اگر بخواهیم خوشبین باشیم و از دست‌های پشت پرده برای انتخاب شهردار مشهد چشم‌پوشی کنیم، سؤال مهم این است که شورای شهر باید در انتخاب شهردار کلانشهری در مقیاس مشهد چه نکاتی را مدنظر داشته باشد؛ سؤالی که برای پاسخ آن به سراغ کارشناسان صاحبنظر رفتیم.

نگاه سیاسی اجتماعی شهردار مشهد باید مورد توجه باشد
مدیر اندیشکده توسعه منطقه‌ای خراسان رضوی معتقد است: نخستین نکته‌ای که باید شورای شهر برای انتخاب شهردار در نظر داشته باشد، توجه به هویت شهری و ماهیت مدیریت شهر است.
میثم ظهوریان تصریح می‌کند: متأسفانه در مدیریت شهری نگاه غلطی وجود دارد که شهر و مسائل شهر را به مسائل تکنیکی و فنی از جنس عمران و شهرسازی تقلیل می‌دهد در حالی که شهر یک موجود زنده است و ماهیت سیاسی و اجتماعی پررنگی دارد. پس این نکته باید حتماً مورد توجه اعضای شورای شهر قرار بگیرد که فردی که قرار است شهردار شود نگاهش به مسئله شهر به عنوان یک جامعه چیست. 
وی با تأکید بر اهمیت اقتصاد سیاسی در اداره شهر، عنوان می‌کند: ما در کلانشهرهای مدرن دو نیروی در حال رقابت داریم؛ یکی نیروی حداکثرسازی ارزش مبادله‌ای فضاست که فضا را کالایی می‌بیند که باید از آن حداکثر بهره اقتصادی را ببرد و بیشترین ارزش مبادله‌ای را برای طبقه سرمایه‌دار ایجاد می‌کند. طرف دیگر هم طبقه‌ای است که ارزش مصرفی و کیفیت زندگی اجتماعی برایش مهم است که عموم طبقات متوسط و متوسط به پایین جامعه شامل این طبقه می‌شود. اینکه شهردار به لحاظ اقتصاد سیاسی نگاهش به کدام سمت باشد، خیلی مهم و تعیین کننده است. شهردار باید توان جمع بین این دو مفهوم در ظاهر متناقض را داشته باشد و جایی که این دو ارزش با هم قابل جمع نیستند، اولویت را با منافع عامه مردم قرار دهد.
ظهوریان قابلیت‌های ارتباطی و اجتماعی را موضوع مهم دیگری برای شهردار می‌داند و می‌گوید: توان اقناع و گفت‌وگو با شهروندان از تکنولوژی‌هایی است که هنوز در شهرداری‌های ما جا نیفتاده است. از طرفی این توان ارتباطی به شهردار کمک می‌کند در ایجاد هماهنگی با سایر دستگاه‌ها در سطوح بالاتر و جذب منابع و امکانات هم موفق باشد. 
وی یادآور می‌شود: یکی از نکات بسیار مهمی که شهردار باید به آن توجه داشته باشد نسبت بین مسئله اقتصاد با سایر ارزش‌های مدیریت شهری مانند هویت و زندگی اجتماعی است. در طول سال‌های گذشته نگاهی در مجموعه شهرداری شکل گرفته که به تدریج اقتصاد و کسب درآمد از «ابزار» ایجاد یک زیست اجتماعی بهتر برای مردم به «هدف» تبدیل شده و این در عرصه‌های مختلف مدیریت شهری ظهور پیدا کرده است. به عنوان مثال، شهرداری در ازای کسب درآمد از محل تخلفات ساختمانی، کیفیت زندگی اجتماعی مردم را کاهش داده بنابراین مهم‌ترین توصیه‌ای که می‌شود به شهردار داشت این است که کسب درآمد را به جای هدف، ابزاری برای بهبود کیفیت زندگی مردم ببیند و بر همان اساس رفتار کند.

