با این همه، پرسش این است برای مقابله با تولید و عرضه چنین کالاهایی چه اقداماتی از سوی دستگاه‌های متولی مثل وزارت بهداشت، سازمان  غذا و دارو، سازمان ملی استاندارد و... انجام می‌شود؟

مراقب چراغ راهنمایی باشید
دکتر ناصر کلانتری، رئیس سابق انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی در پاسخ به قدس می‌گوید: غذاهای آسیب‌رسان به سلامت شامل مواردی می‌شود که به لحاظ چربی اشباع، نمک، قند و یا کالری بالا می‌توانند به سلامت انسان‌ها آسیب برسانند. در واقع غذاهای فراوری شده سرشار از چربی، شکر و نمک، پروتئین و فیبر کم و حاوی رنگ‌های مصنوعی، شیرین‌کننده‌ها و نگهدارنده‌ها هستند که در نتیجه موجب شیوع بیماری‌های مزمن وابسته به تغذیه یا بیماری‌های غیرواگیر در جامعه می‌شوند و انواع چاقی، دیابت، فشار خون، کلسترول بالا، سکته‌های قلبی و مغزی و انواع سرطان‌ها را به‌دنبال دارند. به همین دلیل این‌گونه موادغذایی از سوی وزارت بهداشت به عنوان غذاهای آسیب‌رسان به سلامت جامعه تعریف شده‌اند.   
وی با اشاره به اینکه براساس آیین‌نامه سازمان غذا و داروی کشور، تولیدکنندگان مکلف هستند روی محصولاتشان برچسب موادغذایی نصب کنند، می‌گوید: این برچسب که به چراغ راهنمایی معروف شده دارای سه سطح به رنگ‌های سبز، زرد و قرمز است که سطح قرمز آن به معنی خیلی بالا بودن قند، نمک، چربی، کلسترول و کالری محصول است. بنابراین توصیه می‌شود مردم از خوراکی‌هایی با برچسب سبز و یا حداکثر در محدوده رنگ زرد استفاده کنند.

مهار بیماری‌های غیرواگیر؛ سخت و هزینه‌بر
کلانتری از بیماری‌های غیرواگیر مرتبط به تغذیه به عنوان عامل مرگ 85 درصد مردم جوامع مختلف از جمله ایران یاد می‌کند و می‌گوید: درحال حاضر بیماری‌های غیرواگیر مثل سرطان‌ها، فشار خون بالا، دیابت، سکته‌های قلبی و مغزی و... در بین مردم دنیا از جمله ایران بیشتر شایع هستند. این درحالی است که بیماری‌های واگیر را می‌توان با واکسیناسیون کنترل کرد اما مهار بیماری‌های غیرواگیر به دلیل پرچالش بودن مسیر پیشگیری و درمانشان بسیار سخت و هزینه‌بر است. مثلاً امروز کسی با سرخک فوت نمی‌کند و یا با هزینه کمی درمان می‌شود؛ اما کسی که به دیابت مبتلا می‌شود دیگر درمانی نخواهد داشت و باید در طول عمرش برخی از داروها را مصرف کند و رژیم غذایی داشته باشد و از میوه و سبزیجات و غلات و دانه‌های روغنی مثل زیتون بیشتری استفاده کند و... به بیان دیگر، این بیماری‌ها خود در صورت سهل‌انگاری بیمار، زمینه‌ساز بیماری‌های دیگر می‌شوند. برای مثال کسی که مبتلا به دیابت است اگر کمی در رژیم غذایی و مصرف دارویی سستی به خرج دهد دچار نارسایی حاد کلیوی می‌شود یا چشمانش را از دست می‌دهد و... .
در نتیجه همه دولت‌ها سال‌هاست برنامه‌ای ملی را برای کنترل و پیشگیری بیماری‌های غیرواگیر مزمن تدوین کرده‌اند که یکی از بندهای این برنامه به موضوع تغذیه جامعه می‌پردازد.
کلانتری با اشاره به اینکه یکی از بندهای برنامه پنج‌ساله توسعه کشور مربوط به پیشگیری مصرف غذاهای آسیب‌رسان است، می‌گوید: اما ساختارهای حاکمیتی در همه ابعاد این موضوع از جمله در تبلیغ فهرست غذاهای آسیب‌رسان، آموزش برای پیشگیری از مصرف غذاهای آماده و فست‌فودی مثل انواع کلوچه‌ها، نوشیدنی‌های شیرین، نوشابه‌ها، بستنی‌ها، فست‌فودها، کنسروها، کمپوت‌ها و... که واقعاً به سلامت افراد آسیب می‌رسانند اهتمام کافی ندارند. 

چه باید کرد؟
وی در پاسخ به اینکه برای جلوگیری از عرضه موادغذایی آسیب‌زا چه اقداماتی از سوی وزارت بهداشت و دیگر دستگاه‌های مسئول انجام می‌شود، می‌گوید: وزارتخانه‌های صمت و بهداشت صرفاً می‌توانند از تولیداتی که در مسیر آلودگی و انتشار بیماری‌های ناشی از میکرو ارگانیسم‌ها هستند پیشگیری کنند و نمی‌توانند مثلاً به کسی که می‌خواهد کیک یا کلوچه تولید و عرضه کند مجوز فعالیت ندهند، چون براساس قانون اگر خط تولید، آلودگی‌های فیزیکی، شیمیایی و میکروبی نداشته باشد اجازه تولید خواهد داشت. اما به هر حال آنچه مهم است اطلاع‌رسانی به جامعه برای مصرف نکردن یا کاهش مصرف موادغذایی آسیب‌رسان به سلامت جامعه است. اینجاست که ساختارهای موجود به‌ویژه صدا و سیما آنچنان که لازم است همکاری نمی‌کنند چون از محل پخش و انتشار آگهی‌های شرکت‌های تولیدکننده این محصولات کسب درآمد می‌کند. یعنی کسب درآمد از این محل برای رسانه ملی آن‌قدر بالاست که سلامت مردم را تحت تأثیر قرار می‌دهد به‌طوری که می‌پذیرد آگهی‌های متنوعی از تبلیغ پفک گرفته تا سایر خوراکی‌هایی که در فهرست آسیب‌رسان آمده‌اند را پخش کند در حالی که باید از تبلیغ آن‌ها جلوگیری کند. 
وی در پاسخ به این پرسش که آیا می‌توان گفت برای مقابله با تولید و عرضه محصولات غذایی آسیب‌رسان خلأ قانونی داریم، می‌گوید: واقعیت این است ساختارهایی مثل وزارت بهداشت، سازمان غذا و دارو و سازمان استاندارد هنوز به این نتیجه نرسیده‌اند که برای جلوگیری یا کاهش تولید موادغذایی فراوری شده دچار خلأ قانونی هستیم تا برای رفع آن به دولت لایحه بدهند. البته جلوگیری از فعالیت واحدهای تولید غذاهای فراوری شده کاهش دسترسی مردم به محصولات متنوع را به‌دنبال خواهد داشت، ضمن اینکه کشورهای دیگر هم هیچ منعی برای تولید و عرضه غذاهای آماده و فست‌فودی ندارند؛ ما هم نمی‌خواهیم در این مورد محدودیتی ایجاد کنیم.

خبرنگار: محمود مصدق