​​​​​​​با این‌حال به گفته مسئولان بهداشت و درمان، ماندگاری پزشکان در مناطق محروم از 24درصد به 12درصد کاهش پیدا کرده و آن‌ها تنها هشت سال در این مناطق می‌مانند. بهرام عین اللهی، وزیر بهداشت می‌گوید برای حل این مشکل، باید 30درصد پزشکان متخصص در مناطق محروم به‌کار گرفته شوند، اینکه چرا پزشکان تمایل چندانی به خدمت در مناطق محروم و کمتر توسعه‌یافته ندارند و چگونه می‌توان آن‌ها را به ماندن در مناطق محروم ترغیب کرد پرسشی است که باید به آن پاسخ گفت.

مشکل از زیرساخت‌های درمان است
محمد رئیس‌زاده، رئیس سازمان نظام پزشکی کشور در پاسخ به قدس، اجرا نشدن مناسب طرح تحول نظام سلامت را مهم‌ترین عامل کمبود پزشک متخصص و ماندگاری این قشر در مناطق محروم می‌داند و می‌گوید: تا زمانی که نظام ارجاع و پزشک خانواده فراگیر نشود هرچه متخصص و فوق‌تخصص تربیت کنیم باز هم در مناطق محروم کمبود خواهیم داشت چون تأمین نیازهای درمانی و بهداشتی شهرهای کوچک با جمعیتی مثلاً 20هزار نفر از طریق نیروهای متخصص و فوق‌تخصص نه عقلانی و نه شدنی است. حتی به فرض استقرار همه تخصص‌های موردنظر در شهرهای محروم، کوچک و با جمعیت کم، تعداد مراجعه‌کنندگان یا بیماران در حدی نیست که بتوان همه تخصص‌ها را در آنجا جمع کرد. از سوی دیگر، وزارت بهداشت جز در زمان طرح نمی‌تواند به افراد متخصص به صورت ثابت دستمزد پرداخت کند؛ بنابراین چنین کاری نه تنها عاقلانه و اقتصادی نیست بلکه آسیب‌زا نیز هست، چون منجر به افزایش درمان‌های القایی می‌شود. بنابراین بهترین راهکار رفع این مشکل آن است که طرح نظام ارجاع و پزشک خانواده را به صورت کامل اجرایی کنیم چون در این صورت بیمار در خط نخست شبکه بهداشت توسط پزشک خانواده ویزیت و اگر نیاز بود برای تشخیص بیشتر به سطح بالاتر ارجاع داده می‌شود. وی با اشاره به اینکه ماندگاری پایین پزشکان در مناطق محروم تا حد زیادی به زیرساخت‌های درمان برمی‌گردد که باید آن‌ها را اصلاح کنیم، می‌افزاید: با وجود این، در حال حاضر بیماران مناطق محروم و کمتر توسعه‌یافته را با نیروهای طرحی و نیروهای بومی زیرپوشش قرار می‌دهیم؛ یعنی سالانه 3هزارو600 نیروی متخصص و طرحی را برای خدمت در این مناطق توزیع می‌کنیم که آمار نسبتاً خوبی است.جدا از این، بخشی از کار را هم نیروهای بومی به عهده دارند، یعنی در 10سال اخیر درصد قابل توجهی از ظرفیت پذیرش رشته‌های علوم پزشکی به نیروهای بومی هر منطقه اختصاص یافته است. در واقع افراد برای تحصیلات تکمیلی در رشته‌های علوم پزشکی پذیرفته می‌شوند به شرط اینکه فقط در منطقه خود خدمت کنند. قطعاً با اجرای طرح بومی‌گزینی در رشته پزشکی بخش قابل توجهی از مشکل کمبود پزشک متخصص در مناطق محروم حل می‌شود اما باید توجه داشته باشیم تا رسیدن دانش‌آموختگان پزشکی عمومی به سطح تخصص باید کمی منتظر بمانیم. 

