نگاهی به چهلویکمین دوره جشنواره فیلم فجر
از مغفول ماندهها تا پرطرفدارها
پرونده چهلمین و یکمین دوره جشنواره فیلم فجر با پرواز سیمرغهایش بسته شد. نگاهی به فیلمهای حاضر در چهل و یکمین دوره جشنواره فیلم فجر، نشان از ترکیبی نامتوازن در ژانر و مضمون داشت، اینکه برخی موضوعات مغفول مانده بودند و روی موضوعاتی هم توقف شده بود. در ادامه نگاهی گذرا به 24 فیلم راه یافته به این دوره از جشنواره داریم.
قصه محوری دو فیلم «سرهنگ ثریا» و «اتاقک گلی» درباره سازمان منافقین بود و به ماجرای «اتاقک گلی» هم پیش از این محمدحسین مهدویان در «رد خون» پرداخته بود اما این بار دریچه روایت از زاویه نگاه مردم قربانی و اسیر در دست منافقین بود. پنج فیلم از ترکیب آثار امسال هم در ژانر دفاع مقدس و حوادث سالهای ابتدای انقلاب بود؛ فیلم «غریب» تلاشی برای نمایش تصویری از زندگی شهید بروجردی در کردستان بود، فیلم «هایپاور» هم در خصوص عملیات والفجر۸ و شهیدان ستاری و بابایی بود. فیلم «شماره ۱۰» با عبور از کلیشههای رایج، تصویری نو از زندانهای رژیم بعث نشان داد و قصهای جذاب را روایت کرد. «سینما متروپل» هم روایتی سینمایی از بحران سقوط آبادان در دهه 60 داشت. «گلهای باوارده» ساخته مهرداد خوشبخت هم درباره نخستین روزهای حصر آبادان در سال 1359 توسط ارتش رژیم بعثی صدام بود اما نسخهای که باید به جشنواره میرسید به گفته کارگردان، ناقص بود و آنچه روی پرده به نمایش درآمد مزخرف! اتفاقی که درباره «سینما متروپل» هم رخ داد و به دلیل طولانی شدن مراحل پست پروداکشن این فیلم، نسخه کامل نشدهای از آن بنا بر مصلحتاندیشی در جشنواره حضور یافت و روی پرده رفت.
فیلمهایی با قصههای روز
سینما، آینه جامعه است و اتفاقهای روز مورد توجه فیلمسازان. یکی از موضوعات مورد توجه کارگردانها در این دوره از جشنواره به دنبال فراگیری جنبش «میتو» ماجرای آزار و تعرض به زنان بود. فیلمهای «استاد»، «روایت ناتمام سینما» و «جنگل پرتقال» چنین موضوعی داشتند که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم به آسیبهایی که زنان از آزارهای جنسی و روحی میدیدند میپرداخت. موضوع مشکلات اقتصادی و تنگناهای معیشتی هم در برخی آثار با مضامین اجتماعی و عاشقانه دیده میشد. فیلم «عطرآلود» جدیدترین ساخته هادی مقدمدوست که روایتی عاشقانه داشت، دور از تیررس تنگناهای معیشتی و مشکلات مالی زوجهای جوان نبود. فیلم «بعد از رفتن» هم قصه یک کلاهبرداری را که منجر به از هم پاشیدن خانوادهای سهنفره میشد را نشان میداد. «کت چرمی» هم که یکی از فیلمهای پرطرفدار این دوره از جشنواره بود و قصهای شبیه به فیلم «مرد بازنده» داشت به مفاسد مالی و سوءاستفاده از زنان و دختران بیسرپرست و بدسرپرست میپرداخت. دیگر فیلمهای اجتماعی حاضر در جشنواره همچون «پرونده باز است»، «یادگار جنوب»، «وابل» و «آنها مرا دوست دارند» هم به بیان و واکاوی مشکلات و معضلات اجتماعی چون دختران فراری، اعتیاد و قاچاق مواد مخدر، قتلهای ناموسی، فروش بچه و پولشویی اشاره داشتند. شاید بتوان تنها فیلم متفاوت از نظر مضمون و ساختار را فیلم «چرا گریه نمیکنی؟» دومین اثر علیرضا معتمدی دانست که روایتی فانتزی از یک تراژدی داشت و تنها فیلمی بود که در موقعیتهایی پارادوکسیکال، مخاطب را میخنداند.
رد پای منافقین
فیلمهایی که در این دوره از جشنواره در بستر جنگ روایت میشد تفاوت چشمگیری نسبت به فیلمهای جنگی سالهای پیش جشنواره داشت و آن هم ردپای پررنگ منافقین در کمک به صدام و رژیم بعث در حمله به ایران بود. به جز فیلم «سرهنگ ثریا» که موضوع آن درباره سازمان منافقین و پیگیری خانوادهها برای بازگشت عزیزان فریب خوردهشان در فرقه رجوی بود و فیلم «اتاقک گلی» که درباره عملیات مرصاد یا فروغ جاویدان منافقین در حمله به جبهه غربی ایران بود، در چند فیلم دیگر که در بستر زمانی سالهای دفاع مقدس روایت میشد به تحرکات منافقین هم اشاره میشد مثلاً در فیلم «شماره 10» نگاهی دقیق و نو به فعالیت اعضای سازمان در شناسایی فرماندهان ایرانی در اسارتگاههای عراق داشت. فیلم «هایپاور» که به بخشی از زندگی شهید منصور ستاری میپرداخت و نمایشی سینمایی از پدافند هوایی عملیات والفجر8 بود، نگاهی سطحی و کلیشهای به خرابکاری و نفوذ اعضای سازمان منافقین در عملیاتهای جنگی داشت.
فقر ژانر و موضوع
جشنواره امسال چند نکته قابل توجه و بررسی هم داشت. علاوه بر اعلام دیرهنگام 24 فیلم راه یافته در این رقابت، وجود یک انیمیشن در رقابتی که هیچ رقیبی در ژانر خودش نداشت، دو فرضیه را قوت میبخشید؛ نخست اینکه جایزه این فیلم از قبل کنار گذاشته شده بود و فرضیه دیگر اینکه، مجریان جشنواره اصرار بر تنوع ژانری به هر قیمتی داشتند آن هم در شرایطی که کفه ژانر و مضمون درباره آثار اجتماعی و جنگی، سنگین شده بود.
امسال هم مانند دوره پیش، یکی از ژانرهای غایب جشنواره، گونه کمدی بود و وجود یک انیمیشن هم، ضعف نبود تکثر ژانر را برطرف نکرد. با وجود اینکه حضور کودکان و نوجوانان در کنار والدینشان در این دوره از جشنواره پررنگ بود اما هیچ فیلمی به جز «بچه زرنگ» مناسب رده سنی کودکان و نوجوانان نبود و فیلمهای «هوک»، «در آغوش درخت» و «کاپیتان» هم که به سراغ موضوعات مرتبط با کودکان و نوجوانان رفته بودند فیلمهایی درباره آنها بود نه برای این گروه سنی.
خبرنگار: زهره کهندل
برچسب ها :
ارسال دیدگاه