​​​​​​​از دو ماه پیش تاکنون دلار سه بار برای ورود به کانال ۳۳ هزار تومان خیز برداشت و سریع عقب رانده شد اما طی چند روز گذشته وارد این کانال شد و پس از زمان اندکی آن را پشت سر گذاشت. دلار هم اکنون در کانال ۳۵ هزار تومان قرار گرفته، کانالی که اسکناس آمریکایی پیش از این هرگز نتوانسته بود از مرزهای آن بگذرد. پیش از این بسیاری از کارشناسان هشدار داده بودند قیمت دلار در نیمه نخست سال با ارزش ذاتی خود فاصله دارد و بازارساز با دست‌کاری، قیمت‌ها را ثابت نگه داشته و اگر نتواند با تزریق ارز بیشتر، فنر را همچنان نگه دارد، باید منتظر جهش قیمت دلار باشیم.

پیشروی دلار به خاطر توقف مذاکرات 
فعالان بازار ارز تهران معتقدند چهار عامل «خبر بن‌بست مذاکرات هسته‌ای»، «افزایش قیمت دلار در بازارهای همسایه»، «افزایش نرخ حواله درهم» و «افزایش شاخص‌های پولی و تورم در ماه‌های اخیر» را می‌توان از جمله مهم‌‌ترین دلایل افزایش نرخ ارز در این هفته دانست. اما معادله چندمجهولی افزایشی شدن نرخ ارز به همین موارد بسنده نمی‌شود و به عقیده برخی از کارشناسان ارزی، انتقال دارایی‌های خارج شده از بازار سرمایه به بازار ارز و طلا نیز از مهم‌ترین عوامل افزایشی شدن نرخ دلار آزاد به حساب می‌آیند. عده‌ای از تحلیلگران نیز بر این باورند انتظارات تورمی ایجاد شده در بازار علل مهم پیشروی دلار در کانال‌های بالاتر است. 

رابطه بازار ارز با چالش مدیریت دستوری 
میلاد یزدان‌پور، کارشناس پولی و مالی در گفت‌وگو با خبرنگار قدس درباره علل رشد نرخ دلار و ورود این ارز به کانال 35 هزارتومانی توضیح می‌دهد: قیمت‌ها در اقتصاد در طولانی‌مدت باید بر اساس میزان عرضه و تقاضا شکل بگیرد و دولت‌ها باید سعی کنند با متعادل کردن این دو، قیمت را ثابت نگه دارند. اما تصوری که در اذهان برخی دولتمردان ما وجود دارد این است که با دستور می‌توان بازار را به شکلی مدیریت کرد که قیمت دلار پایین بیاید ولی واقعیت امر این نیست.

پیشروی دلار به خاطر رفتارهای هیجانی 
یزدان‌پور با اشاره به اینکه دلایلی که می‌شود برای رشد دلار عنوان کرد مربوط به عرضه و تقاضاست می‌افزاید: سیاست‌های غلطی که دولت داشته موجب شده به جای اینکه عرضه را زیاد بکند، آن را کم بکند و به جای آنکه تقاضا را کاهش بدهد بر آن بیفزاید. این عوامل چند مورد است که نخستین آن بی‌نتیجه ماندن عاقبت مذاکرات هسته‌ای است.وی ادامه می‌دهد: با وجود اینکه بر این باور هستیم این توافق حتی اگر اتفاق بیفتد هم یک توافق حداقلی برای طرفین خواهد بود یعنی نه ایران نه طرف مقابل امتیاز زیادی به یکدیگر نمی‌دهند، اما با این حال سیاست درست این بود که این اتفاق رقم بخورد. چون یکی از عواملی که سبب می‌شود میزان عرضه و تقاضا تغییر کند، هیجان‌های مردم است. وقتی قرار است توافقی صورت نگیرد، با توجه به تجربیات گذشته مردم که هر زمان تحریمی به سمت ایران روانه شده، قیمت‌ها افزایش یافته، بنابراین وقتی می‌بینند خبری از توافق نیست، حتی اگر هیچ تحریمی اضافه نشود همین عامل روانی دوباره تقاضا برای دلار و عرضه ریال را افزایش می‌دهد.

