بشر در سايه اعتدال پرورش مییابد
عدهای از اصحاب پيامبر(ص) زمانی كه آيه «و من يتّق الله يجعل له مخرجاً» نازل شد درهای خانهشان را بستند و به عبادت پرداختند و گفتند: تنها عبادت ما را كفايت میكند. پيامبر(ص) اين موضوع را شنيد، شخصی را فرستاد تا از آنها سؤال كند چه چيز شما را به اين كار واداشته است؟ گفتند: ای پيامبر، خداوند روزی ما را تكفل نموده و به همين دلیل عبادت را قبول كرديم. پيامبر(ص) فرمود: «اگر كسی چنين بكند خداوند به خواستههای او جواب نمیدهد و شما را سفارش میكنم به كار و كوشش. من دوست ندارم مردی را كه دهان باز كند و از خدا طلب روزی كند و كار و كوشش را ترک كند».
در اين مورد آيات و روايات فراوانی داريم؛ اما در مجموع همه يک مسئله را تعقيب میكنند و آن عبارت است از داشتن يک زندگی معتدل. بشر كه از ميان تمامی مخلوقات الهی ممتاز شده در سايه اعتدال، قابل آموزش و پرورش است و بدون آن هيچ توفيقی شامل حال او نخواهد شد.ما اگر از كار و دعا هدفی داريم بايد به آن درست توجه كنيم زيرا در صحنه زندگی انسانهايی بوده و هستند كه زندگانی خوب و سادهای داشته و با آسايش كامل بدون دلهره و اضطراب به زندگی ادامه میدادند؛ يعنی هم كار میكردند و هم دعا و عبادت را به جا میآوردند.
اگر به زندگانی امامان(ع) توجه كافی شود روشن میشود اینها در هر زمانی، كار و عبادت را همزمان بهجا میآوردند.
در حالات امام باقر(ع) آمده است: روزی بيل در دست گرفته و در مزرعه ای مشغول كار بودند و از شدت كار و كوشش عرق از پيشانی مباركشان جاری بود.
در اين ميان شخصی پيدا شد و رو به امام(ع) كرد و گفت: چرا اينقدر خودت را به زحمت انداختهای و به كار و كوشش بیوقفه ادامه میدهی، مگر در دنيا چقدر عمر خواهی كرد كه برايش اين قدر اذيت و آزار را متحمل میشوی؟ اگر در اين حال مرگ، تو را درک كند چه جوابی به خدا خواهی داد؟
امام(ع) فرمود: «اگر در اين حال مرگ مرا درک كند ملائكهها حال عبادت را برايم ثبت خواهند كرد؛ اما تو ای نِقزن و ای كسی كه به حقيقت دين و آيين آشنايی نداری! آگاه باش خطرناکترين زمان آن وقت است كه تو در حال گناه باشی و اگر مرگ تو را درک كند در آن حال چه جوابی به خدا خواهی داد؟»