اما آیا می‌توان با بودجه و اعتبارات فعلی برای مقاوم‌سازی این مراکز اقدام کرد؟
 
امیدی به مقاوم‌سازی نیست
همایون سامه‌یح نجف‌آبادی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی با نگاهی تردیدآمیز در پاسخ این پرسش به ما می‌گوید: با توجه به سهم وزارت بهداشت در لایحه بودجه سال1402 و پیش‌بینی کمبودهای این وزارتخانه در سال آینده، بعید به نظر می‌رسد معاونت پشتیبانی، توانایی مقاوم‌سازی بیمارستان‌های فرسوده را داشته باشد و امیدی به رفع این مشکل در سال آینده نیست. 
وی با بیان اینکه هنوز مجلس به مسئله بیمارستان‌های فرسوده ورود پیدا نکرده، می‌افزاید: براساس آمار وزارت بهداشت، 70درصد بیمارستان‌های کشور فرسوده است و برخی از آن‌ها چندین بار اخطار ایمنی دریافت کرده‌اند و هر لحظه بیم آن می‌رود این مراکز به محل بحرانی دیگر تبدیل شوند یا در صورت بروز حوادث غیرمترقبه تاب نیاورند و امکان ارائه خدمات درمانی را به مصدومان نداشته باشند.

78درصد بیمارستان‌های پایتخت ناایمن است 
فریبرز ناطقی الهی، بنیان‌گذار مقاوم‌سازی و مدیریت بحران کشور نیز که در سال‌های 1370 تا 1374 با هزینه شخصی خود 110بیمارستان تهران را مطالعه و بررسی کرده، به ما می‌گوید: پس از تحقیق در خصوص این بیمارستان‌ها و تهیه نقشه آسیب‌پذیری بیمارستان‌های مناطق بیست‌ودوگانه تهران، آن را در اختیار وزیر وقت بهداشت قرار دادم که موجب شد مدیری فنی برای مقاوم‌سازی بیمارستان‌های تهران انتخاب کند، اما به دلیل اینکه وی تخصص لازم را نداشت و به بیمارستان‌ها به عنوان ابنیه معمولی نگاه می‌کرد، با وجود صرف هزینه‌های بسیار زیاد، این پروژه بدون هیچ‌گونه اقدامی متوقف شد. پس از آن نیز برای هر یک از وزیران بهداشت که بر این مسند تکیه زدند، این نقشه را فرستادم اما متأسفانه تا امروز اقدامی برای ایمن‌سازی این بیمارستان‌ها صورت نگرفته است.
این استاد نمونه مهندسی سازه و زلزله کشور با اشاره به نتایج بدست آمده از بررسی میزان آسیب‌پذیری بیمارستان‌های تهران، می‌افزاید: براساس این تحقیق، میزان آسیب‌پذیری 78درصد بیمارستان‌های این کلانشهر در سطح بالا و ساختمان تعدادی از بیمارستان‌ها آسیب‌پذیری متوسط دارند و شمار بسیار اندکی از آن‌ها ممکن است پس از وقوع زلزله‌ای به بزرگی 5.5 ریشتر به خدمات خود ادامه دهند. 
بنابراین توصیه می‌کنم حتی اگر نمی‌توانیم برنامه جامعی برای شهرها داشته باشیم، ایمن‌سازی مراکز حیاتی مثل آب، برق، گاز، مخابرات و بیمارستان‌ها را در اولویت قرار دهیم تا در صورت بروز حادثه بتوان جان مصدومان را نجات داد، در غیر این صورت این افراد نیز به آمار تلفات افزوده خواهند شد.
وی در خصوص فرسودگی بیمارستان‌هایی با قدمت کمتر از 30سال اظهار می‌کند: در ساخت بیمارستان‌های جدید به دلایل گوناگون ازجمله استفاده از مصالح ضعیف‌تر، سیستم طراحی شده به‌طور دقیق اجرا نشده و در برابر زلزله مقاوم نیستند. 

نوسازی شده‌اند
محمدرضا واعظ مهدوی، رئیس انجمن علمی اقتصاد سلامت ایران نیز با تأکید بر اهمیت ایمنی و بازسازی بیمارستان‌ها به عنوان یکی از مهم‌ترین سرمایه‌های ملی کشور به ما می‌گوید: از سال‌ها پیش ردیف بودجه مشخصی برای نگهداری و بازسازی بیمارستان‌ها در نظر گرفته شده است و مرسوم بوده این ردیف بودجه تخصیص 100درصد داشته باشد، چرا که با تعمیر به‌موقع می‌توان از فرسودگی این ساختمان‌ها پیشگیری کرد و به عمر بهره‌وری آن‌ها افزود.
معاون سابق وزارت بهداشت در خصوص آمار ارائه شده از سوی وزارت بهداشت مبنی بر فرسودگی 70درصد بیمارستان‌های کشور، می‌افزاید: این آمار مربوط به سال‌های پیش از1393 است. اما در سال‌های 1394 و 1395 با اجرای طرح تحول نظام سلامت و از محل اعتبار این طرح، بخش قابل توجهی از فرسودگی بیمارستان‌های کشور از جمله بیمارستان «سینا» در تهران که قدمتی 100ساله دارد ایمن‌سازی و در دیگر بیمارستان‌های کشور نیز واحدهای اورژانس، سی‌سی‌یو و آی‌سی‌یو نوسازی شدند، بنابراین بعید به نظر می‌رسد در حال حاضر آمار فرسودگی بیمارستان‌ها به بیش از 20درصد برسد مگر اینکه در سال‌های اخیر نگهداری و تعمیر بیمارستان‌ها مورد کم‌توجهی قرار گرفته و موجب استهلاک زودرس آن‌ها شده باشد.
وی ادامه می‌دهد: تخصیص ردیف بودجه برای مقاوم‌سازی، نوسازی و نگهداری بیمارستان‌ها نوعی سرمایه‌گذاری است که از نیاز به ساخت‌وساز جدید پیشگیری می‌کند. از همین رو، در بیشتر کشورهای توسعه‌یافته بیمارستان‌ها قدمتی بیش از 150سال دارند. به عنوان نمونه یکی از بهترین و مجهزترین بیمارستان‌های فرانسه با قدمتی بیش از 200سال با استاندارد‌های بسیار بالا مشغول ارائه خدمت به بیماران است. 

