آنچه همزمان با نخستین سفر رسمی رئیس‌جمهور کشورمان به چین پس از 20 سال از سوی بسیاری از تحلیلگران مطرح می‌شود، نقش اثرگذار ایران در منطقه خاورمیانه برای پیشرفت پروژه «یک کمربند - یک جاده» چین و در عین حال توسعه اقتصادی ایران از محل همکاری با چین است. 
تسریع در اجرای قرارداد همکاری‌های جامع 25 ساله ایران و چین که حدود یک سال پیش وارد مرحله اجرایی شده و هدف بنیادین این سند که خود بخشی از طرح ابتکاری «یک کمربند- یک جاده» چین برای احیای راه ابریشم سابق، محسوب می‌شود و توسعه عملی و روابط همه جانبه دو کشور را دنبال می‌کند، از ابعاد پراهمیت سفر رئیس جمهور کشورمان به چین است، چراکه قرار بوده در سال نخست اجرای این قرارداد راهبردی که مهم‌ترین بند آن سرمایه‌گذاری 400 میلیارد دلاری چینی‌ها در حوزه‌های مختلف انرژی و اقتصاد ایران است، عمده سرمایه‌گذاری طرف چینی در حوزه انرژی ایران صورت گیرد، اما این امر محقق نشده است. 
نگاهی به آمار گمرک نشان می‌دهد مجموع تجارت ایران با چین طی ۱۰ ماهه ابتدای امسال 29/2 میلیون تن کالا به ارزش 25/3 میلیارد دلار بوده که در این حجم، سهم صادرات ایران به چین ۱۲میلیارد و ۸۰۶ میلیون و واردات از این کشور معادل ۱۲ میلیارد و ۶۹۸ میلیون دلار بوده که این ارقام به ترتیب رشدی ۱۰ و ۳۳درصدی را تجربه کرده و چین را با بیش از17/4 تریلیون دلار تولید ناخالص داخلی به عنوان نخستین شریک تجاری کشورمان معرفی می‌کند. اما به گفته تحلیلگران حجم مناسبات اقتصادی این کشور با ایران در مقابل مجموع مبادلات اقتصادی چندصد میلیارد دلاری این کشور با آمریکا و اروپا به قدری ناچیز است که نمی‌تواند ابزاری اثرگذار و جذاب برای گسترش همکاری‌های راهبردی محسوب شود. 
از نگاه صاحبنظران طرح ابتکاری «یک کمربند- یک جاده» چین که جاده ابریشم کهن را از یک طرف به اروپا و آفریقا و از سوی دیگر به چین پیوند می‌زند و توسعه سرمایه‌‌گذاری و همکاری در زیرساخت‌‌های عمرانی (فرودگاه، نیروگاه، ساختمان-سازی، جاده، طرح‌‌های عمرانی و..) و بنادر و حوزه انرژی در بیش از ۷۰ کشور جهان را هدف‌گذاری کرده، می‌تواند فرصتی مغتنم برای ایران در دور زدن و کاهش فشارهای تحریمی باشد که این فضا با تعریف «چشم‌انداز مشخص» و «پروژه‌هایی در دل این طرح» مهیا می‌شود.

 حضور ایران برای موجودیت «بی‌آر‌آی» ضروری است
مجید شاکری، اقتصاددان در گفت‌وگو با قدس و در تشریح اثرات و مزیت‌های حضور ایران در طرح «یک کمربند-یک جاده» چین، می‌گوید: گسترش همکاری مستقیم ایران و چین در چشم‌انداز ابتکار «یک کمربند- یک جاده» نه تنها مفید است، بلکه برای موجودیت این طرح ابتکاری، ضروری است و فارغ از منافع این طرح برای طرف ایرانی، اساساً منطق چشم‌انداز یک کمربند -یک جاده، حضور ایران را در این طرح ضروری می‌کند. 
او تأکید می‌کند: هیچ تحریمی نمی‌تواند مانع از حضور ایران در طرح مذکور شود، اما یادمان باشد این طرح، ائتلاف بین چشم‌اندازهاست و مثلًا اگر چین در عربستان سطح روابط را گسترش می‌دهد، آنچه در عمل رخ می‌دهد، تفاهم بین چشم‌انداز ابتکار «بی‌آر‌آی» و چشم انداز عربستان 2030  است و این بدان معنی است دو چشم‌انداز با هم تفاهم می‌کنند که امروز آثارش را می‌بینیم.
شاکری اضافه می‌کند: مادامی که ایران چشم‌اندازی نسازد تا براساس آن امکان برقراری تفاهم با چشم‌انداز طرح چینی‌ها را فراهم کند، باوجود ضرورت حضور ایران در طرح برای دو طرف، عملاً شاهد جلو رفتن ایران روی این ریل نخواهیم بود. اینکه آیا در سفر رئیس‌جمهور به چین چنین چشم‌اندازی وجود داشته یا خیر، ما اطلاع نداریم، اما اگر پاسخ مثبت است می‌توان گفت این سفر در بهترین زمان ممکن انجام شده در غیر این صورت انجام چنین سفری حتی در زمان‌هایی بهتر از امروز، گسترش توافق‌ها را در پی نخواهد داشت.
این اقتصاددان نقطه شروع توسعه همکاری دو کشور و بهره‌مندی هر چه بیشتر از مزایای این همکاری را تعریف چشم‌انداز می‌داند و می‌گوید: چشم‌انداز یعنی درک ما از توسعه و ایران در سه تا پنج سال آینده تا این چشم‌انداز پایه همکاری‌های سه تا پنج ساله ما با چین باشد، چرا که همکاری‌های 25 ساله وقتی معنا دارد که بتوانیم آن را در قالب همکاری‌های سه تا پنج ساله تعریف کنیم و در هر مرحله نتایج اجرایی بگیریم و به مرحله بعد برویم. 

