در گفت‌وگو با عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس بررسی شد
نقش دیپلماسی عمومی در کاهش اثرات تحریم شخصیت‌های علمی ایرانی
یکی از مشکلاتی که با تحریم‌های جدید به وجود آمد - که از دید بسیاری پنهان مانده است- مسئله تحریم‌های نهادهایی مانند سپاه و نیروهای مرتبط است. براساس این تحریم‌ها تمامی افرادی که به شکل‌های مختلف با این نهاد مرتبط هستند اعم از اینکه سرباز این مجموعه و یا استاد دانشگاه سپاه باشند و یا حتی خانواده‌هایشان، از این قضیه مستثنا نیستند.
یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که برای فعالیت‌های علمی این مجموعه‌ها وجود دارد این است که این افراد نمی‌توانند در همایش‌های علمی شرکت کنند و حتی تبادلات علمی با کشورهای مختلف داشته باشند. درباره راه‌‌حل‌های این مسائل با دکتر سارا فلاحی، استاد دانشگاه و عضو کمیسیون امنیت ملی در مجلس طرح بحث کردیم .
چه راهکارهایی برای حل مشکلات ناشی از عدم تبادلات علمی در سطح بین‌المللی داریم و این معضل چگونه قابل حل است؟
اگر در تحریم‌های جدید بخواهیم دقیق شویم می‌توان گفت این کشورهای غربی عموم مردم ایران را نشانه رفته‌اند تحریم به شکلی که غرب مطرح می‌کند عملیاتی نشده است. این‌ها می‌گویند نیروهای نظامی و مسئولان دولتی ایران هدف تحریم‌های ما هستند. وقتی ذکر شده است بسیج و تمام زیرمجموعه‌های آن شامل تحریم می‌شوند، این مسئله شامل تعداد زیادی از مردم کشورمانمی‌شود.
به نظر می‌رسد اتفاقاً عامدانه این تحریم‌ها در مسیر حوزه‌های علمی اتفاق افتاده است تا فرایند علمی ما مسدود شود و فرزندان ما نتوانند با پژوهشکده‌های معتبر دنیا ارتباط داشته باشند و مسیری که در آن بتوانند مقالات علمی خود را ارائه دهند مخدوش کرده‌اند.
البته ما مقابله به مثل کردیم و برخی از غربی‌ها را در فهرست تحریم‌های خود قرار دادیم. ما چندین راهکار را پیش رو داریم: یکی اینکه به نهادها و دادگاه‌های بین‌المللی شکایت کنیم چون این مسئله یک مقوله حقوق بشری است، چراکه وقتی مسیر دانش بسته و تعامل علمی و پژوهشی پژوهشگران ایرانی با دنیا سلب شود، این بی‌تردید به منزله انقطاع داده‌هاست و وقتی اندیشمندان در حوزه تحقیقات دچار اختلال شوند در حوزه سیاست‌گذاری نیز اخلال
به وجود می‌آید .
چرا این مسئله به وجود آمده است؟ وقتی دانشجویانی که مرتبط با فضای هسته‌ای نیستند و می‌خواهند در مجامع بین‌المللی حضور داشته باشند، این گونه از رصدهای علمی و ارتباط با محافل بین‌المللی باز می‌مانند این به معنای نقض آشکار حقوق اولیه بشردوستانه است.
این مسئله به این دلیل ایجاد شده که مرزهای علم و سیاست در یکدیگر آمیخته شده است. در حقیقت تداخل مرزی به وجود آمده است که متأسفانه جامعه هدف گسترده‌ای را شامل می‌شود. این قضیه، بحرانی را به وجود خواهد آورد که نیاز به مدیریت صحیحی دارد. ما باید از دیپلماسی‌ای استفاده کنیم که بتوانیم کشورهای مختلفی را با خود در حرکت علمی همراه کنیم.
به‌ویژه اینکه باید این مسئله را در حوزه رسانه پررنگ کرده و از دیپلماسی عمومی استفاده کنیم و در ابتدا این واقعیت را به گوش دنیا برسانیم چون در حال حاضر در دنیا به دلیل امپریالیسم رسانه‌ای حاکم بر فضای جهانی، کسی به این نوع تحریم‌ها توجهی نمی‌کند. از طرفی غربی‌ها این‌گونه جا انداخته‌اند که این تحریم برای جلوگیری از هسته‌ای شدن ایران آن هم از حیث نظامی است و ایران‌هراسی را جا انداخته‌اند و مسیرهای تعاملی علمی را هم بسته‌اند که این کار عامدانه است.
مهم‌ترین مسئله در این زمینه این است که رسانه ابزار قدرت نیست خود قدرت است. تا در این حوزه خود را تقویت نکنیم حرف‌هایمان را نمی‌توانیم به گوش دنیا برسانیم. در این حوزه باید سرمایه‌گذاری کنیم، جایی که دشمن خیلی خوب سرمایه‌گذاری کرده است و تمام فرصت‌های پیش روی ما را با چالش روبه‌رو می‌کند.
