دولت آمریکا به‌واسطه سلطه دلار بر بازارهای جهانی، همواره از ابزار تحریم اقتصادی بهره برده است؛ چراکه دلار نزدیک به ۵۰ درصد از مبادلات جهانی را به خود اختصاص می‌دهد. به همین دلیل کشورهایی که مشمول تحریم‌های اروپا و آمریکا شده‌اند، تلاش می‌کنند از دام تحریم خارج شوند. مهم‌ترین راه حل گذار از تحریم، خروج از تله دلار است و اگر ارز محلی در مبادلات بین کشورها جابه‌جا شود، نیازی به سوئیفت و دلار نبوده و تحریم به راحتی دور زده می‌شود.

خروج 30 درصد مبادلات جهانی از تله دلار
چین، روسیه، ترکیه و ایران، ۳۰درصد تولید جهان و تقریباً ۲۸درصد از کل تجارت صادراتی جهان و ۳۵درصد از جمعیت جهان را به خود اختصاص داده‌اند این بدان معناست که ۳۰درصد از مبادلات جهانی در اختیار محوری است که در تلاش‌اند دلار را دور بزنند. در حال حاضر ایران با کشورهای روسیه و ترکیه قرارداد مبادله با ارز ملی را منعقد کرده و بخشی از مبادلات با این کشورها با ارز محلی انجام می‌شود، اما در تلاش است تا بیشترین دادوستد را با ارز یوآن چین انجام دهد. برپایه گزارش‌های منتشر شده در حال حاضر بیشتر معاملات و مصارف ارزی ما به درهم است. به طوری که به گفته مجید شاکری، کارشناس اقتصادی پایتخت ارزی کشور ما در دبی است. 

تأثیر نوسان‌های درهم بر بازار ارز کشور
حجت‌الله فرزانی، کارشناس پولی بانکی در گفت‌وگو با قدس درباره نقش درهم امارات در بازار ارزی کشورمان می‌گوید: امارات ارز خودش را به دلار قفل یا به اصطلاح پگ کرده است. پس حواله‌های درهم در کشور ما معادل همان حواله‌های دلاری است. از طرف دیگر بخش عمده‌ای از صادرات غیرنفتی کشور ما از طریق شرکت‌های واسطه‌ای است که از طریق امارات انجام می‌شود، یعنی حواله‌های درهم در معاملات ارزی ما خیلی کاربرد دارد، پس تغییرات درهم می‌تواند روی بحث نوسان‌های قیمتی که در ارز وجود دارد تأثیرگذار باشد. حال چگونه می‌توانیم وابستگی خودمان را به درهم کاهش دهیم و به سمت ارزهای دیگر مانند یوان برویم؟

رونق تجارت کشور در پرتوی رواج یوان در منطقه 
علی معصومی، کارشناس ارزی در پاسخ به پرسش خبرنگار قدس با تأکید بر اینکه نیاز داریم مبادلات ارزی کشورمان را تنوع ببخشیم، یکی از این اقدام‌ها را جایگزین کردن یورو و دلار با ارزهای مشابه از روبل گرفته تا یوان، لیر و امثالهم ذکر می‌کند. وی با اشاره به  اینکه تبدیل درهم به یوان کاملاً در اختیار ما نیست و طرف تجاری ما نیز باید بپذیرد، تأکید می‌کند: الان بندرگاه ما درهمی است. تخلیه و بارگیری ما درهمی است و مرکز تجاری ما در امارات قرار دارد. با این حال تنوع‌بخشی به سبد ارزی، ما را در برابر فشارهایی که به اقتصاد کشور  وارد می‌شود بیمه می‌کند. از طرفی تقویت لنگرگاه‌های اقتصادی که سبب ایجاد درآمد برای کشور می‌شوند در گرو اقتصاد منطقه‌ای است. 
آن طور که این کارشناس پولی و بانکی می‌گوید  کشورهای زیادی ازجمله کشورهای حاشیه خلیج‌فارس اشتیاق زیادی برای گسترش روابط با چین دارند و  در صورتی که استفاده از یوان در منطقه رایج شود از آن جایی که امارات اصلی‌ترین مبدأ وارداتی ایران است و عراق نیز جزو شرکای تجاری اصلی کشور است، شرایط برای ایران راحت‌تر می‌شود، چراکه با رایج‌تر شدن یوان در منطقه نیازهای وارداتی ایران با هزینه کمتری تأمین خواهد شد و صادرات نیز راحت‌تر انجام می‌شود. 
وی با اشاره به اینکه حجم تجارت کشورهای حاشیه خلیج فارس با چین در سال2022 در حد 160 میلیارد دلار برآورد شده است، می‌گوید: البته اکنون قرارداد بین چین و عربستان در حوزه سرمایه‌گذاری و دانش فنی بر حسب تسویه حساب غیر مالی است.