بررسی و اصلاح طرح‌های توسعه شهری باید از اولویت‌های مهم شهردار آینده باشد
یک کارشناس شهرسازی نیز در این زمينه می‌گوید: یکی از موضوعات مهمی که شورای شهر باید برای انتخاب شهردار در نظر بگیرد داشتن برنامه‌ای است که در چارچوب سیاست‌های شورای شهر تدوین شده باشد. 
اکبر دیسفانی توجه به برنامه راهبردی شهر را توسط شهردار مشهد مورد تأکید قرار می‌دهد و متذکر می‌شود: موضوع دیگر برنامه راهبردی است که توسط وزارت کشور به شهرداری‌ها ابلاغ شده اما سیطره راه و شهرسازی اجازه اجرای این ظرفیت قانونی را به شهرداری‌ها نداد در حالی که در این برنامه طرح استراتژی توسعه شهری که در خیلی از شهرهای کشور دنبال شد با برنامه عملیاتی شهرداری پیوند زده است و مطمئناً توجه به آن حل خیلی از مشکلات شهری را تسهیل می‌کند. 
وی بررسی و اصلاح اسناد توسعه شهری مانند طرح جامع و تفصیلی را یکی دیگر از اولویت‌های مهم در برنامه شهردار آینده مشهد عنوان و اظهار می‌کند: به گفته متخصصان این حوزه این اسناد در چارچوب نیازها و ظرفیت‌های کلانشهر مشهد نیست. 
این استاد دانشگاه خاطرنشان می‌کند: ایحاد رونق در اقتصاد شهری مانند اقتصاد مسکن، مسئله مهمی است که شهردار با رویه‌ها و سیاست‌هایی که اتخاذ می‌کند تأثیر مهمی بر آن دارد. همچنین شناخت صحیح و واقع‌بینانه از ظرفیت‌های توسعه مشهد، پتانسیل‌های سرمایه‌گذاری و اشتغال و مدیریت صحیح آن‌ها از دیگر مواردی است که شهردار مشهد باید به آن نگاه ویژه داشته باشد.

شهردار مشهد باید شعار جهانشهر برکت و کرامت را محقق کند
وی اشاره می‌کند: یکی از موضوعات مهم، بحث پروانه ساختمانی است که تسهیل آن در سرمایه‌گذاری و اشتغال شهر تأثیر به سزایی خواهد داشت که با اعطای تسهیلات و مشوق‌هایی به راحتی محقق می‌شود.
یکی دیگر از موضوعاتی که باید مدنظر  برنامه شهردار مشهد باشد، تحقق بخشیدن به شعار شورای شهر مبنی بر جهانشهر برکت و کرامت است و باید این موضوع از حالت یک شعار خارج و عملیاتی شود.
دیسفانی معتقد است استفاده از ظرفیت‌های قانونی توسعه مانند استفاده از ظرفیت سیاست‌های نظام در حوزه شهرسازی، گام دوم انقلاب و مصوبات شورای عالی شهرسازی در برنامه گزینه‌ای که قرار است توسط شورای شهر به عنوان شهردار معرفی شود. نشان از تسلط او بر این حوزه‌هاست و بر اداره شهر نیز تأثیر خواهد گذاشت. 

شهردار باید نگاه کارآفرینی داشته باشد 
این استاد شهرسازی ادامه می‌دهد: شناخت شهر و شناخت شهرداری موضوعی است که در موفقیت گزینه‌ای که به عنوان شهردار معرفی می‌شود، تأثیر بسزایی دارد به خصوص شناخت شهر و نگاه شهردار به این مقوله خیلی مهم است. بیشتر افراد نگاه اداری و دولتی را دنبال کرده‌اند در حالی که نگاه باید کارآفرینی و تولید ثروت باشد. همان‌طور که یک کارآفرین در بخش خصوصی، مدل کسب و کار خودش را تعریف و مشخص می‌کند از کجا قرار است درآمد کسب کند و در کجا می‌خواهد هزینه کند، یک شهردار هم باید این نگاه را داشته باشد و بی‌شک شناخت شهر مشهد کمک شایانی به تحقق این موضوع خواهد داشت. 
دیسفانی تأکید می‌کند: در شهر مشهد به خاطر وجود بارگاه حضرت رضا(ع) ظرفیت‌های زیادی وجود دارد که باید برای استفاده از آن‌ها نیازهای زائران و مجاوران در حوزه‌های مختلف خدماتی سکونتی تفریح، تفرج، حمل و نقل و... مورد توجه ویژه شهردار باشد. 
او حاشیه شهر را محصول محدودیت‌های ساخت و ساز در متن شهر می‌داند و بیان می‌کند: ظرفیت‌های سکونتی مشهد نسبت به آنچه باید باشد 50 درصد است که بستگی زیادی به طرح‌های توسعه شهری دارد. همین موضوعات یکی از علل مهم رانده شدن جمعیت به حاشیه شهر است. حاشیه شهر با این وضعیت رو به افزایش به هیچ عنوان با هویت شهر مشهد قابل توجیه نیست.
بر اساس آنچه کارشناسان توصیه می‌کنند، شناخت صحیح از هویت شهری در حد و اندازه کلانشهر مشهد، آشنایی با ساختار شهرداری، تسلط بر اسناد بالادستی و قوانین مدیریت شهر، اطلاع از ظرفیت‌های شهر، نگاه جامع به مدیریت شهری و داشتن برنامه برای رونق اقتصاد و کارآفرینی در مشهد از جمله مهم‌ترین مواردی است که اعضای شورای شهر باید در انتخاب شهردار به آن توجه کافی داشته باشند. 

خبرنگار: معـصـومـه مــؤمـنیان