کارشناسان معتقدند یکی از شاخصه‌های مهم رشد و رونق تولید داخلی، فعالیت صنایع کوچک است و هرچه تکیه توسعه صنعتی بر صنایع کوچک، بیشتر معطوف باشد، کشور از نظر اقتصادی در وضعیت بهتری قرار خواهد گرفت.
فعالان این بخش معتقدند صنایع کوچک به‌ دلیل داشتن نقش بسیار مهم در افزایش تولید، اشتغال و در نتیجه رشد اقتصادی، دارای اهمیت هستند؛ چرا که این صنایع نقش مؤثر و سازنده‌ای در رونق صنعتی، اشتغال‌زایی، افزایش تولید و رشد اقتصادی دارند.
خراسان رضوی تنها استانی است که بیش از ۹۰ درصد صنعت آن متعلق به بخش خصوصی است و این در حالی است که از این ۹۰ درصد بیش از ۸۰ درصد را واحدهای کوچک و متوسط تشکیل می‌دهند.

سنگ پیش پای تولید
مدیر عامل یکی از واحدهای تولیدی در شهرک صنعتی توس وضعیت این روزهای تولید در صنایع و واحدهای تولیدی را به حرکت روی زمین پر از سنگلاخی تشبیه می‌کند که از هر سمت سنگی به پای آن می‌رود و حرکت را کند می‌کند.
به گفته خطیبی در سال‌های گذشته تولیدکنندگان همواره به دلایل مختلف ازجمله گرانی مواد اولیه گلایه‌مند بودند؛ اما اکنون معتقدند که بانک‌ها با درخواست ضمانت و وثیقه‌های سنگین مانع اصلی تولید هستند و با تولیدکنندگان کنار نمی‌آیند. درعین حال هزینه‌های تولید هم همواره با تورم رو به صعود می‌رود و تولیدکننده را به سمت ورشکستگی برده است.موانع بانک‌ها برای دریافت تسهیلات، دخالت‌های گاه و بیگاه دولت در مسائل اقتصادی و تعارض منافع برخی مسئولان در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی اتفاقات تلخی را برای تولیدکنندگان رقم زده است.
وی به مشکلات و چالش‌های کمبود نقدینگی و تأمین مالی در صنایع کوچک به عنوان نخستین مسئله تأکید کرده و ادامه می‌دهد: حمایت از تولید و صنایع کوچک از طریق تأمین مالی، ایجاد مشوق‌های حمایتی و باز کردن گره‌های بروکراسی اداری در زمینه ساخت و توسعه صنایع کوچک، می‌تواند کمک بزرگی به گسترش تولید و اشتغال کشور انجام دهد.
خطیبی به حمایت همه‌جانبه دولت از صنایع کوچک در راستای گسترش تولید و اشتغال اشاره و عنوان کرد: هدایت، راهنمایی و نظارت وزارت صنعت، معدن و تجارت، برای صنایع کوچک در زمینه موقعیت‌یابی، خرید تجهیزات، تأمین مواد اولیه، تولید و صادرات می‌تواند اثرگذار باشد.
این تولیدکننده با تأکید بر اینکه صنایع کوچک نسبت به صنایع متوسط و بزرگ، نیازمند نیروی انسانی کمتری‌اند و اگر زیرساخت‌ها و شرایط مناسبی برای آن‌ها فراهم شود، اشتغا‌ل‌زا وکارآفرین هستند، عنوان کرد: اگر به جایگاه این صنایع در کشورهای پیشرفته و در حال توسعه نگاهی بیندازیم، می‌‌بینیم که این صنایع نقش بسزایی در کاهش بیکاری و رشد اقتصادی ایفا می‌کنند.
وی به غیرقابل پیش‌بینی بودن و تغییرات قیمت مواد اولیه و محصولات به عنوان یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های واحدهای صنعتی اشاره کرد و گفت: بی‌ثباتی سیاست‌ها، قوانین و مقررات و رویه‌های اجرایی ناظر بر مجوزهای کسب و کار از یک سو و دشواری تأمین مالی از بانک‌ها و فساد و سوءاستفاده برخی افراد از مقام و موقعیت اداری در دستگاه‌های اجرایی از مشکلات این صنایع است.
وی خاطرنشان کرد: هرچه تکیه توسعه صنعتی بر صنایع کوچک، بیشتر باشد، کشور از نظر اقتصادی در وضعیت بهتری قرار خواهد گرفت؛ چرا که واحدهای کوچک صنعتی در جذب سرمایه‌های بخش خصوصی، تولید اشتغال‌آفرین، افزایش تولید ملی، ایجاد تنوع و تکثر در تولیدات صنعتی، توسعه صادرات و حضور در بازارهای بین‌المللی نقش انکارناپذیری دارند.

