​​​​​​​آیین‌نامه واردات خودرو اما سایه روشن‌های زیادی دارد که بی‌توجهی به آن می‌تواند این مصوبه را به بیراهه بکشاند.خردادماه بود که رئیس مجلس مجوز پنج ساله واردات خودرو را به وزارت صمت ابلاغ کرد. این مجوز، وظیفه واردات خودرو را بر عهده دولت گذاشت و قرار بر این شد آیین‌نامه واردات در یک ماه آینده (تیرماه) تدوین و تصویب شود تا بلکه واردات خودرو از مهرماه به حالت اجرا درآید.
پس از یک تأخیر طولانی، سرانجام هیئت وزیران ۲۶مرداد آیین‌نامه واردات خودرو را به تصویب رساندند و وزیر صمت شهریور خبر نهایی‌شدن متن آیین‌نامه را اعلام کرد. حال این مصوبه در مجلس است و با سه ایراد قانونی به تأیید اهالی بهارستان رسیده که به گفته امید قالیباف سخنگوی وزارت صمت قابل حل است.

تسهیل روابط کاری یا دور زدن قانون
حسن کریمی سنجری، کارشناس حوزه خودرو در گفت‌وگو با  ایرادهای مجلس به مصوبه واردات خودرو را حقوقی می‌داند و می‌گوید: یکی از ایرادها این است که وزارت صمت حق ندارد در مورد عوارض گمرکی اظهارنظر کند، چراکه این مقوله به هیئت وزیران مربوط می‌شود. این بدان معناست که آیین‌نامه واردات را به لحاظ حقوقی منطبق بر قوانین جاری تدوین نکردند. به نظر می‌رسد وزارت صمت برای اینکه کار سریع‌تر انجام شود و بتواند از یک‌سری مقررات و بروکراسی اداری بکاهد، این را انجام داده ولی این کار از نظر مجلس تسهیل روابط کاری قلمداد نشده بلکه دور زدن قانون محسوب می‌شود. به هر حال این ایرادها، اختلاف تعبیر است و دولت باید نظر مجلس را جلب کند. 

کاهش قیمت خودروهای متوسط با واردات 
آن‌طور که محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی می‌گوید ۷۰درصد تقاضای خودرو برای سه دهک کم‌درآمد است. بر این اساس برنامه‌ریزی برای واردات خودرو‌های ارزان‌قیمت و اقتصادی است که از کیفیت خوبی هم برخوردار باشند. اما کریمی سنجری می‌گوید: خودرو زیر 20 هزار دلار به قیمت بخش زیادی از خودروهای سطح متوسط داخلی نزدیک است. واردات روی بخشی از این تولیدات در رنج متوسط اثرگذاری دارد، ولی روی همه خودروها به‌ویژه خودروهای پرتیراژ و اقتصادی تأثیری نخواهد داشت.وی می‌گوید: اگر شرایط واردات به گونه‌ای باشد که در پنج ماه و‌نیم پیش‌رو، تا سقف یک میلیارد دلار واردات جذب شود، با اینکه عدد بزرگی هم نیست، اما تأثیر قابل ملاحظه‌ای روی کاهش قیمت این خودروها خواهد داشت. هرچند با توجه به اینکه بحث توافق برجام کمرنگ شده، ممکن است افزایش قیمت ارز و تورم، اثر کاهشی ناشی از واردات را خنثی کند.

فروش خودرو در بورس بهتر از قرعه‌کشی است
در این تصویب‌نامه آمده است تمامی خودروهای وارداتی در بورس کالا عرضه خواهند شد. این کارشناس حوزه خودرو با تأکید بر اینکه عرضه خودرو در بورس کالا، برای تولیدکننده داخلی مفید بوده و جلو زیان‌دهی محصولات آن‌ها را می‌گیرد، می‌گوید: عرضه خودرو در بورس کالا قیمت کارخانه را اصلاح و به قیمت واقعی نزدیک می‌کند، ولی نسبت به بازار آزاد متعادل‌تر است.
سنجری با اشاره به اینکه بورس کالا ابزار مناسبی برای خرید خودرو به صورت انفرادی نیست، ولی در شرایط فعلی از قیمت‌گذاری دستوری و قرعه‌کشی بهتر است، می‌گوید: عرضه خودرو در بورس بساط خرید آن دسته از مصرف‌کنندگان خوش‌شانسی که می‌توانستند از طریق قرعه‌کشی، خودرو را زیر قیمت بخرند، جمع می‌کند اما برای  بقیه مصرف‌کنندگان قیمت بازار را متعادل می‌کند.
 
فروش خودرو در بورس، ابداع دولت
این کارشناس صنعت خودرو می‌افزاید: روش صحیح فروش و عرضه براساس سازوکار بازار است و در دنیا فروش خودرو در بورس کالا تعریف نشده است. معتقدم اگر شرایط به سمت سازوکار بازار برود، بی‌شک بورس کالا هم مثل سایر ابداعات دولت حذف می‌شود.کریمی سنجری معتقد است اگر واردات خودرو استمرار داشته باشد و سال بعد هم دولت متناسب با نیاز بازار برای تنظیم‌گری، نیاز داخلی را از طریق واردات تأمین کند، با تقویت عرضه می‌تواند قیمت‌گذاری دستوری را بردارد.

واردات برای تنظیم‌گری یا انتقال فناوری 
این استاد دانشگاه درباره الزام انتقال فناوری در آیین‌نامه واردات می‌گوید: در مبلغ یک میلیارد دلار واردات، انتقال فناوری سخت اتفاق می‌افتد، کما اینکه هدف واردات این بود قیمت‌ها در بازار کنترل و عرضه تقویت شود. از طرفی انتقال فناوری زمانی روی می‌دهد که واردات توسط تولیدکننده انجام شود. اکنون واردکننده قرار است خودرو را به شکل سی‌بی‌یو وارد کند. خودرویی که با روش «سی‌بی‌یو» وارد یک کشور می‌شود، برای استفاده آماده است و احتیاج به طی‌کردن هیچ پروسه‌ای برای طراحی و تکمیل تولید ندارد. بنابراین مفهموم انتقال فناوری در این جا مشخص نیست، مگر اینکه بگویند کسی که این مقدار خودرو را وارد می‌کند، فلان رقم هم روی ارتقای فناوری، طراحی و توسعه سرمایه‌گذاری کند که آن هم به نظرم سبب می‌شود قیمت خودرو وارداتی بالا برود. شما هر مانعی برای واردات ایجاد کنید قیمت تمام شده واردات را افزایش می‌دهد.
کریمی سنجری تأکید می‌کند: این واردات در این حجم فقط باید با هدف تنظیم‌گری بازار اتفاق بیفتد نه با هدف انتقال فناوری مگر اینکه دولت تصمیم داشته باشد واردات را هم شرکت‌های خودروساز انجام بدهند. آن‌وقت این شرکت‌ها می‌توانند قرارداد ببندند که ما 100هزار خودرو می‌گیریم و شما از صد و یک هزارمین خودرو دانش فنی تولید بخشی از موتور خودرو را به ما انتقال بده. در مجموع  انتقال فناوری در واردات فقط  زمانی ممکن است که واردکننده خودش فرایندهای تولید و طراحی را داشته باشد و فقط تاجر نباشد.

خبرنگار: زهرا طوسی