بی‌اعتمادی مردم به سیاست‌های ارزی دولت
یزدان‌پور با اشاره به اینکه عرضه و تقاضای اصلی در بازار دست مردم است و دولت‌ها تنها می‌توانند با بودجه‌های خود به جهت‌دهی بازار بپردازند، می‌گوید: نکته بعدی عدم اطمینان مردم به صحبت‌های سیاست‌گذاران است، در برخی کشورها وقتی دولت‌ها با مشکلات اقتصادی مثلاً در موضوع دلار مواجه‌اند با مردم صحبت می‌کنند و از آن‌ها می‌خواهند اگر نیازی به این ارز ندارند آن را خریداری نکنند مردم این صحبت را می‌پذیرند و این خودش خیلی تأثیرگذار است اما متأسفانه با اتفاق‌هایی که در دولت گذشته برای بورس افتاد دیگر مردم اعتمادی به برخی مسئولان ندارند و این عامل دومی است که به شدت می‌تواند بازار ارز را متأثر کند.

حرکت دارایی‌ها از بازار سرمایه به ارز
یزدان‌پور توضیح می‌دهد: نکته بعدی که خیلی مهم است بحث سرگردانی پول‌های موجود است. دولت بی‌رویه پول چاپ کرد و هیچ فضایی را هم متأسفانه برای سرمایه‌گذاری امن و مطمئن این پول‌ها ایجاد نکرد. اتفاقی که برای بازار بورس که محلی برای جذب نقدینگی و رشد تولید کشور است افتاده نیز این است که افرادی برای نخستین بار اسم بورس را می‌شنوند به هیچ وجه برای ورود به این بازار توجیه نمی‌شوند. بخش دیگری از سهامداران خرد حقیقی نیز خودشان چند دسته می‌شوند؛ یک سری منتظرند سر به سر بشوند و به سرعت از بازار خارج شوند، دسته بعدی کسانی هستند که حاضرند با ضرر خارج شوند و بروند دلار بخرند. دولت با سیاست اشتباهش، خودش را در بازی باخت -باخت انداخته است. هم عرضه بورس را زیاد می‌کند که موجب می‌شود قیمت‌ها پایین بیاید، هم دارد تقاضای دلار را زیاد می‌کند. در صورتی که دقیقاً باید برعکس باشد. 

پول‌های سرگردان دنبال بازار امن سرمایه‌گذاری
یزدان‌پور با تأکید بر اینکه مردم فضای امنی برای سرمایه‌گذاری پول‌های خود سراغ ندارند می‌افزاید: پول‌های سرگردان مردم به هر بازاری از مسکن گرفته تا دلار و خودرو وارد شوند تقاضا ایجاد می‌شود و قیمت‌ها را بالا می‌برند. در حال حاضر نمی‌شود مردم را تشویق کرد در بورس سرمایه‌گذاری کنند چون در شرایط فعلی بازار تحلیل‌پذیر نیست.این تحلیلگر بازارهای مالی می‌گوید: تا انتهای امسال و اوایل سال بعد اگر قرار باشد سیاست‌های دولت همین باشد و برجام اتفاق نیفتد دلار به فاصله نرخ 45 تا 50 هزار تومان خواهد رسید و این دست دولت هم نیست که با نگه داشتن فنر نرخ دلار بتواند قیمت این ارز را نگه دارد، دولت باید مشکلاتی که ذکر شد را ریشه‌ای حل کند، شاید اعتماد از دست رفته مردم دیرتر برگردد، اما توافق برجام ولو اینکه توافق کم‌‌کم باشد می‌تواند به اصلاح نرخ ارز کمک کند، از آن طرف دولت باید وقایع را آن طور که هست با مردم در میان بگذارد و به مردم بگوید توان ما مثلاً در این حد است که دلار 50 هزار تومان باشد، شاید به این شکل بتوانیم این مشکل را جمعی حل کنیم.

خبرنگار: زهرا طوسی