بزرگ‌ترین پروژه عمرانی حرم مطهر رضوی در دهه اخیر، رفاه زائران را دوچندان می‌کند
بازخوانی اتصال رواق‌های زیرسطحی حرم مطهر رضوی
عمرمان آن قدر قد نمی‌دهد که از گذشته‌های دور تصویری از تغییر و تحولات حرم مطهر رضوی به خاطر داشته باشیم، اما دست‌کم دهه شصتی‌ها پروژه زیرگذر حرم را خوب یادشان است؛ پروژه‌ای که در نوع خودش بزرگ و کم‌نظیر بود و همه خیابان‌های اصلی چهارگوشه حرم مطهر رضوی را به هم وصل می‌کرد و پایانی بود بر گره‌های ترافیکی مسیرهای مشرف به بارگاه نورانی حضرت رضا(ع).
هنوز هم خیلی‌ها از کاری که در زیرگذر حرم مطهر رضوی به ثمر نشست، به عنوان یک دستاورد بزرگ یاد می‌کنند و آن سال‌ها را زمان طلایی توسعه زیرساخت‌های ارتباطی اطراف حرم مطهر رضوی می‌دانند. طولی نکشید که طرح ساخت رواق‌های سرپوشیده کلید خورد و این بار هم مهندسان، معماران و کارگران برای اجرای پروژه نفسگیر دیگری وارد گود شدند. رواق امام خمینی(ره) یکی از مهم‌ترین پروژه‌های دهه80 بود که هشت سال ساخت آن زمان برد، اما سرانجام هدفی که مدیران آستان قدس رضوی در پی آن بودند، محقق شد.
حالا صحبت از بزرگ‌ترین پروژه عمرانی حرم مطهر رضوی است؛ پروژه‌ای که با نام پروژه زیرسطحی حرم منور رضوی از آن یاد می‌شود و از سال 1393 با هدف افزایش فضاهای زیارتی مسقف حرم مطهر رضوی آغاز شد و اکنون به مرحله اجرای سازه رسیده و قرار است در طبقه منفی‌یک، همه رواق‌های زیارتی پیرامون مضجع شریف را به هم وصل کند. به این ترتیب، در گرمای تابستان و سرمای زمستان امکان انتخاب مسیر مسقف برای زائران بارگاه ملکوتی امام هشتم(ع) فراهم می‌شود و دیگر ضرورتی ندارد زائر برای زیارت ناگزیر به حضور در صحن‌های روباز حرم مطهر رضوی شود.
ساخت کتابخانه جدید با امکانات عالی
این پروژه 43هزار مترمربعی از سمت شمال به دارالحجه می‌رسد و از شرق به رواق دارالمرحمه زیر رواق امام خمینی(ره) متصل می‌شود و در سه طبقه اصلی 2-، 1- و همکف و دو نیم‌طبقه در طبقات 1- و همکف تعریف شده است.
فضاهای قدیمی که هنگام اجرای پروژه تخریب شده است، دوباره ساخته خواهند شد و به بهره‌برداری می‌رسند. یکی از این اماکن، کتابخانه گوهرشاد است که در طرح جدید با امکانات عالی ایجاد و جایگزین کتابخانه قبلی خواهد شد.
121 چشمه سرویس بهداشتی به مساحت بیش از هزار و 300 مترمربع در این پروژه پیش‌بینی شده است. یکی از امکانات ویژه در این مجموعه، در نظر گرفتن اتاق مادر و کودک، سرویس‌های ویژه معلولان و... است تا رفاه بیشتری برای زائران حرم مطهر حضرت رضا(ع) فراهم شود.
ایجاد 10هزار مترمربع رواق جدید
در طبقه1- این پروژه، 10هزار مترمربع رواق زیارتی برای استقرار زائران ایجاد می‌شود که 3هزار مترمربع از این مساحت زیر مسجد گوهرشاد، حدود 5هزار مترمربع از آن زیر بست شیخ بهایی و ادامه آن در ضلع غربی پروژه، در مکانی که پیش‌تر کتابخانه، سرویس‌های بهداشتی و انبار فرش بوده است، قرار دارد.
سرداب قبور، بخش‌های ارتباطی، تأسیساتی و خدماتی نیز در طبقه2- قرار دارند. دسترسی‌های این پروژه بزرگ از صحن جمهوری، ابتدای بست شیخ بهایی و صحن غدیر به صورت پله‌برقی، پله‌سنگی و آسانسور طراحی شده است و به این ترتیب، دسترسی زائران به رواق زیرسطحی آسان می‌شود. فضاهای طراحی شده در بزرگ‌ترین پروژه عمرانی حرم مطهر رضوی، بسیار فاخر و براساس معماری سنتی متناسب با شأن و جایگاه حرم مطهر رضوی و با استفاده از نظر استادان و خبرگان معماری طراحی و اجرا خواهد شد. به دلیل اتصال پروژه به مسجد گوهرشاد سعی شده است از طراحی معماری به سبک تیموری استفاده شود. طرح‌ها نمونه‌سازی شده‌اند و عملیات اجرایی آن پس از تصویب استادان معماری کشور به‌زودی آغاز می‌شود.
پایان بزرگ‌ترین پروژه در 1403
مهندس علی جلیلی، مدیر پروژه زیرسطحی حرم مطهر رضوی به برخی افت و خیزها در تاریخ اجرای پروژه اشاره می‌کند و می‌گوید: پروژه زیرسطحی سال1393 ابتدا با عملیات اجرایی مقاوم‌سازی، تحکیم سازه‌های موجود، خاک‌برداری و اجرای سازه نگهبان شروع به کار کرد و در تعامل با بناهای موجود در حرم منور رضوی و به صورت مرحله‌ای اجرا شد. با تمام شدن گودبرداری پروژه و حصول اطمینان از حذف ریسک‌های ناشی از آن برای بناهای همجوار، روند اجرایی پروژه از آذر1401 با سرعت بیشتری ادامه پیدا کرده است.
جلیلی این موضوع را هم اضافه می‌کند که به دلیل کار هنری و معماری خاص پروژه، فعالیت‌های اجرایی فشرده‌ای پیش رویمان قرار گرفته به همین دلیل باید سرعت اجرای پروژه چندین برابر پروژه‌های مشابه باشد تا به اهداف زمان‌بندی شده دست یابیم. با این حال همه تلاشمان را خواهیم کرد تا پایان سال1403 زنگ اتمام عملیات اجرایی پروژه را به صدا درآوریم.