به گزارش قدس خراسان، از در چوبی بزرگش که وارد می‌شوی، در وسط حیاط بین شلوغی‌های کیسه‌های انباشته شده و پلاستیک‌های پیچیده در هم، تابلو قهوه‌ای رنگی با نشان میراث فرهنگی و گردشگری می‌بینی که روی آن نوشته شده است: «نام اثر تاریخی: سرای عزیزالله‌اف/ شماره ثبت:۴٠٣٠/ تاریخ ثبت اثر: دهم مهر ماه ١٣٨٠».

جایگاه میراث فرهنگی در حفظ یک بنا
در همان نگاه نخست وجود تابلو میراث فرهنگی، ترک‌های روی دیوارها، میخ‌های کوبیده شده در این بنا و اشیای آویزان کسبه، این سؤال را در ذهن به وجود می‌آورند چرا شرایط این بنا که حدود ۲۱ سال پیش به عنوان یک میراث ملی ثبت شده بود، باید به این شکل باشد؟ آیا وضعیت بنا هنگام ثبت به این شکل بوده و اگر بوده چرا مرمتی در راستای نگهداری از آن در این دو دهه انجام نشده و اگر پس از ثبت بنا به عنوان میراث ملی، سرای عزیزالله‌اف تا این میزان فرسایش پیدا کرده، تکلیف میراث فرهنگی به عنوان متولی نگهداری یک بنای تاریخی در این سال‌ها چه بوده است؟
حجره‌های خالی از کسبه و بدون در و پنجره، ترک‌های فراوان و کج شدن بنا به سمت شرق به خصوص در طبقات دوم و سوم، نشان از ناایمن بودن بناست.
احمدرضا رحیمی؛ یکی از کاسبان سرای عزیزالله‌اف درباره تعطیلی حجره‌های این بخش از سرا می‌گوید: کار من در زمینه پوشاک بود که خرداد سال ٩٨ به دلیل ریزش احتمالی بنا و تهدید جانی، با حکم دادستانی و مهلت ٢۵روزه مجبور به تخلیه شدم.
پس از این اتفاق، من یک مغازه در بخش جلو سرا اجاره کردم؛ اما بسیاری از کسبه نتوانستند جایی بگیرند و حالا بیکارند. هزینه‌های سرقفلی‌ها خیلی بالاست.
آقای دادخواه؛ نماینده قبلی کسبه که دو سال پیش مرحوم شد، حدود 55 سال داشت و نتوانست دوباره مغازه بگیرد و کاسبی کند و خودش و خانواده‌اش خیلی اذیت شدند. او به خیلی از مسئولان از جمله رئیس میراث فرهنگی برای پیگیری موضوع مراجعه کرد که نتیجه نگرفت.
یکی دیگر از کسبه که تمایل ندارد اسمش در گزارش بیاید، می‌گوید: من از کسبه سرقفلی‌دار در سرای عزیزالله‌اف بودم. با تخلیه مغازه‌ام از زندگی ساقط شدم. من که روزی صاحب کسب و کار بودم، حالا یک کارگر روزمزد هستم. به کسبه گفتند ۶ ماهه سرا مرمت و تحویل می‌شود؛ اما الان حدود سه سال و نیم می‌گذرد. کاش مسئولان می‌فهمیدند با بی‌برنامگی‌شان چه آسیبی به زندگی ما زده‌اند.

عملیات اجرایی بدون برنامه
حسام مافی‌نژاد که نماینده ۱۰۰ نفر از کسبه سرای عزیزالله‌اف است، درباره مرمت این سرا و مسائل آن می‌گوید: در سال ٩٨ که بازار تعطیل و کاسبان این سرا از کار بیکار شدند، قرار بود ۶ ماه بعد این بنا توسط میراث فرهنگی مرمت و بازگشایی شود؛ اما تاکنون نه مرمت شده و نه کاسبان توانسته‌اند از بیکاری خلاص شوند.
او ادامه می‌دهد: همراه چند نفر از کسبه دیگر به همه مدیران اجرایی مراجعه کرده‌ایم و مسئولان بسیاری برای بازدید به این محل آمده‌اند که از جمله این افراد آقای ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی و گردشگری بود که در فروردین امسال از این بنا بازدید کرد و گفت شهرداری به تعهد خود عمل کند. تتمه آن را ما به لحاظ مالی تأمین می‌کنیم و این مشکل پنج ماهه حل می‌شود.
مافی‌نژاد عنوان می‌کند: پس از تخلیه بنا، عایق‌بندی قدیم سقف‌ها را کندند و دوباره عایق‌کاری کردند؛ اما متأسفانه در حال حاضر هم چوب‌های کار شده سقف ترک خورده و هم سقف طبقات بالا با کوچک‌ترین بارندگی نم می‌زند و بنا بیشتر آسیب می‌بیند.
او با استناد به سخنان یکی از مدیران می‌گوید: زمانی که با حکم دادستانی کاسبان مجبور به تخلیه شدند، میراث فرهنگی هیچ طرح و برنامه مرمتی برای این بنا پیش‌بینی نکرده بود و تازه پس از گذشت سه سال آزمایش‌های مکانیک خاک در حال انجام است تا بر مبنای آن برای مرمت برنامه‌ریزی شود! زودتر مرمت شود تا کسبه به کارهایشان برگردند.
برای پیگیری بیشتر به سراغ محسن داوری، فرماندار مشهد می‌روم. او عنوان می‌کند: سرای عزیزالله‌اف، بنایی ثبت شده در میراث فرهنگی است که از نظر استحکام بنا دچار تهدید شده و شرایط مناسبی ندارد.
داوری یادآور می‌شود: آن زمان براساس تفاهم صورت گرفته بین میراث فرهنگی و شهرداری، سرای عزیزالله‌اف برای مرمت به میراث فرهنگی واگذار شد تا با کمک سایر دستگاه‌های اجرایی از جمله شهرداری، این بنا مقاوم‌سازی شود. متأسفانه پس از سه سال و 6 ماه به دلیل تغییر و تحولات، بخشی از مطالعات انجام شد؛ اما به صورت کامل تحقق پیدا نکرد.
داوری عنوان می‌کند: در جلسه آخر که ۲۸ آذر ماه با حضور کاسبان، مدیر کل میراث فرهنگی و شهردار ثامن برگزار شد، مقرر کردیم میراث فرهنگی در مهلت یک ماهه مشخص کند مرمت بنای سرای عزیزالله‌اف چقدر هزینه و زمان نیاز دارد.
فرماندار مشهد در پایان می‌گوید: قرار شد شهرداری با همراهی مالکان و بهره‌برداران تفاهمی انجام دهند تا اگر ظرفیت و امکانی باشد، مکان‌هایی برای کاسبی در اختیار آن‌ها قرار بگیرد.

خبرنگار: فخر داوودلی