کتاب جدید پژوهشکده اسلام تمدنی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
پژوهشی در هنجارپذیری حجاب دختران
کتاب «پژوهشی در هنجارپذیری حجاب دختران» اثر سید محسن میرسندسی در 339 صفحه به چاپ رسید. به گزارش رواق، «پژوهشی در هنجارپذیری حجاب دختران» اثر سید محسن میرسندسی است که در پژوهشکده اسلام تمدنی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تهیه و به همت نشر این پژوهشگاه منتشر شد.
هر چند حجاب در ابتدا یک دستور ساده دینی جلوه میکند، اما نحوه مواجهه و اجرای آن از سوی کنشگران اجتماعی در محیطهای مختلف جامعه ایران به آن ویژگی خاص و پیچیدهای بخشیده است. در این پژوهش تلاش شده پدیده هنجارگریزی و انتخاب نوع حجاب در میان دخترانی که دارای مادرانی با رعایت کامل حجاب بودهاند، از منظر فرایند اجتماعی شدن آن، مورد بررسی و فهم قرار گیرد. دلیل انتخاب این محدوده برای تحقیق، انتظاری است که به طور طبیعی برای بازتولید این هنجار و الگوی رفتار دینی در محیط تربیتی خانواده برای آن وجود دارد. اصل مسئله این تحقیق، تبیین پذیرش یا رد حجاب از سوی دخترانی است که دارای مادرانی معتقد و مقید به رعایت این دستور دینی هستند. از اهداف این پژوهش میتوان به توجه به وجوه اجتماعی و جامعهشناختی حجاب و دستیابی به برساختهای اجتماعی در موضوع حجاب و تحلیل تأثیر آنها بر رفتار و انتخاب افراد مورد مطالعه اشاره کرد.
مقولات انجام وظایف دینی، فضای غالب خانواده، نوع رابطه با جنس مخالف و بهخصوص مقوله «تأثیر مادر» به عنوان اصلیترین عوامل در میان موجبات علّی برای نوع انتخاب پوشش دختران شناخته شد. تضعیف ساختاری نهاد خانواده در چند دهه اخیر به عنوان یکی از زمینههای کاهش تأثیرگذاری آن بر فرزندان قلمداد شده که متناسب با رویکرد این پژوهش، برای آن راهکارهایی پیشنهاد شده است.
ساختار اثر
این اثر در پنج فصل تألیف شده است؛ در فصل نخست این پژوهش، ضمن بیان نگاهی گذرا به سیر تحول حجاب در ایران، اهداف، اهمیت، ضرورت و پیشینه تحقیق تبیین شده است.
در فصل دوم که به چارچوب مفهومی موضوع پرداخته شده، مباحثی همچون حجاب، هنجار اجتماعی و دینی، جامعهپذیری، نهادی کردن و فرایند آن، همانندسازی و الگویابی، عوامل مؤثر در همانندسازی، متابعت و همنوایی و درونی کردن، الگوهای ارتباطی خانواده و تصمیمگیری و انتخاب مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
در فصل بعدی ضمن بیان روش انجام پژوهش، دلایل انتخاب روش و نمونهگیری و انتخاب افراد برای مصاحبه تبیین شده است. چهارمین فصل به یافتههای تحقیق اشاره دارد و به روایت تجربه فردی حجاب پرداخته و با 27 نفر مصاحبه شده که برخی پایبند به حجاب و بعضی دیگر ناپایبند به آن بودهاند.
در ادامه این فصل، ضمن تحلیل کلی مسئله حجاب، موجبات علّی این پدیده (تأثیر مادر، فضای غالبی خانواده، نوع رابطه با جنس مخالف(پیشینی)) بیان شده و در ادامه شرایط زمینهای و مداخلهگر در این پدیده تشریح شده که از جمله این شرایط میتوان به تأثیرگذاری پدر، کنترل و نظارت در خانواده، روحیه مخالفتجویی و لجبازی دخترانه، احساس انتخاب و آزادی و تجربههای پیشینی از حجاب اشاره کرد.
تأثیرات الگویی و تصمیمگیری درزمینه پدیده حجاب (الگوپذیری نوع حجاب، تصمیمگیری و انتخاب و درونیسازی الگوی حجاب) دیگر مبحث این فصل است و در پایان فصل آن، پیامدها و نتایج پدیده تبیین شده که در این قسمت، پیامدها به برون دادهها یا نتایج کنش و واکنش یک پدیده اشاره میکند که برخی از آنها عبارتاند از: نگرشهای فردی(پسینی)، انجام وظایف دینی(پسینی)، رابطه با دوستان، خودنمایی و تبرج، احساس تعلق به خانواده، اعتماد به نفس، احساس محدودیت و امنیت و آرامش، رابطه با جنس مخالف(پسینی) و نیاز به احترام و توجه و زیبا بودن. پنجمین و آخرین فصل از این اثر، به جمعبندی و نتیجهگیری از این پژوهش اختصاص یافته است.
در بخشی از این کتاب با عنوان «روایت تجربه فردی حجاب» میخوانیم: اولین مصاحبهشونده دختر خانمی 24ساله با حجابی کامل و دانشجوی رشته روانشناسی بود. ایشان فضای غالب خویشاوندی خود را تقریباً مذهبی میداند. حجاب مادرش را از روی اعتقاد و آگاهی کامل میداند و مادرش در این مورد زیاد با او صحبت کرده است. به نظر او چون مادرش دارای حجاب سنتی و عادتی نبوده، دوام آورده است. یکی از اتفاقات مهم در مورد حجابش را کتابی با عنوان «بهشت جوانان» میداند که پدرش در دوران نوجوانی به او هدیه داده است. هر چند دوستانی با پوششهای مختلف را در دبیرستان تجربه کرده، تحت تأثیر جو خانوادگی و بهخصوص کتاب گفته شده، خودش با علاقه حجاب کامل را انتخاب کرده است تا حدی که احساس میکند با این نوع پوشش بر دوستانش تأثیر میگذارد. یکی دیگر از زمینههای الگوپذیریاش را پس از مادر، یکی از مادربزرگهایش میداند که با محبتها و تشویقهایش در جمع، او را به حجاب ترغیب میکرده است. با اینکه پدرش نظامی است، هیچ وقت خود را در معرض فشار و اجبار رعایت حجاب ندیده است. به نظر او یکی از ریشههای بیحجابی، آزادی دادن بیش از حد والدین به دختران و بیحوصلگی آنها در تربیت بچههاست. از این نظر حضور پدر و مادرش را در محیط خانه کافی و مؤثر میداند و... .
برچسب ها :
ارسال دیدگاه
تیتر خبرها
-
فعالیتهای علمی و فرهنگی امام باقر (ع) در عرصه جهاد تبیین
-
جاذبه امام باقر (ع)
-
چند خیابان دورتر
-
ویژهبرنامههای شهادت امام محمدباقر (ع) در حرم مطهر رضوی
-
فیلسوفی که هواخواه مشروطه مشروعه بود
-
پژوهشی در هنجارپذیری حجاب دختران
-
جشنوارهای برای تقویت گفتمان رسانهای فرهنگ رضوی
-
عناصر مهم تربیت کودک در دیدگاه امام باقر (ع)
-
بشارتهای قرآن به وجود اقدس امام زمان (عج)