​​​​​​​تشویق اسلام به فراگیری دانش، زمینه‌ساز یک انقلاب عظیم در تمدن بشری شد و کتاب به عنوان ابزار اصلی انتقال دستاوردهای این انقلاب عظیم، به کالای فرهنگی نخست جهان اسلام تبدیل شد. هنوز قرن دوم هجری آغاز نشده‌بود که در شهرهای بزرگی مانند کوفه و دمشق، بازارهایی ویژه عرضه کتاب برپا شد و کتابخانه‌های بزرگ، یک به یک در اقصی‌نقاط جهان اسلام سر برآوردند. این توجه ویژه به کتاب و اقتصاد نشر، حاصل رغبت عمومی به مطالعه و کتاب‌خوانی بود. حجم آثار مکتوب تولیدشده چنان افزایش یافت که وقتی ابن‌ندیم در قرن چهارم، دست به نگارش کتاب «الفهرست» برای معرفی کتاب‌های مشهور دوران خود زد، ناچار شد آن‌ها را در 10 فصل طبقه‌بندی کند و در هر فصل، به معرفی صدها اثر نفیس بپردازد. این آثار هم حافظ دستاوردهای تمدن‌های پیشین بودند و هم نتایج مطالعات و پژوهش‌های گسترده‌ دانشمندان و متفکران مسلمان. به باور بسیاری از خاورشناسان، اگر این نهضت کتاب‌خوانیِ فراگیر در جهان‌اسلام به وجود نمی‌آمد، بسیاری از آثار علمی تمدن‌های قدیم، هرگز به دست نسل‌های بعد نمی‌رسید. مسلمانان در عصر طلایی تمدن اسلامی، کتابخانه‌هایی با صدها هزار جلد کتاب تأسیس کرده ‌بودند که روزانه میزبان هزاران علاقه‌مند و اهل ‌مطالعه بود.