عیوض خان جلالی یکی از سرداران شمال خراسان بود که پس از امضای معاهده ننگین «آخال» توسط ناصرالدین شاه قاجار و واگذاری بخشی از ایران از جمله شهر «فیروزه» (زادگاه عیوض‌خان) حاضر به ترک منطقه نشد و در مقابل روسیه تزاری دست به اسلحه برد. او 12 سال در برابر دشمن متجاوز مقاومت کرد تا اینکه سرانجام در منطقه «گلیل» شیروان به شهادت رسید.
قیام سردار عیوض‌خان، سند عزت و مظهر سربلندی و نشان افتخار کردهای خراسان است. سردار عیوض‌خان، دفاع از شهر فیروزه و قوشخانه شهرستان شیروان از توابع خراسان شمالی امروز را در برابر تهاجم روس‌ها عهده‌دار بود.
او در سال 1890 میلادی در حالی که هنوز 25 سال بیشتر نداشت، برای بازپس‌گیری شهر فیروزه به قیام برخاست. در آن روزگار کشور درگیر جنگ با ترکمن‌ها بود و دولت نمی‌توانست آن‌ها را به تابعیت حکومت مرکزی ایران درآورد. روس‌ها هم از فرصت استفاده کردند و با سیاستی که داشتند، ناصرالدین شاه را وادار کردند تا در قالب معاهده آخال، بخش‌های عمده‌ای از سواحل خزر و سرحدات شمال و شمال شرقی کشور از جمله منطقه ییلاقی فیروزه واقع در دامنه‌های «کپه‌داغ» در 20 کیلومتری جنوب غربی عشق‌آباد، پایتخت کشور ترکمنستان را به روسیه تزاری واگذار کند.
کردان جلالی از این معاهده ننگین و خیانت آشکار ناصرالدین شاه به خشم آمدند و حاضر به ترک سرزمین خود نشدند. آن‌ها به فرماندهی سردار شجاع عیوض‌خان و همراهی سردار دردی و سردار آراز به مقابله با ارتش روسیه پرداختند و تا آخرین قطره خونشان از آب و خاک خود دفاع کردند و سرانجام همگی آن‌ها کشته شدند و حماسه ماندگار سردار عیوض خان شکل گرفت. پس از کشته شدن سردار عیوض خان، همسر شجاع وی به نام تیفه‌گل یا تحفه گل، سرپرستی مردم فیروزه را به عهده گرفت. به تازگی دفتر تحقیقات کاربردی مرزبانی خراسان شمالی در پی تحقیقات و مطالعات انجام شده، سردار «عیوض‌خان» را به عنوان اسطوره مرزبانی 
در زمان گذشته معرفی کرده است.