توجه ترافیک هوایی
طبیعتاً سایت هسته‌ای نطنز با توجه به حساسیت راهبردی فناوری و تولیدات آن در زمره مناطق ممنوعه یا Prohibited Area قرار گرفته است. بدین معنی که به طور شبانه‌روزی هیچ پرنده‌ای حق عبور از این منطقه به شعاع 20ناتیکال مایل (معادل 37 کیلومتر) را ندارد. از همین رو، پروازهای عبوری از این منطقه توسط کنترلرهای رادار مراقبت حریم هوایی کشور خارج از این محدوده هدایت می‌شوند. اما بر اساس داده‌های ثبت شده در سایت مرجع فلایت رادار، پرواز شماره Z04070 هواپیمایی زاگرس ایرباس319 از مبدأ کیش به تهران که در حدود ساعت 20 شامگاه شنبه در آسمان اصفهان به سمت پایتخت در پرواز بود، با تغییر مسیری قابل توجه به شرق از حریم هوایی نطنز به طول کامل خارج و از کریدور شرقی تهران وارد فرودگاه مهرآباد شد. بالطبع چنین تغییری و طولانی شدن مسیر به دلیل عدم توجیه اقتصادی، خواست خود خلبان و ایرلاین نبوده و دستور کنترلر برج مراقبت بوده است. از همین رو، به نظر می‌رسد قرارگاه یکپارچه پدافند هوایی خاتم الانبیاء با در نظر گرفتن خطرات احتمالی تست پدافندی برای پروازهای عبوری، تنها هواپیمای در این مسیر را حداقل 100 کیلومتر از حریم هوایی نطنز دور کرده است. معنای عملیاتی این اتفاق، آن است که پیش از اعمال عملیات تاکتیکی توسط یگان‌های پدافندی مستقر در شهر بادرود، نوعی هماهنگی میان قرارگاه پدافند و رادار وکتور هواپیمایی غیرنظامی وجود داشته است. این در حالی است که پرواز عبوری صبح همان ایرلاین به شماره Z04050 از مبدأ کیش به تهران مانند همیشه از کریدور استاندارد خود از فاصله حدود 40 کیلومتری حریم ممنوعه نطنز عبور کرده است. حریم هوایی نطنز بیش از یک دهه است که منطقه پرواز ممنوع اعلام شده است.

کدام روایت صحیح است؟
از همین رو، با توجه به داده‌های موجود به نظر می‌رسد که موضع مقامات رسمی درباره تست پدافندی صحیح بوده باشد. به طور مشخص، در منطقه عمومی نطنز به دلیل وجود تأسیسات حساس اتمی، سامانه‌های پدافندی مختلفی از سوم خرداد و طبس تا راپیر و اس 300 مستقر در اصفهان به صورت دائمی و استقراری حضور دارند. نفس حضور سامانه‌های پدافندی یک قسمت از ماجرا است؛ آمادگی این سامانه‌ها و کاربران آن هم به همان اندازه اهمیت می‌یابد. اما جدای از همه این‌ها، نباید گزارش جالب توجه یک رسانه رژیم صهیونیستی را فراموش کرد که ساعاتی پس از این عملیات، این تیتر را برای گزارش خود انتخاب کرد: انفجار نطنز همزمان با مذاکرات با ایران؛ آزمایش یک سامانه دفاعی که هر تهدیدی را رهگیری می‌کند!