«ما به سختی توانستیم عنوان شهر جهانی گوهرسنگ‌ها را از یونسکو بگیریم و برای این منظور بازدیدها و طرح‌هایی را به یونسکو ارائه کردیم که در نهایت با توجه به ظرفیت مشهد توانستیم عنوان مشهد شهر جهانی گوهرسنگ‌ها را در سال ٩۵ برای نخستین بار در جهان بگیریم». 

یک عنوان و دیگر هیچ
رئیس دبیرخانه مشهد شهر جهانی گوهرسنگ‌ها این را می‌گوید و ادامه می‌دهد: تا پیش از این انتخاب، در زمینه تراش فانتزی سنگ‌های قیمتی از جمله الماس و یاقوت و سایر سنگ‌های ارزشمند، تراشکار به ندرت داشتیم اما پس از اینکه مشهد شهر جهانی گوهرسنگ‌ها شد در این زمینه، حتی با وجود سه سال کرونایی مدعی هستیم.
ملیحه سلطانی عنوان می‌کند: نخستین کلاس‌های تراش فانتزی گوهرسنگ‌ها را در دبیرخانه شهر جهانی گوهرسنگ‌ها در سال ٩٧ برگزار کردیم و تمام کسانی که در این مدت وارد تراش سنگ‌های قیمتی شده‌اند اکنون مشغول به کار هستند. در طراحی زیورآلات در حدی پیشرفت داشته‌ایم که حرفی برای گفتن در سطح منطقه داریم و به کشورهای اطراف خدمات می‌دهیم و این حرف‌ها ادعا نیست و مستند آن وجود دارد.
وی یادآور می‌شود: این کار ساده نیست، اگر اشتغال‌زایی را دنبال می‌کنیم در زمینه گوهرسنگ‌ها ظرفیت داریم و مشهد در زمینه طلا و جواهر قطب است چرا باید به دنبال راه‌های دیگر برای اشتغال‌زایی برویم؟
هنوز در بخش صادرات و واردات خیلی مشکل داریم. باید قوانین را اصلاح کنیم؛ برخی از قوانین ما بسیار زنگار گرفته و مربوط به ۴۵ سال پیش است. ترکیه در بخش فروش و صادرات خیلی موفق شده و جریان روانی دارد چرا ما الگوبرداری نکنیم؟
سلطانی تصریح می‌کند: دوره انتخاب شهر گوهرسنگ‌ها چهار ساله است و ما در چهار ساله دوم هستیم. اگر در مدت یک سال و نیم باقی مانده به خصوص در بحث واردات و صادرات حرکت نکنیم در واقع این امتیاز جهانی از ما گرفته می‌شود و در گزارش سالانه چه موردی باید به عنوان دستاورد جدید به یونسکو ارائه دهیم‌.

داستان بازار
بازار رضا به عنوان محل اصلی حضور هنرمندان حوزه تراش سنگ به ویژه فیروزه شناخته شده است. در طبقه اول فروشندگان بیشتر از سازندگان فعالند و در طبقه دوم بیشتر هنرمندان تراشکار و بقیه شاخه‌های حوزه ساخت جواهرات حضور دارند.
هادی رباطی یکی از هنرمندان باسابقه تراش فیروزه در این بازار عنوان می‌کند: ما عنوان شهر جهانی گوهرسنگ‌ها را داریم اما گذر یا سرایی با این نام نداریم. اگر یک سرا یا گذر به عنوان گوهرسنگ‌ها ایجاد می‌شد خیلی در معرفی و جذب مشتری و گردشگر تأثیر داشت.
سیدمصطفی یاهویی که از هنرمندان باسابقه و مطرح است و چرخ کارگاهش به واسطه گوهرسنگ‌ها می‌چرخد در این باره می‌گوید: ۶سالی است که مشهد شهر جهانی گوهرسنگ شده اما کار به خصوصی در این زمینه که متوجه تولیدکننده‌ها باشد انجام نشده است.
وی ادامه می‌دهد: هر چند دستگاه‌ها متولی کارهای اجرایی هستند اما من پیشنهاد دادم یک موزه زنده ایجاد کنیم تا همه مسافران یا گردشگران فرایند تهیه یک قطعه جواهر یا تراش سنگ را ببینند. طرحم را به صنایع دستی ارائه دادم و پس از آن من به شهرداری معرفی شدم. در انتها خانه‌ای قدیمی به من معرفی کردند که تنها هزینه مرمتش ۴میلیارد تومان بود که از عهده و توان مالی من خارج بود.

بلای خام‌فروشی
وی می‌گوید: فعالیت در حوزه گوهرسنگ‌ها مسائل مختلفی دارد از قانون و مقررات گرفته تا سایر مسائل؛ در نمایشگاه طلا و جواهر دبی که شرکت کردم همه نوع سنگ مانند سنگی از غنا شناسایی می‌شد اما فیروزه نیشابور را نمی‌شناختند! اگر کاری در این زمینه انجام می‌شد چرا گوهرسنگ‌های تربت حیدریه به کشورهای تایلند و اندونزی برای تراش برود و با چند برابر قیمت برگردد؟ سنگ‌های گارنت، انواع عقیق خزه‌ای، قرمز و کبود مربوط به تربت حیدریه است. به غیر از فیروزه، ۸۰ درصد از سنگ‌های ما خام‌فروشی می‌شود.
یاهوتی ادامه می‌دهد: به احتمال ۹۹درصد این عنوان جهانی را از ما بگیرند و رقیب جدی ما در این زمینه تایلند و بعد اندونزی است. بر پایه مشاهدات میدانی همکارانمان که به آنجا رفته بودند کارگاه‌هایی وجود دارد که همزمان ۱۰۰ نفر در حال تراش سنگ هستند. ما در مشهد و استان چنین کارگاهی نداریم که همزمان ۱۰۰ نفر در حال تراش فیروزه باشند! درآمد در این حوزه خیلی بالاست اما متأسفانه توجه نمی‌شود و قدر این فرصت را نمی‌دانیم.
معاون صنایع دستی استان خراسان رضوی که یک سالی است در این مسند حضور دارد عنوان می‌کند: ایران ١١ شهر و روستای صنایع دستی دارد که مشهد یکی از این مناطق است و برای نخستین بار در ایران و جهان شهر جهانی گوهرسنگ‌ها به شهرمان تعلق گرفته است.
رضا ابراهیم‌نیا ادامه می‌دهد: ١۵ نوع گوهرسنگ در معادن خراسان از جمله عقیق، فیروزه، کوارتز، ژاسپیر، گارنت و سایر سنگ‌ها وجود دارد و حدود ٣هزار نفر در این رشته در این سال‌ها آموزش دیده‌اند و اشتغال دارند و این‌ها تنها بخشی از مزیت مشهد در بخش گوهرسنگ‌هاست.
وی عنوان می‌کند: دبیران شهرهای جهانی، شهرداران هر شهر هستند و طی این سال‌ها تغییر شهرداران مشهد یکی از دلایلی بود که نتوانستیم از ظرفیت شهرداری استفاده و بهره لازم را در این حوزه ببریم .

خبرنگار: طاهره فجر داودلی