کارشناس مطالعات اسنادی سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی از مُهرهای اسناد گنجینه رضوی گفت
دریچهای به زندگی گذشتگان
در مجموعه اسناد موجود در آرشیو اداره اسناد آستان قدس رضوی، مُهرهای مهم، متنوع و متفاوتی قابل مشاهده است که با تحقیق و بررسی آنها، میتوان به اطلاعاتی درباره اوضاع اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، اعتقادی، هنری و... مردم در گذشته پی برد.
آمنه موسوی، کارشناس مطالعات اسنادی سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی در این باره در گفتوگو با آستاننیوز اظهار کرد: مُهر مهمترین بخش در اسناد تاریخی به شمار میآید که به آن اعتبار بخشیده است.
وی افزود: اهمیت داشتن مهر در گذشته به حدی بود که تمام افرادی که به گونهای با سازمانهای اداری سروکار داشتند، ملزم به داشتن مهر بوده و همیشه آن را همراه خود داشتند. بنابراین مهرها و آثار کندهکاری شده از جمله آثار به جای مانده از دورههای مختلف است که میتواند راهگشای بسیاری از مسائل گوناگون و رفع بسیاری از ابهامهای باقیمانده از گذشتگان دور باشد.
وجود انواع مهر در اسناد آستان قدس رضوی
در ادامه کارشناس مطالعات اسنادی آستان قدس رضوی گفت: بررسی انواع مُهرهای حقیقی موجود در مجموعه اسناد این آستان مقدس مربوط به اقشار مختلف اجتماعی و نیز مهرهای غیرشخصی (اداری و سازمانی) که از نظر اعتقادی، تاریخی، فرهنگی، هنری و... از ارزش بسیار بالایی به لحاظ کمی و کیفی برخوردار است جایگاه ویژهای در شناخت تاریخ این مرز و بوم دارد.
موسوی با اشاره به اینکه قدیمیترین سند دارای مهر در آرشیو اداره اسناد آستان قدس رضوی متعلق به دوره صفویه در سال 998 قمری است، بیان کرد: این سند در ارتباط با پرداخت وظیفه یساولان (نگهبانان) سرکار خاصه شریفه است و دو مهر از یساولان و یک مهر از شهود در این سند به چشم میخورد.
وی افزود: مهر یساولان به شکل دایره متوسط که یکی از آنها بسیار کمرنگ و ناخوانا و دیگری دو دایره داخل هم است که سجع دایره کوچک «عبده حسن» و سجع دایره بزرگ ناخواناست، اما به نظر میرسد اسامی 12 امام شیعیان باشد.
ابعاد مختلف بررسی مهرها
موسوی با بیان اینکه ویژگیهای مهرها از دو جهت قابل بررسی است، اظهار کرد: نخست ویژگیهای ظاهری مهرها که شامل شکل و اندازه مهر، تزئینات، سجع و جنس مهرهاست. دوم، ارزشهای محتوایی و پایگاه اجتماعی صاحبان مهرهای موجود در اسناد و چگونگی استفاده و محل درج مهر آنهاست.
وی گفت: به طور نمونه با بررسی انواع خطهایی که روی مهرها در دورههای مختلف نقش بسته است، میتوان اطلاعاتی درباره پیدایش و سیر تغییر و تحول خط بدست آورد. علاوه بر این، با مطالعه روی نقوش موجود در این مهرها میتوان به نمادهایی که در گذشته در این زمینه وجود داشته و دلیل کاربرد آنها دست یافت.
کارشناس مطالعات اسنادی آستان قدس رضوی افزود: همچنین با بررسی طرحهای اسلیمی به کار رفته در هر دوره میتوان به سیر تغییر و تحول این طرحها در دورههای گوناگون پی برد. به طور مثال میتوان گفت بیشترین طرح در مهرها در هر دوره چه طرحی بوده است.
وی ادامه داد: همچنین با بررسی اشکال و مضامین مهرها میتوان به این مسئله دست یافت که آیا هر کدام از اشکال هندسی نماد خاصی داشته و چه اشکالی بیشترین کاربرد را داشته است یا چه عبارتهایی در مهرهای هر دوره بیشتر رواج داشته و دلیل آن چه بوده است؟
اهمیت حرم مطهر رضوی در نقوش مهرها
موسوی با بیان اینکه نقش آیات و احادیث به کار رفته در سجع مهرها از جمله موضوعات مورد بررسی در مهرهای اسناد آستان قدس رضوی بوده است، گفت: همچنین با بررسی سیادت مهرها در این اسناد میتوان به اهمیت نقش سادات در این آستان مقدس، تعداد آنها و اینکه افراد با چه سیادتهایی در حرم مشغول به کار بودند، پی برد.
وی در خصوص دیگر اهمیت مهرهای اسناد آستان قدس رضوی اظهار کرد: با بررسی نقوش این مهرها میتوان از میزان تأثیرپذیری مهرها از وجود مضجع شریف امام رضا(ع) در مشهد مقدس به عنوان یک شهر مذهبی اطلاعاتی کسب کرد. به طور مثال، نام
علی بن موسی الرضا(ع) و واژه آستان قدس همراه با شغل افراد در مهرهای اسناد بسیار به چشم میخورد.
موسوی افزود: از آنجایی که در پژوهشهای صورت گرفته در این زمینه، کمتر به بررسی مهر گروههای مختلف اجتماعی پرداخته شده و بیشتر مربوط به معرفی مهر شاهان و شاهزادگان درباری بوده و از طرف دیگر، مهرهای موجود در مجموعه اسناد این آستان مقدس، بیشتر در بردارنده مهر گروههای مختلف اجتماعی است، بنابراین بررسی و معرفی مهرهای این اقشار برای ایجاد پایگاه مهر و جستوجوی مهرها توسط پژوهشگران بسیار اهمیت دارد.
شایان ذکر است علاقهمندان برای کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص میتوانند به کتاب «گنجینه مُهر رضوی؛ بررسی مُهرهای موجود در اسناد آستان قدس رضوی، از دوره صفویه تا قاجاریه» تألیف آمنه موسوی مراجعه کنند. این کتاب در سه بخش «تاریخچه مهر»، «ویژگی مهرها در اسناد آستان قدس رضوی» و «معرفی مهر صاحب منصبان آستان قدس رضوی» تدوین و منتشر شده است.
برچسب ها :
ارسال دیدگاه
تیتر خبرها
-
تطمیع خواص؛ عامل شهادت مسلم بن عقیل
-
قدس رواق
-
4 ذکر معجزهگر از امام صادق(ع)
-
اعطای نشان خادمی حرم مطهر امام رضا(ع) به میزبانان ویژهبرنامه «محفل»
-
یک بهار پربار
-
برادران نفیس قرآن
-
اجتماعات قرآنی سبب امیدافزایی در جامعه میشود
-
دریچهای به زندگی گذشتگان
-
استقبال سمنان،کرمان و کهگیلویه و بویراحمد از اقدامهای کارگروه تسهیلگر جوانی