روزنامه قدس | «ابورشید نیشابوری» متکلم دانشمند

نام‌آوران خراسان

«ابورشید نیشابوری» متکلم دانشمند

مقدم

سعید بن محمد نیشابوری (تولد ۳۴۵، درگذشت ۴۱۵ قمری) مشهور به ابورشید نیشابوری، محدث، متکلم و دانشمند مسلمان در سده چهارم و پنجم هجری قمری بود.
وی در نیشابور مقدمات علوم را آموخت و از «ابوعمرو حیری» حدیث شنید. به حلقه درس قاضی عبدالجبار پیوست و از ملازمان صاحب‌بن‌عباد وزیر شد. او با رجالی چون هارونی ملقب به المؤید بالله نیز آشنا شد. حلقه درس عبدالجبار شالودۀ فکری ابورشید را دگرگون کرد و از معتزله مکتب بغداد به معتزله بصره پیوست. عبدالجبار او را گرامی می‌داشت و نایب وی در میان شاگردانش بود. ابورشید برای مدتی به گرگان رفت و در آنجا به خواهش شاگردانش، نسخه‌ای جدید از دیوان‌الاصول فراهم کرد. پس از درگذشت قاضی عبدالجبار (۴۱۵ ق)، ریاست معتزله به او رسید و چندی بعد در همان شهر وفات یافت.
اطلاعات اندکی درباره زندگی ابورشید در دست است و بیشتر اطلاعات دراین‌باره به شرح العیون و ابن کرامۀ جُشَمی بازمی‌گردد. بر پایه اطلاعاتی که ابن کرامه از شرح‌حال ابورشید ارائه داده، زندگی او به چهار دوره فرضی تقسیم می‌شود که تخمین زمانی نخستین این دوره‌ها به مطالعه دیگر دوره‌ها بستگی دارد: زندگی آغازین در نیشابور، حضور در حلقه درس قاضی عبدالجبار در ری، سفری به گرگان و بازگشت به نیشابور و گذران باقی عمر در ری. ابورشید در دوره نخست از زندگی خود در نیشابور به تحصیل دانش روی آورد و به شیوه معمول پیشینیان، از محدثان دیار خود چون ابوعمرو محمد بن احمد بن حمدان حیری استماع حدیث کرد. وی احتمالاً در همان شهر و نزد دست‌پروردگان مکتب ابوالقاسم بلخی، با گرایش بغدادیِ مکتب اعتزال آشنا و متکلمی چیره‌دست شد که در حلقه درس او متکلمان گرد می‌آمدند. او در این دوره از زندگی خویش به تألیف آثاری در تبیین تعالیم بغدادیان نیز دست زد.
ازجمله آثار ابورشید می‌توان به المسائل فی‌الخلاف بین‌البصریین و البغدادیین، فی التوحید، اعجازالقرآن، التذکرة در کلام و التنبیه اشاره کرد.

برچسب ها :

ارسال دیدگاه