آیا دستگاه دیپلماسی ما ضعیف عمل کرده است؟
دستگاه دیپلماسی ایران باید مقداری رویکرد خود را تغییر دهد و با اقتدار بیشتری در این زمینه کار کند و کشورهای مختلفی را دست‌کم از دوستان ایران به میدان بیاورد که متأسفانه تاکنون این اتفاق نیفتاده است.
حتی ما نتوانستیم دوستان خود را توجیه کنیم که این اتفاق کاملاً ضدعلمی است و کشورهایی که داعیه‌دار دفاع از مردم ایران هستند توسعه کشور ما را نشانه گرفته‌اند.
گویا این قضیه مسبوق به سابقه است و حتی آقای حمید نوری به دلیل طرح مطالعاتی در سوئد دستگیر شده است. به نظر این قضیه تکرارشدنی است و ممکن است بسیاری از اندیشمندان ما را به بهانه‌های مختلف دستگیر کنند.
بنده به عنوان رئیس کمیته هسته‌ای عرض می‌کنم غربی‌ها خود می‌دانند که ایران دنبال تسلیحات نظامی هسته‌ای نیست، اما مشکلشان این است که ما از مرزهای دانش عبور کرده‌ایم و وارد حوزه قدرت دانشی شده‌ایم، بنابراین می‌خواهند نخبگان ما را در انزوا قرار دهند و اگر هم نخبگان ما وارد کشورهای دیگر شدند بتوانند مشکلاتی را ایجاد کنند و مسیرهای اصلی علمی بسته شود.
در این زمینه چه می‌توان کرد؟
ما نباید ضعیف عمل کنیم. یعنی در حوزه دیپلماسی، دستگاه وزارت خارجه و نهادهای دیگر، مجموعه‌ای مشابه باشگاه تحریمی‌ها تشکیل دهیم و با دیپلماسی قوی‌تر کشورهای مختلفی را پای کار بیاوریم که دادخواهی اتفاق بیفتد و دنیا از عمق فاجعه مطلع شود.
متأسفانه در زمان تحریم، عمق این فاجعه و رفتارهای خصومت‌آمیز در تحریم دانشگاه‌ها و اساتید را برجسته نکردیم و زمانی می‌توانیم در این زمینه موفق باشیم که کار درست رسانه‌ای انجام دهیم، یعنی روایت‌ها را صحیح مطرح کنیم. بال قدرت ما در حوزه رسانه است.
در شبکه‌های مختلف جهانی مرتبط با خودمان می‌توانیم کمپین‌هایی را ایجاد کنیم و با تعاملاتی که با کشورهای بزرگ به‌ویژه در حوزه شرق داریم، آن‌ها را در جریان قرار دهیم و به شکلی دنیا را از این واقعیت آگاه کنیم که در عمل تحریم‌ها فقط در حوزه نظامی اتفاق نیفتاده است.
در بحث دیپلماسی علم و فناوری یکی از مهم‌ترین شعارهایی که از سوی آمریکایی‌ها مطرح می‌شود این است که این کشور در حال توسعه علم و فناوری در کشورهای مختلف به‌خصوص افغانستان است، اما در مواجهه با ایران می‌بینیم نه تنها این کار را نمی‌کند، بلکه جلو آن را هم می‌گیرد و این سبب شده در توسعه علم و فناوری خیلی موفق نباشیم و بخشی از شاخصه‌های رشد علم و فناوری را از دست بدهیم. برای حل این مشکل چه باید کرد؟
باید به این واقعیت دقت کنیم که آمریکایی‌ها برای گسترش دموکراسی، خودشان از مسیرهای صحیح ورود نکرده‌اند. با زور می‌خواهند دیپلماسی خود را صادر کنند. در توسعه دیپلماسی علم و فناوری سیاست‌هایی در عراق و افغانستان -که به شکلی توسط این‌ها اشغال شده‌اند- مطرح می‌کنند که بیشتر ویترینی است.
کمیسیون امنیت ملی چه کاری می‌تواند انجام دهد؟
کمیسیون امنیت ملی می‌تواند پیوست‌های امنیتی را بر عهده داشته باشد به‌خصوص در بحث تأثیرگذاری بر وزارت خارجه می‌تواند برای تقویت مسیرهای دیپلماتیک مؤثر باشد. بسیاری از پیشنهادهایی که عملیاتی می‌شود از طرف کمیسیون مطرح می‌شود. فهرست افراد تحریم‌شده غربی به پیشنهاد این کمیسیون مطرح شده است.
خبرنگار: زینب اصغریان
برچسب ها :
ارسال دیدگاه