صنایع پیش‌برنده 
معاون صنایع کوچک شرکت شهرک‌های صنعتی خراسان رضوی صنایع کوچک را به ‌منزله یکی از نیروهای پیش‌برنده اقتصاد مدرن می‌داند که نقش بسزایی در بهبود فرصت‌های اشتغال، افزایش صادرات و تقویت نوآوری‌های فناورانه دارند و عنوان می‌کند: اگر به این صنایع با نگاهی ویژه توجه و حمایت‌های لازم از آن‌ها انجام شود، یکی از شاخصه‌های مهم رشد و رونق تولید داخل و افزایش صادرات به‌ شمار می‌آیند.
محمد احسانی در گفت‌وگو با قدس به مهم‌ترین چالش‌های صنایع کوچک اشاره کرد و افزود: در سال‌های اخیر فشار نهادهایی همچون سازمان مالیاتی، بانک‌ها و تأمین اجتماعی موجب دلسردی، رکود و ورشکستگی بسیاری از واحدهای تولیدی کوچک و متوسط شده است.
وی با گلایه از اینکه بانک‌ها آن‌گونه که با صنایع بزرگ همکاری و تعامل دارند، با صنایع کوچک همکاری لازم را از خود نشان نمی‌دهند، افزود: بانک‌ها و مؤسسات مالی و اعتباری تنها به ‌دنبال کسب درآمد، به‌ همراه تضمین امنیت سرمایه و سود خود هستند که به تبع این رویکرد، مشکلات عدیده‌ای برای صاحبان صنایع کوچک ازجمله در تأمین وثایق و ضمانت‌های بانکی پیش می‌آید.
وی در ادامه به مشکلات دیگر مربوط به مالیات بر ارزش‌افزوده، موانع بیمه‌ای و مشکلات کارگری تأکید داشته و اظهار کرد: همه این موارد موانعی در مقابل صنایع کوچک هستند که برخی قوانین و مصوبه‌های خلق‌الساعه در تشدید این موانع تأثیر بسزایی دارند.
وی به کمبود نقدینگی و تأمین مالی به عنوان یکی دیگر از چالش‌های بسیار مهم در صنایع کوچک اشاره و عنوان کرد: فناوری‌ها و تجهیزات قدیمی و سطح پایین در مقایسه با فناوری روز جهان، موانع دسترسی به مواد اولیه، مشکلات مدیریتی، نبود نیروی انسانی متخصص، فقدان وام‌ها و تسهیلات لازم و همچنین کمبود مشتری داخلی و خارجی از بزرگ‌ترین چالش‌های این روزهای صنایع کوچک به ‌شمار می‌روند.

فضای غیررقابتی و تورم تولید
وی تأکیدی هم به وجود 283 واحد راکد در شهرک‌ها و نواحی صنعتی و لزوم حمایت‌ها از صنایع کوچک در فضای غیررقابتی، افزایش هزینه‌های تولید و تورم بالای 45درصدی حال حاضر دارد و عنوان می‌کند: در این راستا واگذاری زمین در شهرک‌های صنعتی به شکل اقساطی و بدون محاسبه سود، پرداخت یارانه حمایتی به انجام پروژه‌های بهبود (شناسایی نیاز فناورانه و رفع آن و کمک به دانش‌بنیان سازی)، پرداخت یارانه حمایتی برای حضور واحدهای تولیدی در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی برای کشف بازارهای جدید می‌تواند راهگشا باشد.
وی در خصوص چرایی آسیب‌پذیری بنگاه‌های اقتصادی کوچک به نوسانات شدید نرخ ارز اشاره و عنوان کرد: بی‌ثباتی اقتصاد کشور، تحریم‌های بین‌المللی و نبود ردیف اعتباری ویژه صنایع کوچک در بانک‌های عامل از دلایل اساسی آسیب‌پذیر بودن این صنایع است.
وی به لزوم تدوین برنامه‌های اصولی در راستای انتقال فناوری از شرکت‌های مادرتخصصی به این شرکت‌ها و صنایع خرد و ارتقای منابع انسانی از طریق آموزش‌های تخصصی برای رشد و پویایی صنایع کوچک اشاره کرد و افزود: پیاده‌سازی سیستم‌های به ‌روز مدیریتی و صنعتی، بازنگری در سیاست‌های مالیاتی، کاهش محدودیت‌های بازرگانی و حذف قوانین دست‌وپاگیر و همچنین توسعه خوشه‌های صنعتی از دیگر عوامل شکوفایی صنایع کوچک به شمار می‌رود.
وی به اقدامات حمایتی از شرکت‌های دانش‌بنیان در راستای پویایی این صنایع در شرکت شهرک‌ها اشاره کرد و گفت: پرداخت تسهیلات با نرخ ترجیحی 14 درصد توسط صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری صنایع کوچک به شرکت‌های دانش‌بنیان و خرید زمین با پیش‌پرداخت 10 درصد نقد و الباقی در اقساط 48 ماهه ازجمله این اقدامات برای حمایت از دانش‌بنیان‌هاست.

خبرنگار: مهدی توحیدی