3 تحول اثرگذار بر خاورمیانه
صابر گل عنبری، تحلیلگر مسائل بینالملل در یادداشتی که در کانال تلگرامیاش منتشر شده به بررسی اوضاع منطقه پرداخته و نوشته است: خاورمیانه همچنان در وضعیت گذار است و فعلاً با نظم و ثبات نوین فاصله دارد. سه اتفاق مهم در سال2023 میتواند این روند گذار را با ورود به پلان پرتنش دیگری برای رسیدن به نظم دیگری تسریع کند؛ برجام، انتخابات سرنوشتساز ترکیه و تنش میان فلسطینیها و اسرائیلیها.
در ادامه این یادداشت آمده: در مورد برجام که به هر حال این وضعیت ابهام و بلاتکلیفی دیگر کشش ندارد و باید امسال سرنوشت آن، چه در شکل توافق، چه شکست مذاکرات و اعلام آن روشن شود. بدون شک هر دو تحول، توافق یا به توافق نرسیدن پیامد خود را دارد، اما به توافق نرسیدن و اعلام شکست مذاکرات پیامد بیشتری خواهد داشت. فعلاً احتمال احیای برجام کمرنگتر از هر زمانی است. سطور سیاست آمریکا همزمان با تعمیق بسته شدن روزنه مذاکرات برجامی نشان میدهد واشنگتن حتی بدون اعلام شکست مذاکرات، برای مدیریت کنترل شده اوضاع به شکل آرام پلان بی را شروع کرده است. در پی واکنش احتمالی ایران، شاهد تقابل پلانهای بی خواهیم بود و منطقه وارد فاز تنشی بیسابقهای خواهد شد؛ ولی ورود به این مرحله احتمالاً زمانی جدیتر اتفاق بیفتد که افق جنگ اوکراین و شکست روسیه برای غرب روشنتر شود.
درباره اتفاق دوم یعنی تنش میان فلسطینیها و رژیم اسرائیل که بهتازگی پس از تشکیل دولت راستگرا و افراطی نتانیاهو با مشارکت چهرههای فاشیستی چون ایتمار بنگویر بالا گرفته، میتوان گفت با وجود افزایش تحرکات اسرائیلی و عملیاتهای فلسطینیها هنوز این تنش کنترل شده است، ولی در سایه رویکرد متحدان نتانیاهو بعید نیست از کنترل خارج شود و انتفاضهای گسترده در کرانه باختری رخ دهد. پیامدهای چنین تحولی فراتر از این سرزمین خواهد بود و منطقه را فراخواهد گرفت و اولویتهای بلوک مخالف ایران را تحت تأثیر خود قرار خواهد داد. به همین علت، آمریکاییها و خود نتانیاهو بهشدت نگران خروج این تنش از کنترل هستند و همین دغدغه، بخش مهمی از دستور کار سفر اخیر مقامات آمریکایی به فلسطین اشغالی بود.
درباره رویداد سوم نیز در صورت شکست حزب عدالت و توسعه و اردوغان در انتخابات پیش رو، با ترکیهای دیگر و تبعات آن بر معادلات و موازنههای منطقهای روبهرو خواهیم بود. زلزله دردناک اخیر در ترکیه نیز مشکلات و چالشهای حزب حاکم را در سایه شرایط بد اقتصادی بیشتر خواهد کرد و به احتمال زیاد تأثیرات خود را بر انتخابات خواهد گذاشت. با این حال، احتمال انتخاب دوباره اردوغان و تداوم حضور عدالت و توسعه در قدرت بیشتر از پیروزی رقباست؛ اما همچنان که پیشتر نیز گفته شد، با وجود احتمال پیروزی اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری در سایه نبود رقیب قدری تا این لحظه، بعید نیست آکپارتی تعدادی از کرسیهای پارلمان را از دست دهد.
پیامدهای شکست مذاکرات و دیپلماسی میان ایران و غرب و شکست احتمالی اردوغان و حزبش در سطوح مختلف زیاد خواهد بود و با وقوع هر کدام و یا هر دو با هم، دوره گذار در خاورمیانه وارد مهمترین مرحله خود خواهد شد و میتوان در پی آن در آینده زلزلهای ژئوپلتیک در منطقه را انتظار کشید.
برچسب ها :
ارسال دیدگاه