قائم‌مقام فراهانی، یکی از سیاستمداران نامدار تاریخ ایران و از رجال وطن‌دوست و خدوم بود. او در دوره محمدشاه قاجار به صدارت رسید، اما با سخن‌چینی و توطئه رقیبان و وابستگان به سفارتخانه‌های خارجی، از کار برکنار و محکوم به مرگ شد.
 قائم‌مقام در نویسندگی ید طولایی داشت و بسیار توانمند بود؛ آن‌قدر که نوشته‌هایش، مخاطبان را به شدت تحت تأثیر قرار می‌داد. مجموعه نامه‌های مشهور وی با عنوان «منشآت» امروزه در دسترس است. 
نقل کرده‌اند وقتی او را به حکم شاه قاجار به زندان انداختند تا حکم اعدام را اجرا کنند، محمدشاه دستور داد: مبادا قلم و کاغذ در اختیارش قرار دهید که اگر به من نامه بنویسد، افسون خواهم شد و از حکم اعدام صرف‌نظر خواهم کرد! قائم‌مقام فراهانی، روز ششم تیرماه سال 1214، به طرز فجیعی به قتل رسید.