چرا سیاست خارجی هند در عرصه جهانی موفق است؟

چرا سیاست خارجی هند در عرصه جهانی موفق است؟

میراحمدرضا مشرف


​​​​​​​هند از ابتدای ماه آینده میلادی سکان فرماندهی کشورهای جی20، متشکل از اقتصادهای بزرگ جهان را بر عهده خواهد گرفت؛ آن هم در شرایطی که انتظار می‌رفت تداوم بحران اوکراین و تقابل روسیه و جهان غرب به معضلی بزرگ بر سر راه سیاست خارجی دهلی‌نو تبدیل شود. با این حال، مواضع صریح واشنگتن و مسکو در تأیید دهلی‌نو مؤید عبور موفقیت‌آمیز هند از این تنگنای سیاست خارجی است. اکنون پرسش این است که چه عوامل و زمینه‌هایی در این موفقیت تأثیرگذار بوده‌اند؟ در این زمینه می‌توان به چند نکته مهم اشاره کرد.
1- پیگیری رویکرد سنتی؛ برقراری روابط بسیار نزدیک هند و آمریکاو حضور دهلی‌نو در برخی پیمان‌های امنیتی مانند کواد (با مشارکت آمریکا، ژاپن، استرالیا و هند) این ذهنیت را به‌وجود آورده بود که هند از رویکرد سنتی مبتنی بر «عدم تعهد» عدول کرده و تمایل دارد به اردوگاه غرب متصل شود. ولی بحران اوکراین و اصرار دهلی‌نو به تداوم روابط با مسکو نشان داد نارندرا مودی نمی‌خواهد رویکرد سنتی و واقع‌گرایانه سیاست خارجی در تعامل دوسویه با بلوک‌های قدرت جهانی را بر هم بزند.
2- نگاه موضوع‌محور در عرصه سیاست خارجی؛ وقتی چند سال پیش از «ویجی گوخال» معاون وزیر خارجه وقت هند در مورد روابط با آمریکا پرسش شد، وی گفت: «هند یک کشور همسو(با آمریکا) است، اما بر اساس مسائلی که پیش می‌آیند». در واقع گوخال در عین حال که عدم‌تعهد را مورد یادآوری دوباره قرار می‌دهد، بر تصمیم‌گیری دهلی‌نو در چارچوب ماهیت مستقل هر موضوع و چگونگی ارتباط آن با منافع هند تأکید می‌کند. در راستای چنین قاعده‌ای است که از نظر دهلی‌نو همکاری با واشنگتن با هدف محدود کردن چین، با گسترش خرید تسلیحاتی از مسکو هیچ‌گونه تعارضی نخواهد داشت. اتخاذ موضعی میانه در مورد بحران اوکراین هم در همین چارچوب قابل تعریف است.
 3- بهره‌گیری از تغییرات ژئوپلتیک جهان؛ بدون شک بخش مهمی از موفقیت سیاست خارجی هند را باید مرهون تغییرات ژئوپلتیکی دانست که جهان و به‌ویژه دنیای غرب را به‌شدت محتاج گسترش همکاری با این کشور کرده است. در همین راستا «سابرامانیام جایشانکار» وزیر خارجه هند به قدرت در حال افول آمریکا اشاره می‌کند و نگرانی از ظهور چین و تمایل مشتاقانه به سوی هند را نشانه‌های همین افول برمی‌شمرد. در عین حال، وی این ژئوپلتیک جدید را فرصتی برای هند می‌داند تا با بهره‌گیری از آن، الزامات خود را به جهان دیکته کند: «هند باید رویکرد همکاری با شرکای متعدد و در زمینه‌های متفاوت را در پیش گیرد». 
4- قابلیت‌های فردی مودی؛ همان‌گونه که ویژگی‌های کاریزماتیک و به‌خصوص لفاظی‌های نارندرا مودی به او برای باقی ماندن در رأس قدرت کمک شایانی کرده، برخی از همین ویژگی‌ها در عرصه جهانی نیز به یاری وی آمده‌اند. اظهارات مودی در جریان ملاقات با پوتین می‌تواند نمونه برجسته‌ای از این قابلیت‌ها باشد؛ در جایی که گفتن جمله مبهم و زیرکانه «دوران امروز، دوران جنگ نیست»، ضمن نشان دادن موقعیت‌سنجی و مهارت نخست‌وزیر هند در به‌کارگیری واژه‌های سیاسی، توانست فضای منفی ایجاد شده در نتیجه این ملاقات و همچنین آرای ممتنع هند به قطعنامه‌های سازمان ملل را تا حد زیادی تلطیف کند.

برچسب ها :
ارسال دیدگاه