معنای به خطر افتادن دین در زمان امام حسین(ع) این نبود که مردم نتوانند نماز بخوانند و روزه بگیرند و یا قائل به بت‌پرستی شوند و به بت سجده کنند! هیچ کس نمی‌گفت بت بپرستید یا نماز نخوانید و روزه نگیرید و قرآن نباشد. همان مسجد اموی، دارالقرآن و دارالحفاظ بود و قرآن در آن آموزش داده و حفظ می‌شد. پس مسئله و مشکل در کجا بود؟ مشکل بر سر «احکام اجتماعی» اسلام بود. احکام فردی مثل نماز و روزه که چندان ارتباطی به حکومت پیدا نمی‌کرد مشکل و مسئله‌ای نداشت. نماز خواندن یا نخواندن مردم مشکلی برای معاویه درست نمی‌کرد. او خودش هم می‌گفت من با شما نجنگیدم که نماز بخوانید یا روزه بگیرید، این‌ها کارهایی است که به خودتان مربوط است؛ من با شما بر سر «حکومت» جنگیدم. شما هرچه می‌خواهید نماز بخوانید، روزه بگیرید، مسجد بسازید و به حج بروید، اما به حکومت من کاری نداشته باشید!
اگر بخواهیم با زبان و ادبیات امروز جامعه خودمان بیان کنیم، معاویه می‌گفت: هرچه می‌خواهید نذر و نیاز کنید، نوحه بخوانید، سینه و زنجیر بزنید، عَلَم و كُتل بردارید، سفره حضرت رقیه‌(س) بیندازید و آش امام حسین و اباالفضل العباس(ع) درست کنید، ولی کاری به حکومت و سیاست نداشته باشید.
در هر صورت، صِرف مسجد و نماز و قرآن و نوحه و سینه، برای حکومت‌ها هیچ ضرری ندارد و آن‌ها هم با این امور کاری ندارند. آنچه برای حکومت‌ها مشکل درست می‌کند و دردسرساز است احکام اجتماعی اسلام است. حکومتی که بخواهد به فساد و تباهکاری بپردازد و ثروت ملی را به یغما ببرد و برای منافع شخصی و حزبی با شیاطین و قدرت‌های استعماری کنار بیاید، با احکام اجتماعی اسلام مشکل خواهد داشت و آن را مانعی بر سر راه خود می‌بیند. آنچه مانع می‌شود چنین حکومتی به اغراض و منافعش دست پیدا کند احکام و مسائل فردی اسلام مانند نماز و روزه و نذر و نیاز نیست، بلکه اسلامی است که بخواهد در حیطه مسائل اجتماعی و سیاسی و حکومتی دخالت کند و در این زمینه امر و نهی و دستوری داشته باشد. اگر اسلام بخواهد «میزان قوانین اجتماعی» قرار گیرد و بنا شود روابط و مناسبات اجتماعی بر اساس قوانین و احکام اسلامی تنظیم شود، اینجاست که بین دین و حکومت تزاحم و اصطکاک پیدا می‌شود و حکومت در‌صدد حذف و تعطیلی دین برمی‌آید. آن‌گاه در چنین شرایطی است که اسلام در معرض مخاطره قرار می‌گیرد و ممکن است حفظ و بقای آن در گرو نثار خون و جان باشد.