چالش ساختمان‌های ناایمن 
اما آن‌طور که معاون ایمنی و پیشگیری سازمان آتش‌نشانی تهران به ما می‌گوید با وجود اجرای مقررات ملی ساختمان از سال1380 در کشور، هنوز ساختمان‌های ناایمن یکی از چالش‌های اساسی سازمان آتش‌نشانی محسوب می‌شود. کامران عبدِ وَلی، دلیل این موضوع را ضعف مدیریتی و نبود نظارت دقیق بر ساخت‌وسازهای پیش از سال1390 می‌داند که شامل ساختمان‌های درمانی، آموزشی، اداری، نظامی و دیگر ساختمان‌ها می‌شود. 
وی ادامه می‌دهد: ایمن‌سازی ساختمان‌های درمانی تا امسال قابل قبول نبوده است و بسیاری از بیمارستان‌های دولتی که پذیرش زیادی هم دارند به دلیل اینکه در گذشته ساخته شده‌اند نیازمند افزایش ضریب ایمنی و ارتقای ضوابط آتش‌نشانی هستند. 
عبد ولی با اشاره به اینکه موضوع ساختمان‌های ناایمن در سازمان آتش‌نشانی از سال1393 و پس از حادثه سقوط در خیابان جمهوری مطرح شد، می‌افزاید: این مهم از سال1395 با حادثه پلاسکو به‌طور جدی مورد توجه سازمان قرار گرفت و با ارزیابی ساختمان‌های موجود، دستورالعمل‌های اجرایی به مالکان ساختمان‌های ناایمن ابلاغ شد، اما با توجه به ضعف قانون در بحث ایمنی و خلأهای قانونی موجود، تاکنون این مهم به کُندی انجام شده است و امید می‌رود با همکاری دولت و مجلس ضعف ایمنی در قانون ایمن‌سازی ساختمان‌ها برطرف شود.
وی اضافه می‌کند: حادثه آتش‌سوزی «مرکز جراحی سینا اطهر» تراژدی غمناکی بود که پیش از وقوع آن، اخطارهای پیاپی از سوی سازمان آتش‌نشانی به این مرکز درمانی داده شده بود؛ ولی بی‌توجهی به این هشدارها موجب گسترش آتش‌سوزی و فوت 19نفر از کادر درمان این مرکز شد. پس از آن، وزیر وقت بهداشت، بیمارستان‌ها و مراکز درمانی را ملزم به دریافت تأییدیه ایمنی آتش‌نشانی کرد که ابلاغ آن مشمول زمان شد تا اینکه در خرداد امسال همه مراکز درمانی ملزم به اجرای این دستورالعمل شدند. سازمان آتش‌نشانی با تشکیل تیم‌های تخصصی در مناطق هشت‌گانه آتش‌نشانی تهران و فازبندی بیمارستان‌های این کلانشهر به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی مهلت داد در یک سال فازهای موردنظر در این ساختمان‌ها اجرایی شود تا ضریب ایمنی مراکز درمانی افزایش یابد.
عبد ولی در پاسخ به اینکه در حال حاضر کدام بیمارستان‌های تهران مجوز ایمنی از سازمان آتش‌نشانی دریافت نکرده‌اند، اظهار می‌کند: کارشناسان سازمان آتش‌نشانی 129 ساختمان ناایمن را در تهران شناسایی کرده‌اند که تاکنون 10ساختمان ایمن‌سازی شده‌اند. در حال حاضر 119ساختمان ناایمن شناسایی شده‌اند که تعدادی از آن‌ها درمانی هستند و با ابلاغ دستورالعمل‌های لازم، به آن‌ها مهلت داده شده تا پایان سال جاری وضعیت ایمن‌سازی این ساختمان‌ها را تعیین تکلیف کنند در غیر این صورت پس از پایان این مهلت با معرفی این مراکز از سوی سازمان آتش‌نشانی به قوه قضائیه، با آن‌ها برخورد خواهد شد.

​​​​​​​خبرنگار: اعظم طیرانی