در تقویم رسمی ایران اسلامی میلاد حضرت زهرا(س) روز زن و مادر و سالروز وفات حضرت اُم‌البنین(س) روز تکریم مادران و همسران نام یافته که دلبستگی و اتصال همیشگی جامعه ایرانی به اهل بیت پیامبر(ص) و عمق دین‌باوری و ایمان مردم را آشکار می‌کند.
اختصاص روزهای میلاد حضرت فاطمه(س) به گرامیداشت زنان و مادران و نیز وفات مادر سرداران کربلا به تکریم مادران و همسران شهدا، فضای ماه جمادی‌الثانی را سراسر از نام و یاد و ضرورت احترام و پاسداشت مقام زنان جامعه کرده که لازم است قدر دانسته شود.
در آموزه‌های دینی، زنان و دختران بدون هیچ امتیاز خاص دیگری لازم به تکریم دانسته شده‌اند و رعایت احوال آنان و مراقبت از آسایش و ظرافت‌های آنان فریضه‌ای دینی برای مردان مسلمان و حکومت اسلامی شمرده شده است. این مهم برخلاف مقام مرد است که اتصاف او به یک فضیلت مانند تلاش برای روزی حلال خانواده یا جهاد در راه خدا مورد ستایش قرار گرفته است.
این رویکرد یکی از امتیازات و افتخارات آیین اسلامِ اهل بیت(ع) در مقایسه با دیگر مکتب‌هاست که نوعی اصالت منزلت برای زن و دختر قائل است و مردان مسلمان را به رعایت آن فرامی‌خواند.
البته از نگاه قرآن، زن و مرد در پیشگاه پروردگار و نظام خلقت دارای مقام و فرصت‌های برابر هستند و اصالت با عمل صالح برای رسیدن به مقام فلاح و سعادت دنیوی و اخروی است. در آیه195 سوره آل‌عمران تصریح شده: «خداوند درخواست آن‌ها را پذیرفت؛ [و فرمود:] من عمل هیچ عمل‌کننده‌ای از شما را، زن باشد یا مرد، ضایع نخواهم کرد؛ شما هم‌نوع‌ هستید و از جنس یکدیگر» و یا در سوره نسا آیه124 آمده است: «و کسی که چیزی از اعمال صالح را انجام دهد، خواه مرد باشد یا زن، در حالی که ایمان داشته باشد، چنان کسانی داخل بهشت می‌شوند و کمترین ستمی به آن‌ها نخواهد شد». در آیه40 سوره غافر به روشنی بیان می‌کند: «هر کس بدی کند، جز به مانند آن کیفر داده نمی‌شود؛ ولی هر کس کار شایسته‌ای انجام دهد خواه مرد یا زن، در حالی که مؤمن باشد وارد بهشت می‌شوند و در آن، روزی بی‌حساب به آن‌ها پاداش داده خواهد شد».
در آیه21 سوره روم آمده است: «و از نشانه‌های خدا این است که از جنس خودتان، همسرانی برای شما آفرید تا به واسطه آن‌ها آرام گیرید و میان شما دوستی و رحمت قرار داد. بی‌گمان در این خلقت و دوستی(مودت) نشانه‌ها و آیاتی است برای آنان‌که می‌اندیشند».
فهم منظومه نگاه دین به زن را باید با مطالعه جامع قرآن و عترت بدست آورد، از این رو به منظور تیمن و تبرک، برخی از احادیث رسیده در این زمینه را مرور می‌کنیم.
رسول‌خدا(ص) می‌فرماید: «بهترینِ شما، بهترینتان با خانواده است و من بهترین شما مسلمانان با خانواده هستم. جز کریمان، زنان را تکریم نکنند و جز انسان‌های پست، زنان را تحقیر نکنند». همچنین ایشان فرموده‌اند: «کامل‌ترین مؤمنان در ایمان، خوش‌خلق‌ترین آن‌هاست و بهترین شما خوش‌خلق‌ترین شما با زنانند» و در حدیث دیگری از آن رسول مهربانی آمده: «هر کس همسری گزید، وی را تکریم کند». (امالی طوسی)
باز هم از رسول‌ خاتم ادیان(ص) روایت شده: «ما خاندان به هفت خصلت اختصاص یافتیم که پیشینیان آن را نداشتند و آیندگان نیز نخواهند داشت. خوش‌منظری، رساگویی، ‌گشاده‌رویی، ‌شجاعت، بردباری، دانش، محبت به زنان»؛ ایشان همچنین فرمود: «هر چه آدمی ایمانش افزایش یابد، علاقه‌اش به زنان بیشتر شود». (مستدرک الوسائل)
بررسی دقیق معارف قرآن و عترت، موقعیت ویژه زنان و دختران و تلاش رسول خدا(ص) و اهل بیت ایشان را برای حفاظت از سلامت عنصر اصلی خانواده به عنوان رکن حیات و تداوم جامعه بشری نشان می‌دهد.
فهم حقیقت آنچه در میراث دینی درباره زنان به دست ما رسیده و پاسخ به ابهامات و چالش‌های مرتبط با آن که در تاریخ یا برخی روایات مشاهده می‌شود با به‌کارگیری دستگاه تخصصی استنباط و اجتهاد ممکن است و نمی‌توان با دیدن چند حدیث یا یک آیه به جمع‌بندی و نتیجه‌گیری برای قضاوت درزمینه نظر اسلام درباره زن رسید. علاوه بر آنکه تاریخ مسلمانان گزارش‌های متعددی از فرصت‌طلبی و شهوت‌پرستی حکومت‌های جور دربرابر زنان در خود دارد که موجب تیره شدن جایگاه زنان در اندیشه اسلامی شده است اما گفتمان انقلاب اسلامی متکی بر اجتهاد معاصر تلاش می‌کند قرائتی اصیل و راستین از منزلت زنان و راه‌های تکریم آنان ارائه دهد. همزمان باید در نظر داشت و تأکید کرد تکریم زنان و دختران مسلمان تنها با زبان و هدیه تحقق نمی‌یابد و در مقیاس ملی و ساختاری نیازمند توجه و رسیدگی فراوان به تأمین نیازها و مطالبات بر حق آنان هستیم. جامعه اسلامی ما به‌طور روشن از کمبود امکانات حتی تفریحی برای بانوان و دختران جوان رنج می‌برد و فضاهای مناسب و کافی برای بروز استعدادهای آنان با رعایت موازین شرعی به قدر شایسته وجود ندارد، بنابراین تکریم زنان و دختران ابعاد عملی فراوانی دارد که یک نمونه آن یعنی اشتغال زنان فرهیخته و نخبه و توانمند در دیدار اخیر رهبر فرزانه انقلاب با زنان مورد تأکید ایشان نیز قرار گرفت.
باید در نظر داشت گفتمان‌ها و الگوهای رقیب در سطح منطقه و نظام بین‌الملل برای زنان و دختران، جذابیت‌های زیادی تعریف کرده‌اند و بدون حرکت جدی در فهم ذائقه زن معاصر و دختران امروز و اقدامات عالمانه همراه با ظرافت، نمی‌توان به درستی از پس تکریم آنان برآمد. حوادث ماه‌های اخیر کشور نشان داد کم‌کاری در حوزه نیازهای زنان بسیار بیشتر از حد تصور بوده و بایسته است با اتکا به رهنمودها و ظرفیت‌های معارف و اجتهاد معاصر، تحول معنادار و ملموسی در این زمینه رقم زد و ماه جمادی‌الثانی را به مثابه فرصتی برای اقدام و عمل نگریست.

خبرنگار: بهمن دهستانی