رسیدن به حقیقت ایمان در دوراهی خواسته الهی و خواسته نفسانی

نکته ها/ آیت‌الله مجتبی تهرانی

رسیدن به حقیقت ایمان در دوراهی خواسته الهی و خواسته نفسانی


روایت از امیرالمؤمنین(ع) منقول است که فرمودند: اگر انسان بخواهد حقیقت ایمان را در خودش کامل کند-چون خود ایمان حقیقتی است که دارای درجات است و به یک درجه از آن به کمال حقیقت تعبیر می‌شود-راهی جز این ندارد که در دوراهی نفس و دین-باز اینجا دین هم یک مجموعه‌ای است که از امور اعتقادی و دستورات شرعی تا امور اخلاقی و همه و همه را دربرمی‌گیرد- آن را که دینش می‌خواهد، انتخاب کند. یعنی آنچه خدا می‌خواهد را بر آنچه نفسش می‌پسندد، مقدم بدارد. اگر انسان این‌طور شد، حقیقت ایمان در او به حد کمالش می‌رسد. بهتر از این نمی‌توانستم این را بیان کنم. «لَنْ‏ يَسْتَكْمِلَ‏ الْعَبْدُ حَقِيقَهًَْ الْإِيمَانِ حَتَّی يُؤْثِرَ دِينَهُ عَلَی شَهْوَتِهِ»؛ این جمله اول. جمله دوم: درست روبه‌رو و عکسش: «وَ لَنْ يَهْلِكَ»؛ هیچ بنده‌ای به هلاکت نمی‌رسد، مگر اینکه خواسته‌ نفسش را برخواسته خدایش مقدم بدارد. دیگر این هم خلاصه‌اش؛ چه می‌شود که آدم به هلاکت می‌رسد؟ تعبیری که به هلاکت می‌کنیم، نه اینکه در دنیا می‌میرد، نه؛ آنکه همه می‌میرند. انبیا و اولیا(ع) هم همه مردند و رفتند. درست است یا نه؟ این را نمی‌گویند هلاکت. آن بحث هلاکت اُخروی است. هیچ بنده‌ای به هلاکت نمی‌رسد مگر اینکه برعکس صورت اول، خواسته نفس را برخواسته خدا مقدم داشته باشد. این معیار بود.   البته گفتم این مراتب دارد! یک مرتبه‌اش در امور مسلّمه است، به قول ما واجبات و محرمات که این دیگر تا اینجا شبهه‌ای نیست، توجه کنید. خدا از من خواسته این کار را بکن، دلم نمی‌خواهد انجام دهم. انجام نمی‌دهم. تمام شد دیگر؛ دلم یعنی نفسم، این مسلّم شد دیگر؛ ترک واجبات. از آن طرف، خدا گفته نکن، حرام است. نفسم می‌خواهد و می‌کنم. مقدم داشتن چیست؟ خواسته نفس در واجبات، در محرمات. در اینجا به قول ما هیچ راه فرار نداریم؛ اینجا مسلّم است هلاکت وجود دارد. بعد، مرتبه بالاتر می‌رود، مسئله شبهات پیش می‌آید. مرتبه بالاتر می‌رود. همین جور مرتبه به مرتبه می‌رود؛ ولی همین معیاری را که علی(ع) گفته؛ در تمام این مراتب هست. در تمام این مراتب همین‌جوری است. ما که در آن اولی‌اش گیر کردیم، در واجبات و محرمات. بدانید، آن‌هایی هلاک می‌شوند که ترک واجب کنند و حرام را مرتکب شوند. اصل روایت: لَنْ‏ يَسْتَكْمِلَ‏ الْعَبْدُ حَقِيقَهًَْ الْإِيمَانِ حَتَّی يُؤْثِرَ دِينَهُ عَلَی شَهْوَتِهِ وَ لَنْ يَهْلِكَ حَتَّی يُؤْثِرَ شَهْوَتَهُ عَلَی دِينِهِ. (بحار الانوار، ج 75، صفحه 81)

برچسب ها :
ارسال دیدگاه