نظام پزشکی مخالف افزایش ظرفیت پذیرش نیست
رئیس زاده با تأکید بر اینکه سازمان متبوعش به هیچ عنوان با افزایش ظرفیت پذیرش رشته‌های پزشکی مخالف نیست، تصریح می‌کند: اما افزایش ظرفیت پذیرش باید همراه رعایت استانداردهای کیفیت آموزش پزشکی باشد و نباید در هیچ یک از استانداردهای آموزشی در حوزه سلامت کوتاه بیاییم چون چنین کاری به کیفیت آموزش پزشکی ایران که در دنیا جایگاه قابل قبولی دارد و همچنین به حوزه سلامت ما آسیب می‌زند. وی در همین زمینه می‌افزاید: دولت و مجلس نباید هر مخالفتی با افزایش ظرفیت پذیرش در رشته‌های علوم پزشکی را به تعارض منافع ربط دهند؛ چون ما هم دلسوز مردم هستیم و نمی‌خواهیم کیفیت پزشکی ایران اُفت کند اما اگر معنای منفعت، حفظ و ارتقای کیفیت و اعتبار پزشکی ایران است؛ ما به‌دنبال تعارض منافع هستیم. رئیس سازمان نظام پزشکی افزایش ظرفیت پذیرش دانشجو در رشته‌های پزشکی را راهکار حل مشکل کمبود پزشک به‌ویژه پزشک متخصص در مناطق محروم و کمتر برخوردار نمی‌داند و می‌گوید: اگر افزایش ظرفیت، بدون بومی‌گزینی و اصلاح زیرساخت‌ها انجام شود باز هم پزشک در منطقه محروم نمی‌ماند؛ یعنی در این حالت، افزایش ظرفیت موجب نمی‌شود سرریز پزشکان راهی مناطق محروم شوند. بنابراین باید علاوه بر اجرای طرح نظام ارجاع و پزشک خانواده، اصلاح زیرساخت‌ها، بومی‌گزینی پزشکان و بسته پیشنهادی ماندگاری را هم در دستور کار قرار دهیم. وی در خصوص انتخابی شدن حضور و ماندگاری پزشکان در مناطق محروم می‌گوید: به‌طورقطع این راهکار خوبی است و ما هم دوست داریم پزشکان با میل خود به مناطق محروم بروند و در آنجا خدمت کنند، اما باید حداقل‌های ماندگاری در مناطق محروم تعریف شود چون تعداد جمعیت در مناطق محروم کمتر بوده و به همین دلیل مراجعات به پزشکان اندک است. بنابراین دولت باید زحمات پزشکان را جبران کند، چون آن‌ها خودشان را با پزشکان شهرهای بزرگ و مراجعات بیشتر بیماران مقایسه می‌کنند. پس اگر می‌خواهیم ماندن پزشکان در مناطق محروم را به انتخاب خود آن‌ها بگذاریم باید مشوق‌هایی مثل بخشش مالیاتی، تسهیلات بانکی برای تأمین مسکن، صدور آسان مجوز مطب و... برایشان در نظر بگیریم. 

رویکردهای سلبی راهگشا نیست 
علی سالاریان، معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی کشور هم می‌گوید: در سال‌های اخیر زمان ماندگاری پزشکان در مناطق محروم کمتر شده که دلیل آن به پایین بودن حقوق و مزایا و کاهش قدرت خرید پزشکان به نسبت 10سال پیش، برابر بودن تعرفه پزشکی مناطق محروم با سایر مناطق، تعداد ناکافی بیماران، کمبود امکانات و تجهیزات پزشکی و آموزشی، پیشرفت شغلی کم در مناطق محروم و... برمی‌گردد. از این رو مسئولان اگر می‌خواهند شاهد ماندگاری بیشتر پزشکان در مناطق محروم باشند باید مزایای بیشتری برای آنان در نظر بگیرند، مثلاً ضمن افزایش میزان حقوق و مزایای آنان، درصد مالیاتشان را کاهش دهند، همچنین امکانات رفاهی و پایه‌ای برای جامعه پزشکی فراهم کنند و... .وی سپس به راهکار افزایش مبلغ خرید تعهد خدمت برای رفع مشکل کمبود پزشک مناطق محروم می‌پردازد و می‌گوید: رویکردهای سلبی نمی‌توانند راهگشا باشند. اینکه بخواهیم یک نفر را با تعهدات مالی و قید و بند و اجبار در یک منطقه نگهداریم هم دور از عدالت است و هم دور از منطق، چون آن شخص نمی‌تواند با انگیزه به کارش ادامه دهد. بنابراین به جای نگاه سلبی باید نگاه ایجابی حاکم باشد تا فرد با علاقه و انگیزه بالا به ارائه خدمت بپردازد.