​​​​​​​به گزارش قدس به نقل از روابط عمومی نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، «شیخ حر عاملی» از سری پژوهش‌هایی درباره متکلمان تاریخ‌ساز امامیه است که به همت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی منتشر شد.
تدوین تاریخ اندیشه‌های کلامی امامیه از زاویه‌های گوناگونی قابل اجراست. شخصیت‌های سامان‌بخش این تاریخ، جریان‌ها و مکتب‌های تاریخ‌ساز در عرصه اعتقادات، موضوعات و تراث برجامانده از دانش کلام، محورهای متفاوتی‌اند که هر کدام در این فرایند از ویژگی خاصی برخوردارند.
«اندیشه‌نامه متکلمان امامیه» کلان فعالیتی از مجموعه تلاش‌های پژوهشکده فلسفه و کلام پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی است که برای دست یافتن به این هدف، پژوهش درباره متکلمان تاریخ‌ساز امامیه را در دستور کار قرار داده تا با رویکردی میان‌رشته‌ای، اعتقادات متکلمان امامیه را در طول تاریخ به تصویر بکشد و از نوآوری‌های روشی و محتوای ایشان پرده بردارد. اثر حاضر انعکاسی از آرا و اندیشه‌های شیخ حر عاملی در مسائل اعتقادی و کلامی است و در آن تلاش شده تصویر مناسبی از منظومه فکری او ترسیم شود. 
شیخ حر عاملی فقیه اخباری سده 12 قمری است که اثر بزرگ او وسائل‌الشیعه از هنگام تألیف تاکنون، محور تلاش‌های فقهی عالمان شیعه بوده و در کنار فعالیت‌های دیگر در رجال و درایه و اصول، صحنه روشنی از شخصیت بارز وی در علم فقه در اذهان اهل علم به وجود آورده است.
اما در پس این پرده، فعالیت علمی گسترده‌ای همراه با تألیف ده‌ها جلد کتاب و رساله در حوزه علم کلام از وی به جا مانده که کم از ابعاد فقهی آثار او نیست و اجازه چشم‌پوشی از مطالعه شخصیت کلامی او را نمی‌دهد.
این اثر در دو بخش و هشت فصل تألیف شده است؛ در بخش نخست که به «احوال و ابعاد شخصیتی شیخ حُر عاملی» پرداخته شده، در سه فصل، احوال شخصی، حیات سیاسی و اجتماعی (سفرها و اقامت‌ها، اوضاع سیاسی اجتماعی در عصر صفویه، ارتباط با حکومت) و حیات علمی (آثار، اشعار و...) این عالم مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
نویسنده در دومین بخش از این اثر که با عنوان «آرا و اندیشه‌های کلامی» نگارش یافته، در پنج فصل دانش کلام، معرفت‌شناسی، خداشناسی، راهنماشناسی و امام‌شناسی وی را تشریح کرده است. در فصل نخست این بخش، مباحثی با عنوان نهی از تکلم و امر به احتجاج، نقد علم کلام، جایز نبودن تقلید در اعتقادات، روش کلامی (عدم حجیت ظنون، کتاب، سنت، عقل، اجماع) تبیین شده است.
در دومین فصل از بخش یاد شده که با عنوان معرفت‌شناسی تألیف شده، ضمن بیان تعریفی از علم و معرفت، معرفت در قالب اجمالی (ویژگی‌ها و منبع و موضوع) و تفصیلی (منبع (عقل و وحی)) تشریح شده است.
«خداشناسی» عنوان سومین فصل از بخش دوم این کتاب است که در ابتدای این فصل توضیحاتی در خصوص شناخت عقلی و قلبی خداوند بیان شده و خداشناسی در ذات، صفات، اسما و عدل توضیح داده شده است.
در چهارمین فصل نیز که با عنوان «راهنماشناسی» تألیف شده، در دو قسمت «پیامبرشناسی» و «امام شناسی» تبیین شده است.
پنجمین و آخرین فصل با عنوان «فرجام‌شناسی» نگارش یافته است.