 تلاش برای ایجاد مبادلات ارزی منطقه‌ای 
این کارشناس اقتصادی می‌گوید: اگرحجم مبادلات تجاری را 11 هزار میلیارد دلار در نظر بگیریم در حال حاضر بیشتر از 50 درصدش با دلار و حدود 34درصد آن با یورو و حدود 22 درصدش غیر دلاری است که این رقم براساس اقتصاد منطقه‌ای شکل گرفته است.  به گفته معصومی از آن‌جایی که مناسبات کشورهای عربی در یکی دو ماه اخیر با چین افزایش پیدا کرده باید دید عملیات ارزی در منطقه به چه صورتی شکل می‌گیرد. وی با اشاره به اینکه امروزه مبادلات ارزی و تجاری در بسیاری از مناطق دنیا ازجمله اروپا، جنوب‌شرقی آسیا و آمریکا منطقه‌ای شده است، می‌افزاید: این امر در کشورهای منطقه ما هنوز اتفاق نیفتاده است. ما این ظرفیت را از نظر اقتصادی داریم ولی از نظر سیاسی نداریم. دیگر اینکه کالاهایی که صادر می‌کنیم و اکنون بیشتر قابل معامله است نفت و گاز است و کشوری که می‌خواهد با ما تعاملات ارزی ایجاد کند ممکن است به سمت تهاتر کالا برود در حالی که ما باید به سمت تسویه حساب‌های مالی برویم و به ازای نفتی که فروختیم یوان بگیریم.
 معصومی تأکید می‌کند: برای دستیابی به اقتصاد منطقه‌ای نباید با کشورهای همسایه از نظر منافع سیاسی و اقتصادی زاویه داشته باشیم، باید تنش‌های منطقه‌ای را حل و فصل کنیم. در حال حاضر فرزین، رئیس کل بانک مرکزی به دنبال همسو کردن کشورهای منطقه است که اگر در این مأموریت موفق شود می‌توانیم از ظرفیت‌های این کشورها بهره‌های بسیاری ببریم. 

ورود بخش خصوصی به دایره معاملات یوان 
بر اساس آنچه وی می‌گوید چین بزرگ‌ترین مشتری نفت ایران است و  نفت و محصولات پتروشیمی اصلی‌ترین محصولات صادراتی هستند که منابع ارزی ایران را تأمین می‌کنند . در حال حاضر ایران به کشورهای طرف معامله اعلام کرده که آن‌ها می‌توانند یوان را به جای دلار به آن‌ها تحویل دهند. به گفته وی، این موضوع در دادوستدهای خصوصی تاکنون اعمال نشده و بیشتر در حوزه صادرات و واردات دولتی است و دولت بهتر است بخش خصوصی را نیز وارد این میدان کند. اکنون بخش اتاق بازرگانی ما چقدر معاملاتشان بر اساس یوان است؟ خیلی کم . همین الان اگر یک بازرگان بخواهد از چین خرید کند با دلار و یورو می‌رود. به گفته وی، حجم تجارت خارجی طی این 10 ماه اخیر رقم قابل‌توجهی نیست و تا پایان امسال به مرز 80 میلیارد دلار می‌رسد و نشان می‌دهد نیاز مبرم داریم به اینکه در حوزه صادرات فکر اساسی کنیم.

خبرنگار: زهرا طوسی