سابقه شکل گرفتن و فعالیت لشکر 77 ثــامــناالئــمــه)ع(، چـیـزی حـــدود 90 ســـال اســــت؛ هــر چـنـد کــه بیشتر افتخارآفرینیهای آن به دوران پس از پیروزی انقالب اسالمی و به ویژه هشت سال دفاع مقدس بازمیگردد؛ طی این دوره، لشکر 77 ثامناالئمه)ع( با رشادتهای فـراوان خود و تقدیم صدها شهید، نقشی اساسی و مهم در پیشبرد طرحها و عملیاتهای نظامی داشت که از مهمترین آنها میتوان به عملیات شکست حصر آبادان )عملیات ثامناالئمه)ع(( و عملیات پیروزمندانه »مرصاد« اشاره کرد. البد میگویید ذکر یاد و خاطره سربازان رشید لشکر 77 ثامناالئمه)ع( و شهدای عزیز و بزرگوار ارتش خوب است، اما رواق محل این بحثها نیست و باید آنها را به صفحهای مناسبتر در روزنامه منتقل کرد. ولی اگر صبور باشید درمییابید ارتباطی مهم و البته کمتر گفته شــده، میان این موضوع و تاریخ حرم رضوی وجود دارد؛ پیوندی که خاطرات دوران دفاع مقدس و تاریخ حرم امام رضا)ع( را بـه هـم پیوند مـیدهـد. شاید خیلیها ندانند یا بدانند اما فراموش کردهاند که حرم مطهر در سالهای نخست پس از پیروزی انقالب اسالمی، محل تشییع و حتی تدفین نخستین شهدای ارتش در مشهد بود و پس از آن نیز همه شهدا پیش از انتقال به خانه ابدیشان، در حرم امام رضا)ع( طواف داده میشدند. به مناسبت فرا رسیدن روز ارتش جمهوری اسالمی ایران، در یادداشت امروز رواق، میخواهیم با هم نام نخستین شهدای ارتـش را در مشهد مقدس مرور کنیم؛ شهدایی که پیکر تعداد زیادی از آنها در حرم مطهر رضوی آرام گرفت و به ویژه صحن انقالب)عتیق( به خانه ابدی آنها تبدیل شد.

◾پیش از آغاز دفاع مقدس
26 مهر سال 1358 بود که پیکر نخستین شهید لشکر 77 ثامناالئمه)ع( در حرم مطهر تشییع شد؛ سرباز شهید نصرهللا مردانی در وقایع غرب کشور و ضمن درگیری با عناصر ضدانقالب در مهاباد به شهادت رسید. هر چند پیکر پاک وی را در بهشت رضا به خاک سپردند، اما در حافظه تاریخی اماکن متبرکه، بدرقه شهید مردانی به سوی خانه ابدیاش، یکی از پرشکوهترین مراسم تشییع در سالهای نخست پس از پیروزی انقالب اسالمی بوده است. در ایـن مـراسـم، افــزون بـر نیروهای نظامی ارتـش، مسئوالن بلندپایهای مانند آیتهللا خامنهای که در آن زمان معاون وزارت دفاع ملی بودند نیز حضور داشتند. محل اصلی مراسم تشییع، صحن عتیق بود. پس از آن نیز تا آغاز جنگ تحمیلی، تعدادی از جان بر کفان ارتش که در عملیاتهای گوناگون اعم از نظامی و امدادی به شهادت رسیده بودند، در حرم مطهر تشییع شدند؛ شهدایی مانند گروهبانیکم سیدمحمود حدادی که در عملیات نجات سیلزدگان خوزستان به شهادت رسید، یا گروهباندوم احمد شعبانی که در درگیری با عناصر ضدانقالب و در کردستان شهید شد و یا شهید ولیهللا حقانی که پیکرش را چند روز پیش از آغاز جنگ تحمیلی در حرم مطهر تشییع کردند. عمده این شهدا، برای تدفین یا به زادگاهشان منتقل شدند و یا در بهشت رضا آرام گرفتند.

◾پس از آغاز دفاع مقدس
​​​​​​​ با هجوم دشمن بعثی به خاک میهن و آغـاز دفاع مقدس، نیروهای ارتشی مستقر در مشهد و استان خراسان، در زمره نخستین گروههای مدافعی بودند که برای دفاع از وطن، پا به میدان نهادند. روز 9 مهر سال 1359 یعنی حـدود 10 روز پس از آغـاز جنگ، پیکر سرگرد خلبان شهید علی خوشنیت به عنوان نخستین شهید دفــاع مـقـدس ارتــش در مشهد مقدس تشییع شد. مراسم تشییع با حضور بزرگانی مانند شهید هاشمینژاد انجام گرفت و از بیمارستان لشکر واقع در خیابان بهار تا حرم رضوی برگزار شد. پیکر این شهید واالمقام در صحن عتیق آرام گرفت. دو روز پس از آن، در 11 مهر 1359 ،پیکر یکی دیگر از خلبانان جان بر کف نیروی هوایی ارتش در حرم مطهر تشییع و در صحن عتیق دفـن شـد؛ خلبان ً نیشابوری بود. شهید سروان عزیزهللا جعفری اصالتا او در زمره خلبانان شجاعی قرار داشت که ساعاتی پس از هجوم دشمن و در قالب عملیات موسوم به »عقابها« به جنایتهای صدام پاسخ دندانشکنی دادند. بنابراین میتوان گفت نخستین شهدای ارتش تشییع شده و مدفون در حرم رضوی، از جان بر کفان نیروی هوایی بودند. یک روز پس از تشییع پیکر شهید جعفری، نخستین شهدای نیروی زمینی ارتش جمهوری اسالمی نیز در حـرم مطهر تشییع و در صحن عتیق به خاک سپرده شدند؛ شهیدان استوار دوم محمدحسین سلیمانی و سرباز سیدمصطفی اختریان خراسانی، دو شهیدی بودند که روی دستان مـردم شهیدپرور مشهد تشییع شدند؛ پیکر پاک آنها روز 12 مهر 1359 در صحن انقالب آرام گرفت. ً اهل اراک و شهید اختریان، شهید سلیمانی اصالتا مشهدی بـود. آن دو در عملیات دفـاع از آبــادان و خرمشهر و در معرکه نبرد، شربت شهادت نوشیدند.