  «بی‌آر‌آی»؛ پاسخی برای مسائل و پرونده‌های سخت ایران 
شاکری در پاسخ به این فرضیه که ایران چشم‌اندازی برای گسترش همکاری با چین تعریف کرده و بین این دو چشم‌انداز، تفاهمی برقرار شده باشد، در ذکر مزایای این همکاری برای ایران خاطرنشان می‌کند: با این طرح می‌توانیم برای پرسش‌های متعددی در حوزه سیاست‌های تجاری و ارزی، تأمین مالی توسعه و منفی شدن تشکیل سرمایه ثابت در یک دوره طولانی پاسخ مناسب پیدا کنیم. همچنین در قالب طرح مذکور می‌توانیم به این درک برسیم علت اینکه ایران نتوانسته پرونده‌های خود با غرب را ببندد این است که غربی‌ها عملاً بخش اصلی تجارت ایران را هنوز در کانال خودشان که همراه با تحریم به ما فروخته‌اند، نگه داشته‌اند، پس اینکه بتوانیم از طریق طرح «یک کمربند یک جاده»، متنوع‌سازی تجاری داشته باشیم تازه نقطه شروع همکاری با غربی‌ها هم خواهد بود. 
وی اضافه می‌کند: امیدوارم در توسعه روابط با چین به چشم‌انداز برسیم چراکه در این صورت گره بسیاری از پرونده‌های کشور از جمله پرونده با همین کشور، پرونده‌های ایران با آمریکا، روسیه، افغانستان و کلیت خاورمیانه که امروز حل ناشدنی به نظر می‌رسد، خود به خود باز می‌شود و بزرگ‌ترین اشتباه این است که بدون داشتن چشم‌انداز کلی از روابط با قدرت‌های بزرگ، زمان، دیپلماسی و ابزار خود را صرف گفت‌وگو با عربستان و اردن کنیم.

 در دولت گذشته فرصت‌سوزی شد، اما... 
وی در واکنش به اینکه برخی منتقدان، دولت گذشته را به فرصت‌سوزی در زمینه توسعه همکاری با چین متهم می‌کنند و معتقدند شاید به همین دلیل امروز نتوان اهداف تجاری و اقتصادی ایران را پیش برد، می‌گوید: بی‌شک در دولت قبل فرصت‌سوزی شده و روزی که فرصت‌سوزی شد تعداد افرادی که به این فرصت‌سوزی معترض بودند، زیاد نبود. من جزو افرادی بودم که با صدای بلند گفتم فرصت‌سوزی شده، اما با این که هنوز هم مسئله ما این باشد که در دولت قبل فرصت‌سوزی شده موافق نیستم، چون یک سال و نیم از عمر دولت سیزدهم می‌گذرد و طرف چینی از ابتدای دولت، دو همکاری جدی، گسترده و مشخص در حوزه شانگهای و واکسن با ما داشته پس نباید همواره به عقب برگردیم و بگوییم در دولت گذشته فرصت‌سوزی شده  چون این حرف‌ها به جلو رفتن پرونده ایران و چین کمکی نمی‌کند.

 ایران؛ پای ثابت «یک کمربند - یک جاده» چینی‌ها
رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین هم به خبرنگار ما می‌گوید:  ایران از سال 2014 تاکنون در طرح ابتکاری «یک کمربند-یک جاده» چین حضور داشته و هیچ‌گاه از آن خارج نشده است، اما امروز باید از نظر تکنیکی پروژه‌های�� تعریف کنیم که در این طرح بگنجد که خوشبختانه در چند ماه گذشته اقدام‌های خوبی را شاهد بوده‌ایم و امیدواریم در ماه‌های آینده این اقدام‌ها افزایش یابد.
مجیدرضا حریری ادامه می‌دهد: سالیان سال است که مقاوله‌نامه‌هایی را با چین در قالب طرح فوق داشته‌ایم، اما نیازمند تعریف پروژه‌هایی از سمت ایران، توافق چینی‌ها  و عقد قراردادهای اجرایی هستیم که 20 سند همکاری در همین سفر رئیس‌جمهور امضا و بخشی در حدود یک ماه و اندی پیش با حضور معاون نخست‌وزیر چین در ایران مطرح شد. به گفته این فعال اقتصادی در حوزه چین امید می‌رود چنین همکاری‌هایی در آینده تسریع شود و سفر فعلی رئیس‌جمهور نقطه عطفی برای تسریع در همکاری‌های جامع بلندمدت بین دو کشور و آغاز عملیات اجرایی آن باشد.

خبرنگار: فرزانه غلامی