​​​​​​​با پایان جنگ جهانی دوم «دلار» به عنوان ارز رایج بین‌المللی شناخته و در بسیاری از مناسبات تبدیل به ارز مسلط  شد. همین مسئله سبب شد واحد پولی آمریکا در کنار برتری نظامی و سیاسی به یکی از  اساسی‌ترین ابزارهای هژمونی‌ساز ایالات متحده تبدیل شود.
اما در سالیان اخیر دلار موقعیت و جایگاه خود را در عرصه مراودات و معادلات جهانی از دست داده است. این موضوع به‌ویژه در یک سال گذشته شتاب بیشتری هم گرفته و پس از بحران اوکراین و سیاست فشار آمریکا به روسیه و در پیش گرفتن سیاست مهار چین بیش از پیش نمود پیدا کرده است. در واقع پس از مواضع ایالات متحده در قبال روسیه و چین، این دو کشور بخش بزرگ مبادلات مالی خود را با یوان و روبل انجام می‌دهند و در همین زمینه توافقاتی میان سایر کشورها از جمله عربستان و چین صورت گرفته که بخشی از مبادلات خود را بر پایه پول ملی خودشان انجام دهند. همه این موارد سبب می‌شود جایگاه دلار در میان‌مدت و بلندمدت تضعیف شود.
ضعف دلار یک حقیقت مسلم است و شاهد هستیم ایالات متحده امروز حتی در زمینه اعمال سیاست‌های تحریمی نیز با ضعف مواجه شده است. اما فراموش نکنیم هنوز حجم گسترده‌ای از مبادلات جهانی بر پایه همین ارز و پس از آن یورو صورت می‌گیرد و اینکه در بازه زمانی کوتاه منتظر افول دلار باشیم ساده‌انگارانه خواهد بود. با وجود این، روندی که آغاز شده در صورت تداوم می‌تواند سرآغاز دورانی باشد که دیگر تعیین تکلیف مبادلات مالی و اقتصادی جهان بر پایه یک ارز خاص نباشد و شاهد تبادلات مالی با چند پول جهانی مختلف باشیم. این یعنی کشورها دیگر حاضر نیستند تمام تخم‌مرغ‌هایشان را در سبد یک قدرت خاص یعنی آمریکا بگذارند.
ما در شرایط گذار بین‌المللی هستیم و آمریکایی‌ها همچون گذشته نمی‌توانند سیاست خارجی خود را بر کشورهایی که پیشتر در مدار قدرتشان حرکت می‌کردند تحمیل کنند. توافق ایران و عربستان که با میانجی‌گری چین صورت گرفت و اعلام مواضع ویتنام و فیلیپین مبنی بر همراه نبودن با سیاست‌های واشنگتن در قبال پکن مؤید این نکته است. تمام این موارد سبب شده شاهد صف‌بندی‌هایی در داخل آمریکا علیه سیاست‌های اتخاذ شده مقابل مسکو و پکن و رژیم تحریم‌ها و هشدارهایی درباره افول نقش جهانی دلار باشیم.

خبرنگار: مرتضی مکی کارشناس ارشد مسائل آمریکا